Morgunblaðið - 21.06.2000, Side 42

42 MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ottó A. Michelsen
fæddist á Sauð-
árkróki 10. júní árið
1920. Hann lést á
Hjúkrunarheimilinu
Skjóli 11. júní síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru hjónin
Guðrún Pálsdóttir, f.
9. ágúst 1886, d. 31.
maí 1967, og Jörgen
Frank Michelsen
, úrsmiður og kaup-
^%iaður á Sauðár-
króki, frá Horsens í
Danmörku, f. 25. jan.
1882, d. 16. júlí 1954.
Ottó var einn tólf systkina. Þau eru
Karen Edith, Pála Elínborg, Hulda
Ester, Franch Bertholt, Rósa Krist-
ín, Georg Bemharð, Paul Valdi-
mar, Aðalsteinn Gottfreð, Elsa
María, Kristinn Pálmi og Aage Val-
týr.
Eiginkona Ottós er Gyða Jóns-
dóttir, f. 4. ágúst 1924 á Sauðár-
króki. Hún er dóttir Jóns Þ. Bjöms-
sonar skólastjóra á Sauðárkróki, f.
15. ágúst 1882, d. 21. ágúst 1964, og
Geirlaugar Jóhannesdóttur, f. 28.
júlí 1892, d. 6. apríl 1932. Ottó og
- Gyða gengu í hjónaband 6. ágúst
1955. Börn Ottós og Gyðu eru: 1)
Óttar, kerfisfræðingur í Kaup-
mannahöfn, f. 14. janúar 1956. Ótt-
ar kvæntist Sigþrúði Albertsdótt-
ur. Þau skildu. Sonur þeirra er a)
Kjartan Þór, f. 13. júní 1988. Önnur
böm Óttars em: b) Kaare Stark,
fæddur 18. maí 1986, c) Samúel
Hjalti, fæddur 18. júlí 1996. 2) Dr.
Kjartan, prófessor í íslensku við
Oslóarháskóla, fæddur 14. janúar
1956. 3) Helga Ragnheiður, hjúkr-
unarfræðingur í Reykjavík, fædd
^14. mars 1957. Eiginmaður hennar
er Stefán S. Guðjónsson fram-
kvæmdastjóri Félags ísl. stórkaup-
manna. Böm þeirra em; a) Snorri,
f. 7. des. 1981, b) Guðrún, f. 20. jan.
Látinn er í Reykjavík tengdafaðir
minn Ottó A. Michelsen. Líf hans var
mjög viðburðaríkt og um leið eftir-
breytnivert. Ottó var margbrotinn
persónuleiki. Hann var hörku „bisn-
essmaður" sem kom á fót tveimur
stórfyrirtækjum, IBM á íslandi og
Skrifstofuvélum. En á sama tíma bjó
hann yfir mikilli hógværð og nægju-
semi sem er sjaldgæf hjá mönnum
sem hafa jafnmikið umleikis og Ottó
hafði. Ottó var góður maður og um-
ffeugað um velferð annarra og hann
var ávallt boðinn og búinn að rétta
hjálparhönd ef til hans var leitað.
Hann var skyldurækinn og fann til
mikillar samfélagslegrar ábyrgðar.
Ottó var framkvæmdaglaður, ósér-
hlífinn, jákvæður, skagfirskur höfð-
ingi, bindindissamur og húmorinn
var í lagi. Nokkuð sem var mjög mik-
ilvægt að áliti Ottós Mikk. Þessir eig-
inleikar hans hafa líklega mótast af
dönskum áhrifum í uppeldi og þýskri
menntun. Ottó fór ungur til náms,
fyrst til Þýskalands en síðar til
heimalands föður síns, Danmerkur.
Á þessum árum nam Ottó skriftvéla-
virkjun sem var upphafið að ævi-
starfi hans við sölu og viðgerðir á
-$jlvum og skrifstofuvörum hvers-
' konar.
