Morgunblaðið - 20.06.2000, Qupperneq 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Unnið að uppbyggingu Skaftfells sem menningarmiðstöðvar á Seyðisfírði
Sambönd
við evrópskt
listalíf
Hópur áhugamanna vinnur að viðgerðum
á Skaftfelli á Seyðisfírði og uppbyggingu
menningarmiðstöðvar. Hópurinn er með
metnaðarfull áform um sýningarhald enda
með tengsl við evrópskt listalíf. Helgi
Bjarnason kynnti sér uppbygginguna.
Morgunblaðið/Ásdís
Garðar Eymundsson húsasmíðameistari gaf Skaftfell til lista- og menn-
ingarstarfs og Gréta, dóttir hans, er nú framkvæmdastjóri menningar-
miðstöðvarinnar.
ETTA er allt að ganga
fram. Það er svo kraftmik-
ill hópur sem starfar að
uppbyggingunni og íbú-
arnir eru að átta sig á því að þetta er
ekki tóm vitleysa," segir Garðar
Eymundsson, trésmíðameistari á
Seyðisfírði. Garðar og kona hans,
Karólína Þorsteinsdóttir, gáfu húsið
Skaftfell til lista- og menningarstarfs
fyrir nokkrum árum og hefur verið
unnið skipulega að endurgerð húss-
ins og uppbyggingu menningarmið-
stöðvar.
Bjami Þ. Sigurðsson Skaftfell
gullsmiður byggði húsið árið 1907 og
var þar með verkstæði sitt auk þess
sem fjölskyldan rak veitinga- og
gistihús, að því er fram kemur hjá
Þóru Guðmundsdóttur arkitekt í
Húsasögu Seyðisfjarðarkaupstaðar.
Síðar voru verslanir í húsinu. Á síld-
arárunum eignaðist norskur sér-
trúarsöfnuður Skaftfell og rak þar
norskt sjómannaheimili. Eftir síldar-
árin dró úr umsvifum og norski söfn-
uðurinn gaf Seyðisfjarðarsöfnuði það
árið 1975.
Afburða sýningarsalur
Garðar Eymundsson segir að ætl-
unin hafi verið að nota húsið sem
safnaðaheimili en fljótlega hafi kom-
ið í ljós að það hentaði ekki. Hann
samdi við söfnuðinn um að taka húsið
upp í safnaðarheimili sem hann smíð-
aði og þangað flutti hann trésmíða-
verkstæði sitt. Húsið var um tíma
ónotað eftir að Garðai’ færði tré-
smíðaverkstæðið annað.
Á afmælisári Seyðisfjarðar 1996,
þegar kaupstaðurinn varð 100 ára,
kviknaði sú hugmynd hjá Garðari að
gefa húsið til lista- og menningar-
starfs. „Það var erfitt fyrir mig að
fara að selja húsið og mér fannst fara
vel á því að gefa það til þessarar
starfsemi," segir hann. Sjálfur er
Garðar áhugamaður um listir, fylgist
vel með myndlist og málar í frístund-
um.
í upphafí tók áhugamannafélag við
gjöfinni, svokallaður Skaftfellshópur,
en 1997 var stofnuð sjálfseignar-
stofnun um uppbyggingu og rekstur
Skaftfells sem menningarmiðstöðv-
ar. Síðan hefur verið unnið að gagn-
gerum endurbótum á húsinu.
Fyrsti áfanginn var að útbúa sýn-
ingarsal á fyrstu hæð hússins. Er sal-
urinn um 160 fermetrar með góðri
lýsingu og fær lof listamanna sem
þar sýna, enda hannaður af mynd-
listarmanninum Bimi Roth. Sýning-
arsalurinn var formlega tekinn í
notkun á síðasta ári.
