Morgunblaðið - 20.06.2000, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Rætt um flutning Byggðastofnunar og fleiri rfkisstofnana til Sauðárkróks
Vísir að
stjórnsýslu-
miðstöð á
Sauðárkróki
Flutningur hluta af starfsemi Byggðastofn-
unar og íbúðarlánasjóðs til Sauðárkróks
hefur reynst vei. Fram kemur í grein
Helga Bjarnasonar að hugmyndir um
flutning höfuðstöðva Byggðastofnunar
og jafnvel Jafnréttisstofu norður mælast
vel fyrir á staðnum.
Morgunblaðið/Einar Falur Ingólfsson
Hugmyndir eru uppi um flutning fleiri ríkisstofnana til Sauðárkrdks.
MÉR LÍST vel á þessar
hugmyndir, ekki
bara fyrir hönd okk-
ar Skagfirðinga
heldur tel ég að þess-
ar stofnanir geti að langmestu leyti
rækt sitt hlutverk alveg jafn vel úti
á landi og þær hafa gert í Reykja-
vík,“ segir Snorri Björn Sigurðsson,
bæjarstjóri sveitarfélagsins Skaga-
fjarðar, um hugmyndir um flutning
höfuðstöðva Byggðastofnunar og
jafnvel Jafnréttisstofu til Sauðár-
króks.
A Sauðárkróki eru nokkrar ríkis-
stofnanir með hluta af starfsemi
sinni. Nefna má þróunarsvið
Byggðastofnunar og innheimtusvið
íbúðalánasjóðs. Einnig má nefna
nýstofnaða Hestamiðstöð Islands
sem raunar er samstarfsverkefni
ríkisins og sveitarfélagsins. Stjórn-
endur þessara deilda telja að flutn-
ingur til Sauðárkróks hafi gefist vel
og að starfið sé jafn vel rækt, ef ekki
betur, eftir flutning stofnananna.
Af hverju Sauðárkrókur?
Það vekur samt athygli að Sauð-
árkrókur er sérstaklega nefndur í
þeim umræðum sem nú fara fram
um flutning tveggja ríkisstofnana út
á land. Stjóm Byggðastofnunar hef-
ur lagt til við iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra að Byggðastofnun verði
sameinuð á Sauðárkróki en það þýð-
ir flutning yfirstjórnar og lánasviðs
stofnunarinnar norður. Valgerður
Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra, er með þessa tillögu til
meðferðar og hefur lýst því yfir að
hún muni láta gera hagkvæmnimat
áður en ákvörðun verður tekin um
framtíð Byggðastofnunar. Páll Pét-
ursson félagsmálaráðherra hefur
lýst yfir áhuga sínum á að Jafnrétt-
isstofa, sem tekur við verkefnum
Skrifstofu jafnréttismála, verði sett
upp á landsbyggðinni og mun á ein-
hverju stigi málsins hafa lýst sér-
stökum áhuga á Sauðárkróki í því
sambandi. Fleiri sveitarfélög eru þó
um hituna og engin ákvörðun hefur
verið tekin um flutning stofnunar-
innar og þá hvert.
En af hverju Sauðárkrókur?
Snorri Björn hefur sínar skýringar
á því: „Það eru ekki margir staðir
utan höfuðborgarsvæðisins sem
koma til greina. Skagafjörður er
einn þeirra og til þess liggja ýmsar
ástæður. Ég held að það hafi hjálpað
okkur að við höfum forðast að vera
með mikinn barlóm og yfirleitt borið
okkur vel. Viðhorfið til Skagafjarðar
almennt og heimafólksins sjálfs til
framtíðarinnar er þannig að ástæða
er til að veðja á svæðið."
Við umræðu um byggðamál og
uppbyggingu svokallaðra þróunar-
svæða hefur frekar verið rætt um
önnur svæði, svo sem Eyjafjarðar-
svæðið, Mið-Austurland og jafnvel
Isafjörð. Snorri Björn segir að ekki
megi gleyma því að Skagafjörður sé
íjölmennari en Fljótsdalshérað og
Isafjörður og hljóti að koma jafn vel
til greina sem þróunarsvæði. Spurð-
ur að því hvort ekki væri nær að
flytja ríkisstofnanir til Akureyrar en
Sauðárkróks segir hann að mikil-
vægt sé fyrir Akureyri að hafa bak-
land, bæði á Eyjafjarðarsvæðinu
öllu og í nágrannahéruðum eins og
Skagafirði og Þingeyjarsýslum.
„Margfeldisáhrif vegna uppbygg-
ingar í Skagafirði munu skila sér til
Akureyrar en aftur á móti skilar
uppbygging á Akureyri sér seint
hingað. Best er að svæðin nái vel
saman og nái bæði að blómstra,"
segir Snorri Björn.