Þegar heim var komið, skömmu
eftir stríð, var tekið til óspilltra mál-
anna enda Ottó starfssamur með af-
brigðum. Hann lagði víða hönd á
plóginn. Samhliða rekstri fyrirtækj-
anna starfaði Ottó mikið fyrir ís-
lensku þjóðkirkjuna og að líknar- og
menningarmálum. Alls staðar þar
sem Ottó lét til sín taka reyndist
hann vel til forystu fallinn enda mik-
ill stjómandi. I störfum sínum var
hann nákvæmur og lagði mikið upp
úr ábyrgð og aga. Hann gerði miklar
' rtröfur til sinna manna en þó aldrei
meiri en til sjálfs sín enda naut Ottó
mikillar virðingar samstarfsmanna
sinna. Hans stærsti kostur sem
stjórnanda var þó hann sjálfur, leiftr-
andi persónuleiki, sem gat með
áhuga sínum, orðatiltækjum og já-
kvæðu hugarfari leyst úr erfiðustu
jȇlum.
‘ Ottó var mikill fjölskyldumaður og
1983, c) Stefán Ottó, f.
29. aprfl 1986, d) Ragn-
heiður Gyða, f. 20. nóv.
1990.4) Geirlaug tákn-
málstúlkur og kennari
á Höfn í Hornafírði, f.
16. september 1964.
Maki Grímur Guð-
mundsson rafeinda-
virki. Börn þeirra eiu;
a) Bryndís Gyða, f. 5.
júm 1991, b) Snæfríð-
ur, f. 13. aprfl 1993.
Önnur böm Ottós eru:
Helga Ursula Ehlers
blaðamaður í Köln, f.
5. jan. 1945. Maki
Reinhard Wolf landfræðingur.
Börn þeirra eru; a) Helga Ursula f.
8. feb. 1973, b) Reinhard Albert f.
10. okt. 1974, c) Christiane Henri-
ette f. 8. maí 1979 og d) Peter Andr-
eas f. 10. júní 1981 öll búsett í Köln.
Theodór Kristinn, viðskiptafræð-
ingur í Reykjavík, fæddur 25. júlí
1951. Maki Ámý Elíasdóttir, kenn-
ari, f. 14. júlí 1952. Þeirra böm eru;
a) Rúnar, f. 7. júní 1974, b) Grétar
Sveinn, f. 5. aprfl 1980.
Ottó nam skriftvélatækni í
Þýskalandi og Danmörku og sótti
auk þess fjölda námskeiða um raf-
reikna og skýrsluvélar. Ottó stofn-
aði Skrifstofuvélar við komuna
heim úr námi árið 1946. Hann var
forstjóri fyrirtækisins til ársins
1967 og síðan stjómarformaður til
ársins 1987 þegar hann seldi fyrir-
tækið. Ottó var forstjóri IBM á ís-
landi árið 1967 til ársins 1982. Frá
árinu 1987 til dauðadags gegndi
Ottó stöðu stjórnarformanns eign-
arhaldsfélagsins Ottó ehf. Ottó
flutti til landsins fyrsta rafreikninn,
IBM 1620, og var brautryðjandi á
sviði tölvuvæðingar á Islandi.
Ottó gegndi fjölda trúnaðar-
starfa á sviði líknar- og menningar-
mála, svo og fyrir þjóðkirkjuna og
samtök atvinnulífsins. Hann var
ættrækinn. Aðdáunarvert var að
fylgjast með hvernig hann sinnti í
mörg ár aldraðri frænku sinni, eins
störfum hlaðinn og hann alla tíð var.
Hann fylgdist með velferð systkina
sinna og barna þeirra. Böra okkar
Helgu nutu einnig góðs af og eiga
margar ljúfar minningai- um afa sinn.