Á þessu ári hefur verið útbúin veit-
ingastofa og kaffihús í kjallara húss-
ins og var hún opnuð á þjóðhátíðar-
daginn, 17. júní, um leið og
listahátíðin Á seyði. Að sögn dóttur
Garðars og Karólínu, Grétu Garðai-s-
dóttur, framkvæmdastjóra Skaft-
fells, er tilgangurinn með kaffihúsinu
að hleypa meira lífi í starfið í húsinu
og reyna að skapa grundvöll til að
nýta það allt árið.
I kaffihúsinu er ætlunin að hafa
bækur, sýningarskrár, tímarit, póst-
kort og fleira til að skoða og kaupa og
tölvu með netsambandi. Listamenn-
imir Pétur Kristjánsson og Eggert
Einarsson tóku að sér að skipuleggja
veitingastofuna og reka til reynslu
fyrstu tvo mánuðina. Þeir leggja
áherslu á kaffihúsastemmningu og
einfaldan matseðil.
Einnig er verið að innrétta lista-
og fræðimannsíbúð með vinnuað-
stöðu á efstu hæð hússins og er stefnt
að því að hún verið tekin í notkun í
haust. Gréta segir að hugmyndin sé
meðal annars að listamenn geti dval-
ið í íbúðinni og unnið að list sinni,
jafnvel fyrir sýningar í húsinu.
Kraftmikill hdpur
Þriðji áfangi endurgerðar Skaft-
fells er eftir en það er að gera við
húsið að utan og koma þvi í uppruna-
lega mynd. Garðar segir reyndar að
sumt hafi verið lagað jafnóðum en
enn sé töluvert átak eftir. Meðal ann-
ars þurfi að brjóta niður steintröppur
og smíða nýjar úr tré. Þóra Guð-
mundsdóttir er arkitekt breyting-
anna. Töluverð lóð fylgir húsinu,
meðal annars grunnar fallinna úti-
húsa. Garðar segir að hugmyndin sé
að koma þar upp sýningarsvæði fyrir
útilistaverk.
Þær viðgerðir sem ráðist hefur
verið í hafa kostað um 15 milljónir kr.
og er þá ótalið framlag sjálfboðalið-
anna, en það er mikið að sögn Garð-
ars og í raun forsenda þess sem gert
hefur verið. Ríkissjóður og fleiri op-
inberir aðilar hafa veitt styrki til
framkvæmdarinnar.
„Þetta hefur gengið betur en við
höfðum trú á í upphafi," segir Gréta
og faðir hennar bætir við: „Já, róður-
inn hefur orðið léttari en ég átti von
á. Við erum þakklát fyrir þá velvild
sem við höfum notið. Það er kraft-
mikill hópur sem starfar að uppbygg-
ingunni og íbúarnir eru að átta sig á
því að þetta er ekki tóm vitleysa,"
segir hann.
Alþjöðlegar sýningar
Gréta segir að því stefnt að setja
upp þrjár góðar myndlistarsýningar
á ári í Skaftfelli og er í því efni ekki
síður litið til alþjóðlegra listamanna
en íslenskra. Raunar hafa verið sett-
ar upp sýningar í húsinu áður og á
meðan á viðgerðum hefui’ staðið og
hafa þær vakið athygli.
Sérstök sýninganefnd velur sýn-
ingarnar og hefur hún mikinn metn-
að. Meðal nefndarmanna eru lista-
mennirnir Björn Roth og Bernd
Koberling, þekktir menn í mynd-
listarheiminum hér og í Evrópu.
Garðar segir að Dieter Roth, sem nú
er látinn, og Bjöm sonur hans hafi
stutt uppbyggingu og sýningarhald í
Skaftfelli með ráðum og dáð og nú
hafi Koberling bæst við. Tengsl við
þessa menn skapi mikil og góð sam-
bönd við listaheiminn í Evrópu og
gefi þeim tækdfæri að fá alþjóðlega
þekkta listamenn til að sýna í húsinu.