Rökrétt framhald
Varðandi þær hugmyndir sem nú
eru til athugunar segist Snorri
Björn ekki vera í vafa um að
Byggðastofnun eigi að vera úti á
landi og að hún muni rækja hlutverk
sitt betur þar en á höfuðborgar-
svæðinu. Þá sé flutningur Byggða-
stofnunar til Sauðárkróks rökrétt
framhald af flutningi þróunarsviðs
stofnunarinnar á sínum tíma. Segir
hann að reynslan af flutningi þróun-
arsviðsins sé ágæt og undir það tek-
ur Bjarki Jóhannesson, forstöðu-
maður þróunarsviðsins. Segir
Bjarki að starf sviðsins hafi verið
mótað alveg upp á nýtt eftir flutn-
inginn til Sauðárkóks. Sjálfur hafi
hann komið með ákveðnar hug-
myndir frá Svíþjóð þar sem hann
starfaði áður en hann tók við
stöðunni og þær hafi fallið vel að
nýjum áherslum stjórnar Byggða-
stofnunar og sérstaklega þáverandi
formanns, Egils Jónssonar. Enginn
af fyrri starfsmönnum þróunarsviðs
Byggðastofnunar í Reykjavík flutti
með því í Skagafjörð en starfsmaður
þess sem hafði aðsetur á Akureyri
hélt áfram störfum. Tekur Bjarki
undir þau orð að vegna þessara að-
stæðna hafi í raun ekki verið um að
ræða flutning stofnunar heldur upp-
byggingar nýrrar. Þannig hafi þurft
að byggja starfsemina nánast frá
grunni, meðal annars hafi öll sam-
bönd og ákveðin þekking horfíð með
því starfsfólki sem hætti.
„Stærsti kostur staðsetningar hér
er að við störfum í því umhverfi sem
við erum að vinna fyrir. Maður finn-
ur að fólk í Reykjavík hugsað öðru-
vísi. Þá er það ótvíræður kostur að
við fáum tiltrú fólksins sem við vinn-
um með af því að við erum hluti af
þeirra hópi,“ segir Bjarki. Gallinn
við flutning norður felst að hans
mati helst í því að fara þarf til
Reykjavíkur vegna samskipta við
aðrar opinberar stofnanir. Segir
hann að það hafi að hluta til verið
leyst með samskiptum með mynd-
fundabúnaði.
Bjarki segir að lánastofnun geti
verið hvar sem er, þegar hann er
spurður að því hvemig honum lítist
á flutning höfuðstöðva Byggðastofn-
unar til Sauðárkróks, og segir að
það sé ákveðinn kostur að hafa alla
starfsemina á einum stað.
Ekki ódýrara
Snorri Bjöm segir að rökin fyrir
staðsetningu Jafnréttisstofu á Sauð-
árkróki séu ekki eins augljós og
flutningur Byggðastofnunar. Jafn-
réttisstofa verði tiltölulega fámenn
stofnun og stjórnvöld meti það svo
að hún geti starfað utan höfuðborg-
arsvæðisins. „Ég tel að hér muni
hún fá gott umhverfi til að starfa í og
er sannfærður um að hún muni
rækja hlutverk sitt jafn vel og áður,“
segir bæjarstjórinn.
Hann vekur athygli á því að það
taki aðeins 40 mínútur að fljúga frá
Reykjavík til Sauðárkróks og þrjá
tíma að aka á milli. „Ég hef þurft að
búa við það alla mina tíð sem bæjar-
stjóri hér að eiga ýmis samskipti við
aðila í Reykjavík. Ég geri það mest
símleiðis. Og það skiptir ekki máli
hvaðan eða hvert maður hringir,“
segir hann.
Þróunarsvið Byggðastofnunar er
ásamt fjölda annarra stofnana og
hluta af starfsemi bæjarskrifstofa
Skagafjarðar í stjómsýsluhúsi bæj-
arins. Bæjarstjórinn hefur lýst því
yfir opinberlega að flutningur stofn-
ana norður verði ekki látinn stranda
á húsnæðismálum og að unnt sé að
rýma til í stjómsýsluhúsinu þannig
að Byggðastofnun komist þar fyiir.
Ekki er vitað hvaða hugmyndir em
uppi varðandi húsnæðismál Jafn-
réttisstofu ef henni verður valinn
staður á Króknum.
Snorri Bjöm bæjarstjóri vill
leggja á það áherslu að flutningur
ríkisstofnana frá Reykjavík og út á
land sé byggðamál. íslendingar
verði að gera það upp við sig hvort
þeir vilji búa á íslandi eða í borgríki.
I því felist rökstuðningurin fyrir
þessum aðgerðum en ekki í mögu-
legum sparnaði. „Við eigum að segja
það hreint út að það er ekki ódýrara
að reka stofnanir úti á landi,“ segir
Snorri Bjöm.