Útreiðatúrar á Króknum, gróður-
setning uppi á Nöfum og smíðar í bíl-
skúrnum heima í Litlagerði. Að þess-
um stundum munum við búa um
langa framtíð. Ottó var lánssamur í
einkalífi. Eiginkona hans, Gyða,
tengdamóðir mín, alla tíð glæsileg og
góð kona studdi hann ávallt með ráð-
um og dáð. Síðustu ár ævi hans kom
best í ljós hversu samstillt þau vom
er þau tókust í sameiningu á við erf-
iðan sjúkdóm tengdaföður míns.
Umhyggja Gyðu og óþrjótandi þolin-
mæði í veikindum hans var einstök.
Síðustu mánuði ævi sinnar naut Ottó
aðhlynningar á hjúkmnarheimilinu
Skjóli. Fjölskyldan þakkar starfs-
fólki 4. hæðar á Skjóli fyrir hlýju og
umhyggju sem þau sýndu Ottó þenn-
an tíma.
Persónulega stend ég í mikilli
þakkarskuld við Ottó. Ekki aðeins
fyrir að hafa gefið mér hönd dóttur
sinnar, sem hann lét mig biðja um,
heldur fyrir allt það sem hann kenndi
mér. Um það hvernig vinnan göfgar
manninn, hvemig hægt er með já-
kvæðu hugarfari að sigrast á mótlæti
og fjölmargt um samskipti manna.
Eg var svo lánsamur að fá tækifæri
til að vinna með Ottó. Að þeirri
reynslu mun ég búa lengi. Mest gam-
an var þó að ferðast með tengda-
pabba norður í Skagafjörð. Þangað
fómm við oft saman, stundum yfir
fjöll. Þá var Mikki í essinu sínu. Með
Ottó fyrir norðan opnaðist fyrir mér
nýr heimur enda tókst honum að
gera mig, vesturbæinginn úr
Reykjavík, að hálfgerðum Skagfirð-
ingi. Það var skrafað og það var
„stúderað". Ottó hafði skoðun á öll-
um málum og allt varðaði það velferð
átthaganna. Þannig kenndi Ottó mér
um samfélagslegar skyldur og að
framlag hvers og eins skiptir máli.
Og nú er komið að leiðarlokum.
formaður byggingarnefndar Bú-
staðakirkju frá 1964 til 1977,
kirkjuþingsmaður og varamaður í
kirkjuráði 1981 til 1989. Ottú
gegndi margvíslegum trúnaðar-
störfum fyrir Reykjavíkurprófasts-
dæmi 1970 til 1989. Hann sat í
stjóm Hjálparstofnunar kirkjunn-
ar frá stoíimn 1970 til 1984, þar af
sem formaður frá 1980. Ottó sat í
stjóm Kirkjubyggingarsjóðs
Reykjavíkurborgar 1976 til 1984,
formaður 1980 til 1984. Ottó sat í
Heilbrigðisráði Reykjavfkurborgar
frá árinu 1975, einnig í fjölda
nefnda á vegum ríkisins, þ.á m.
dómsmálaráðuneytis og fjármála-
ráðuneytis. Ottó gegndi stöðu
framkvæmdastjóra þjóðarátaks
gegn krabbameini árið 1982. Hann
var hvatamaður að fyrirtækjasöfn-
un árið 1983 og að tölvugjöf til
Krabbameinsfélagsins árið 1986.
Hann stjómaði þjóðarátaki í Bú-
staðahverfi fyrir Krabbameinsfé-
lagið 1990. Ottó sat í stjóm Hjarta-
og æðavemdarfélags Reykjavíkur
og í stjóm og varastjóm Verslunar-
ráðs Islands frá árinu 1974 til 1992.
Hann var endurskoðandi Verslun-
arráðs frá 1962 til 1978 og Félags
íslenskra stórkaupmanna frá 1966
til til 1978.
Ottó var aðalræðismaður
Bangladesh frá 1985 til 1997. Árið
1982 gaf Ottó út bókina „Detta úr
lofti dropar stórir" með ljóðum eft-
ir ísleif Gíslason. Árið 1997 komu
út æviminningar Ottós, „Ottó - Með
seiglunni hefst það“ í samantekt Jó-
hannesar Helga. Ottó studdi ríku-
lega starf Héraðsbókasafns Skag-
firðinga svo og íslenska málnefnd.