Hápunktur starfsins í sumar er sýn-
ing á verkum þekkts norsks listmál-
ara, Olavs Christophers Jenssens, en
hún er einmitt sett upp fyrii' orð
Koperlings.
Áuk þriggja stórra sýninga er
reiknað með að inn á milli verði tæki-
færi til að setja upp minni sýningar.
Þótt myndlistin sé í öndvegi í
Skaftfelli hafa verið ýmsir aðrir list-
viðburðir í menningarmiðstöðinni og
Gréta leggui- áherslu á að sá þáttur
verði aukinn eftir því sem húsakynn-
in bjóði upp á. Þá er hugmyndin að
hefja'útgáfustarfsemi sem tengist
starfseminni í húsinu og auka
áherslu á fræðslu, meðal annars með
vönduðum námskeiðum fyrir börn og
unglinga.
Og starf menningarmiðstöðvar-
innar verður ekki bundið við húsið
Skaftfell. Nú hefur hópurinn sem að
henni stendur tekið að sér að varð-
veita og gera upp húsið sem alþýðu-
listamaðurinn Ásgeir Jón Emilsson,
Geiri, bjó í. Ásgeir er látinn en utan
húss og innan er fjöldi verka hans.
Húsið verður safn til heiðurs og í
minningu Ásgeirs og er að sjálfsögðu
kallað Geirasafn.
Vinnubúðir
listamanna
Garðar bindur vonir við að fræði-
og listamannsíbúðin verði lyftistöng
fyrir listalífið á staðnum. Telur hann
að Seyðisfjörður henti að mörgu leyti
vel til að byggja upp aðstöðu fyrir al-
þjóðlega listamenn, nokkurs konar
vinnubúðir listamanna. Nefnir hann
sem dæmi að listamenn sem vinna
með málma og tré geti fengið aðstöðu
í vélsmiðju og á trésmíðaverkstæði
og góð aðstaða sé fyrir stærri við-
burði í félagsheimili og íþróttahúsi.
„H^lldór er einn af þeim
fáu sem dæmir ekki“
í Salnum í Kópavogi hefur síðustu dagana
staðið yfír sannkölluð söngveisla en henni
lauk í gærkvöldi með hátíð til heiðurs Hall-
dóri Hansen barnalækni og tónlistarunn-
anda. Margrét Sveinbjörnsdóttir brá sér
í Kópavoginn í gær og náði tali af fínnsku
söngkonunni Margaretu Haverinen og
hinni kínversku Violet Chang.
„ÉG KYNNTIST Halldóri Hansen í
gegnum Dalton Baldwin. Við hitt-
umst fyrst fyrir um tuttugu árum í
New York, þar sem ég stundaði nám,“
segir finnska sópransöngkonan
Margareta Haverinen. Baldwin hafði
leyft Halldóri að heyi-a hljóðritanir af
söng hennar og heillaðist sá síðar-
nefndi. Eftir þennan fyrsta fund
þeirra hafa þau skipst á bréfum. „Við
tölum um allt í heiminum í þessum
bréfum okkar,“ segii’ hún.
„Halldór er ein af þeim fáu mann-
eskjum sem ég þekki sem dæmir
ekki. Ég hef aldrei heyrt hann gagn-
rýna nokkum mann eða hallmæla
nokkmm. Hann hefur sinn eigin
smekk en hann metur fólk eins og það
er og reynir ekki að breyta því - þó að
hann geti látið í Ijósi sínar skoðanir,"
segir Haverinen. Hún kveðst hafa
verið mjög ung þegar hún hitti hann
fyrst og þau hafi strax tengst óijúfan-
legum böndum. „Halldór er bama-
læknir og hefur mjög næman skilning
á bömum og ungmennum. Og svo býr
hann yfir þessari ástúðlegu ró,“ segir
hún og bætir við að sjálf hafi hún
aldrei átt föður og því hafi það verið
kærkomið að tengjast Halldóri svo
sterkum böndum.