Leggja sig sérstaklega
mikið fram
Innheimtusvið íbúðalánasjóðs hóf
starfsemi á Sauðárkróki í byrjun
síðasta árs. Fyrst vom þar sex
starfsmenn en bætt hefur verið við
verkefnum og nú em þeir tíu í átta
stöðugildum. Svanhildur Guð-
mundsdóttir, forstöðumaður inn-
heimtusviðsins, segir að starfsemin
felist einkum í upplýsingaþjónustu
sem veitt sé í gegnum síma. Fast-
eignasalar, bankamenn og almennir
skuldunautar sjóðsins hringja til að
fá upplýsingar um stöðu lána og
fleira. Þá er skuldabréfasafn íbúða-
lánasjóðs, 170 til 180 þúsund bréf,
varðveitt hjá innheimtusviðinu og
öll umsýsla með bréfin, svo sem
skráning nýrra lána, uppgreiðsla
eldri lána og breytingar á skjölum,
fer fram hjá sviðinu.
Svanhildur segir að starfíð hafi
gengið mjög vel. Spurð um töf á út-
gáfu húsbréfa og ýmsa erfíðleika
sem gagnrýndir hafa verið hjá
íbúðalánasjóði segir Svanhildur að
margir hafi talið að vandamálin
tengdust flutningi starfsemi inn-
heimtusviðsins til Sauðárkróks. Svo
sé alls ekki, margumræddir flösku-
hálsar séu annars staðar. „Það er
ekki annað að heyra en fasteignasal-
ar sem eiga mikil samskipti við okk-
ur og aðrir viðskiptavinir séu
ánægðir með þá þjónustu sem hér er
veitt. Það kann að vera að við leggj-
um okkur sérstaklega mikið fram,
til að réttlæta flutninginn, því menn
væru fljótir að gagnrýna ef eitthvað
færi úrskeiðis," segir Svanhildur.
Til tals hefur komið innan Ibúða-
lánasjóðs að auka starfsemina á
Sauðárkróki og telui- Svanhildur að
góðar aðstæður séu til þess að ýmsu
leyti enda stór hluti starfsemi
íbúðalánasjóðs með þeim hætti að
ekki skipti máli hvar hún fari fram.
Svanhildur segir að hið sama eigi
um margar aðrar ríkisstofnanir.
Unnt sé að flytja ýmsa starfsemi, til
dæmis upplýsingagjöf þar sem ekki
þurfi að taka persónulega á móti
fólki, út á land. Húsnæði sé ódýi-ara
úti á landi og stofnunum haldist bet-
ur á fólki þar, sérstaklega þegar
mikil þensla er á höfuðborgarsvæð-
inu.
Gott fyrir aðra
en starfsmenn
Flutningur stofnana milli byggð-
arlaga raskar mjög högum starfs-
manna viðkomandi stofnunar og
reynslan sýnir að fáir vifja eða hafa
aðstöðu til að flytja með stofnunum
sínum. „Við höfum alla tíð sagt að
flutningur stofnana út á land væri
góð ráðstöfun sem kæmi sér vel fyr-
ir alla, fyrir utan starfsmenn við-
komandi stofnunar,“ segir Snoni
Björn bæjarstjóri. Hann segir að
umræða um þann þátt megi þó ekki
yfirgnæfa allt annað og blöskrar að
heyra þá umfjöllun sem verið hafi
um málefni starfsmanna Skrifstofu
jafnréttismála, meðal annars af
hálfu framkvæmdastjóra BHM.
„Núna er besti tíminn til þess að
flytja ríkisstofnanir. Það er mikil
þensla í Reykjavík og ég efast ekki
um að þeir starfsmenn sem ekki
geta flutt sig með stofnunum sinum
geti fengið störf við sitt hæfi,“ segir
bæjarstjórinn.
Bjarki Jóhannesson bendir á að
ákveðnir erfiðleikar geti verið fyrir
maka starfsmanna viðkomandi
stofnana að fá vinnu á Sauðárkróki.
Það hafi verið vandamál með þróun-
arsviðið. Telur hann að til þess að
gott starfsfólk fáist að stofnunum
þurfi makarnir að eiga kost á vinnu.
Lýsir hann þeirri skoðun sinni að
sveitarfélögin ættu að hjálpa upp á
sakirnar í þessu efni enda sé það
mikilvægt fyrir þau að fá starfsemi
stofnananna til sín.
Snorri Björn neitar því ekki að
flutningur einstaka stofnana út á
land leysi í sjálfu sér ekki byggða-
vandann. „En það hlýtur að vera
staðfesting á vilja stjórnvalda. Má
ekki búast við frekari aðgerðum ef
þetta nær fram að ganga? Er það
kannski skýringin á tregðunni í
embættismannakerfinu og þeim
harkalegu viðbrögðum sem ávallt
verður vart við þegar rætt er um
flutning ríkisstofnana út á land?“
spyr Snorri Björn Sigurðsson.