Árið 1983 var Ottó sæmdur Ridd-
arakrossi Hinnar íslensku fálka-
orðu. Hann varð heiðursfélagi í
Skýrslutæknifélagi íslands 1988 og
í íslenska mannfræðifélaginu 1989.
Hann var kjörinn í heiðursráð
Krabbameinsfélags íslands árið
1990. Ottó hlaut tjölda annarra við-
urkenninga fyrir störf að þjóðfé-
lags- og liknarinálurn.
Útför Ottós A. Michelsen fer
fram frá Bústaðakirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
Löngum og glæsilegum starfsferli er
lokið. Starfa Ottós má víða sjá stað
og fjölmargir standa í þakkarskuld
fyrir störf hans en þó enginn eins og
við sem stöndum honum næst. Við
erum þakklát fyrir að hafa tekið þátt
í sögu Ottós A. Michelsens og eram
stolt af arfleifð hans. Guð blessi
minningu Ottós A. Michelsens.
Stefán S. Guðjónsson.
Nú hefur hann Ottó vinur minn og
mágur fengið hvíldina. Mig langar í
örfáum orðum að minnast hans. Eg
kynntist Ottó fyrir tæplega 60 áram,
þegar ég var nýbúinn að kynnast
henni Elsu minni. Hann var þá ungur
og glæsilegur, nýkominn úr námi frá
Þýskalandi. Framtíðin var björt og
honum allir vegir færir. Margt kem-
ur nú upp í huga minn, þegar ég
hugsa til baka. En hæst ber hugsun
mína um umhyggju hans fyrir Elsu
systur sinni og fjölskyldu okkar.
Engan mann hef ég þekkt sem hefur
sýnt þvílíkan velvilja í minn garð og
fæ ég seint þakkað. Ottó var í öll
þessi ár alltaf boðinn og búinn til að
rétta okkur hjálparhönd, þegar á
þurfti að halda.
Kæri vinur, ég gæti sagt svo
margt um þig, en læt það bíða betri
tíma. Ég vil þó sérstaklega þakka
þér aðstoðina og styrkinn sem þú
veittir mér þegar Elsa féll frá. Þetta
voru erfiðir tímar fyi'ir mig og varst
þú mín stoð og stytta allan timann.
Elsku Gyða og fjölskylda. Ég sam-
hryggist ykkur af öllu hjai'ta og bið
algóðan guð um að styrkja ykkur.
Valgeir.
Enn er genginn góður vinur og
sannur öðlingur, óvenjulegur maður
á marga lund. Ég kynntist Ottó fyrst
þegar hann var upp á sitt besta, mik-
ilsvirtur forstjóri og landskunnur
fyrir störf sín. Hann beitti sér fyiir
stofnun Rannsóknarsjóðs IBM á Is-
landi í tengslum við Háskóla íslands
1976. Ég hafði þá um nokk-urra ára
skeið verið að gera tilraunir til að
nota tölvu til rannsókna á máli og
hefi líklega þess vegna verið settur í
stjórn þessa sjóðs ásamt einum há-
skólamanni af raunvísindasviði.
Þannig atvikaðist það að ég kynntist
Ottó sem var formaður sjóðstjórnar.
Þarna áttum við samleið meðan sjóð-
urinn starfaði 1976-1983. Það kom
mér á óvart hvað þessi annálaði skör-
ungur var ljúfur í viðmóti, lágmæltur
oghógvær.