„Halldör tök mér sem þeirri
manneskju sem ég var“
„Oft er það þannig með hæfileika-
ríkar ungar manneskjur að allir vilja
breyta þeim og móta eins og leir.
Segja að maður eigi að gera svona eða
hinsegin. Halldór leyfði mér að vera
ég sjálf og reyndi ekki að breyta mér.
Hann tók mér sem þeirri manneskju
sem ég var. Það var stórkostlegt."
Haverinen neyddist til að aflýsa
tónleikum í Stokkhólmi sl. föstudag
sökum slæmsku í hálsi og var orðin
dauðhrædd um að þurfa l£ka að hætta
við að syngja á íslandi. „Þegar ég fór
að hugsa mig um sá ég þó að þetta
snerist ekki eingöngu um að syngja á
tónleikum heldur fyrst og fremst að
hitta Halldór og gleðja hann,“ segir
hún og er yfir sig sæl með að vera
komin alla leið. Og röddin er öll að
koma til.
Jörðin, vindurinn og vatnið
Það var líka píanóleikarinn kunni
Dalton Baldwin sem kynnti kínversku
sópransöngkonuna Violet Chang fyr-
ir Halldóri Hansen á sínum tíma. Hún
hefur einu sinni áður komið hingað til
lands. „Það eru mörg ár síðan. Þá
söng ég m.a. fyrir forsetann, frú Vig-
dísi Finnbogadóttur,“ segir hún.
Violet Chang er heilluð af íslenskri
náttúru. „Ég trúi því að jörðin, vind-
urinn og vatnið móti manneskjuna -
og röddin er sálin,“ segir hún. Auk
þess að taka þátt í sönghátíðinni í
Salnum og hylla Halldór Hansen
kveðst hún vera hingað komin til að
efla tónlistarleg tengsl Islands og
Kína, m.a. með því að fá efnilega ís-
lenska söngvara til að taka þátt í
fyrstu stóru alþjóðlegu kínversku
söngvarakeppninni sem haldin verð-
ur í Guangdong í Suður-Kína í nóvem-
ber næstkomandi. „Mig langar til að
bjóða fjórum íslenskum söngvurum
að taka þátt í keppninni," segir hún og
nefnir í því sambandi sérstaklega
Finn Bjamason, sem hún hefui’ mik-
inn hug á að fá í keppnina. Auk þess
langar hana til að finna fallegt ís-
lenskt þjóðlag til að bæta á efnisskrá
sína.
Komin til að sækja inniskóna
Violet Chang er fleira til lista lagt
en að syngja, því hún hefur mikið yndi
af matargerð. Hún rifjai’ upp fyrstu
heimsókn sína til Halldórs en þá bjó
hún heima hjá honum og eldaði dýr-
indis krásir. „Og svo lásum við upp
ljóð hvort fyrir annað og við grétum
bæði og hlógum. Eftir tónleikana fór
ég út með Ijóðskáldi, leikara, gítar-
leikara og dansara og við dönsuðum
alla nóttina. Ég var orðin svolítið sein
út á flugvöll um morguninn, svo ég
þurfti að pakka niður með miklum
hraði og gleymdi inniskónum minum. j|
Síðan eru liðin mörg ár og í hvert sinn f
sem ég hef hitt Halldór síðan í New
York hefur skóna borið á góma. Hann ®
segir alltaf: „Ég ætla ekki að koma
með skóna til þín, þú kemur sjálf og
sækir þá.“ Og nú er ég loksins komin
til að ná í skóna,“ segir Chang, sem lét
heldur ekki hjá líða í þetta sinn að
leika listir sínar í eldhúsi Halldórs.
„Við Dalton Baldwin sáum um mat-
inn, hann eldaði spaghetti og ég gerði
„cosmopolitan“-salat byggt á franskri k
uppskrift, auk þess sem ég hafði með :
mérýmislegtgóðgætifráKína,“segir ■
hún.