Ottó var þjóðhollur maður í bestu
merkingu þess orðs, ættjarðarvinur
og átthagavinur, alinn upp á Sauðár-
króki. Honum fannst hann alltaf vera
Skagfirðingur. Hann sagði reyndar í
léttum tón að hann væri danskur í
aðra ættina og héti ekki einu sinni ís-
lensku nafni. Svo laumaði hann því út
úr sér að móðir sín hefði verið Ey-
firðingur. Guðrún Pálsdóttir frá
Draflastöðum í Sölvadal, orðlögð fyr-
ir gjafmildi, var af margrómaðri
Hvassafellsætt í Eyjafirði. Eigi að
síður var Ottó bæði góður Islending-
ur og góður Skagfirðingur og verður
hvorugt frá honum tekið.
Það kom fljótlega í ljós að við átt-
um sameiginleg áhugamál. Á þessum
árum tók ég við formennsku í ís-
lenskri málnefnd og fór að sinna mál-
efnum hennar. Ottó fylgdist með af
áhuga og vildi leggja mér lið.
„Hringdu frekar of oft en of sjaldan,“
sagði hann einu sinni og það lýsir
honum vel. Það var mesta basl að
blása lífi í þessa starfsemi. Málnefnd-
in var allslaus að kalla, átti ekkert og
hafði ekki efni á neinu. Þá lánaði Ottó
IBM-ritvél af bestu gerð, sem síðar
varð eign nefndarinnar.
Þegar Ottó varð sjötugur var ég
ásamt fleira fólki að undirbúa tölvu-
gerðan or&töðulykil að íslensku
Biblíunni. í tilefni afmælisins lagði
hann fram rausnarlegan styrk til
þessa verkefnis sem var bæði stórt í
sniðum og dýrt. Honum þótti vænt
um að í þessu eina verkefni samein-
aðist þrennt sem honum var sérstak-
lega hugleikið: tölvuvinnsla, trúmál
og íslensk tunga.
Um svipað leyti hófst fyrir alvöra
umræða um stofnun Málræktarsjóðs
og fjáröflun til hans. Þá lét Ottó sig
ekki vanta. Hann viðurkenndi að vísu
að verkefnið væri skrambi erfitt en
„það er svo gaman að glíma við það
sem er erfitt,“ sagði hann einu sinni.
Enn voru kraftar í kögglum þótt
heilsunni væri tekið að hraka. Hann
kom oft til mín í málstöðina, eða
hringdi, jafnvel til þess eins að sýna
samstöðu. Á lokaspretti baráttunnar
fyrir eflingu Málræktarsjóðs hafði
ég eitt sinn orð á því að mig hefði
lengi langað til að láta útbúa barm-
nælu með málræktarmerkinu. Ef til
vill mætti selja slíkar nælur til ágóða
fyrir sjóðinn. Aldrei hafði neitt orðið
úr þessu hjá mér en framkvæmda-
maðurinn Ottó Michelsen lét ekki
segja sér tvisvar. Áður en ég vissi af
hafði hann látið smíða þúsund barm-
nælur með þessu fallega merki og
gefa þær Málræktarsjóði.
Þannig var Ottó, alltaf nálægur og
alltaf reiðubúinn að leggja góðu mál-
efni lið. Ég er þakklátur fyrir að hafa
fengið að kynnast honum og eiga
hann að vini.
Blessuð sé minning hans.
Baldur Jónsson.
Mig langar til að minnast í örfáum
orðum þess ágæta manns, Ottós A.
Michelsens, sem nú er fallinn frá.
„Framtíðin byrjar í dag“ auglýsti
OAM í ársbyrjun 1965 og 15. mars
sama ár byrjaði ég að vinna hjá hon-
um. Við kölluðum hann ýmist OAM,
Ottó eða Mikka eins og hann kallaði
sig stundum sjálfur. Hann átti tvö
fyrirtæki, Ottó A. Michelsen hf. og
Skrifstofuvélar hf. Það var gaman að
vinna hjá Ottó og margar góðar
minningar á ég frá þeim tíma. Ottó
var kröfuharður en umfram allt mjög
heiðarlegur í viðskiptum, bæði við
starfsmenn og ekki síður við við-
skiptavini sína. Hann kom stundum
með vörur heim af sýningum sem
okkur fannst vera vonlaust dót, ekki
hægt að græða á þessu. „Þetta vant-
ar héma, íslensk fyrirtæki þurfa á
þessu að halda“ sagði Ottó. Ég held
að hann hafi haft meiri áhuga á að
láta gott af sér leiða heldur en að
verða ríkur.
Ottó rak skýrsluvéladeild sem síð-
ar var nefnd tölvudeild. Þetta var
þjónustudeild sem sá um tölvuvinnsl-
OTTÓ A.
MICHELSEN
ur fyrir ýmis fyrirtæki því á þeim
tíma vora tölvur stórar og dýrar og
það vora aðeins stærstu fyrirtæki
sem gátu keypt slíkar vélar. Við
skipulögðum verkefni og vinnslur
sem síðan voru unnar í þessari deild.
Mest vora þetta bókhaldsverkefni til
að byrja með en síðar vora unnin
þarna verkefni af ýmsum gerðum.
Einhverju sinni kvartaði Ottó yfir því
við okkui' að deildin bæri sig illa, ekk-
ert væri upp úr þessu að hafa. „Ottó,
þú mátt þá ekki alltaf gefa öllum af-
slátt“ sögðum við. „Æi, þeir vilja allir
fá afslátt". Þá hækkuðum við verðið
dálítið án þess að láta hann vita svo
hann gæti haldið áfram að gefa af-
slátt og allii' voru ánægðir.
„Hvernig hefur konan það“ vai' al-
geng spurning frá Ottó eða „ertu
góður við konuna þína?“ Einu sinni
sagði hann við mig: „Þú vinnur allt of
mikið, þú ert ekki nóg hjá konunni og
börnunum“. Nú tímir hann ekki að
borga yfirvinnu hugsaði ég en jánk-
aði þessu því þetta var alveg rétt.
„En þú hefur ekki efni á að sleppa yf-
irvinnunni“ hélt hann áfram „nema
ég hækki við þig kaupið" og það gerði
hann. Ég man eftir sögu af Ottó sem
ég heyrði hjá IBM manni í Kaup-
mannahöfn. Ottó var forstjóri IBM á
íslandi eftir að það var stofnað 1967.
Þetta fyrirtæki heyrði undir IBM í
Danmörku og þurfti að sækja ýmis
mál þangað. Eitt sinn var hann þar
að fá samþykkta kauphækkun fyrir
starfsfólkið enda var mikil hreyfing á
launum á Islandi á þeim tíma. IBM í
Danmörku skildi þetta ekki alveg og
það var mikið talað um að nauðsyn-
legt væri að spara. Eftir tveggja
daga þóf á fundum var Ottó búinn að
fá nóg. Hann stóð upp og sagði:
„Jæja herrar mínir, nú veit ég hvern-
ig þið getið sparað. Þið getið sparað
ykkur mín laun því ef ég fæ ekki
þessa hækkun fyrir mitt fólk þá er ég
hættur hjá IBM“. Beiðnin var sam-
þykkt.
Hann var léttur og spaugsamur þó
að hann gæti líka verið ákveðinn.
Eins og flestir sem þekktu hann vita
þá vai' hann mikill Skagfirðingur og
hestamaður og fannst heldur verra
að ég var Húnvetningur en þó heldur
skárra að ég var úr Vestursýslunni.
Þegar ég hélt því fram að Skagfirð-
ingar væru laglausir og hefðu ekkert
vit á hestum hló hann bara og vissi að
ég var að reyna að stríða honum.
Ottó kenndi okkur sem unnum hjá
honum margt gott og ekki síst í við-
skiptum og það fyrst og fremst að
vera heiðarlegur. Hann lagði mikla
áherslu á það að vera heiðarlegur,
bæði gagnvart viskiptavinum sínum
og gagnvart opinberam aðilum. Ekki
er hægt að skrifa um Ottó án þess að
minnast á Gyðu konu hans sem stóð
við hlið hann í einu og öllu og lagði sig
fram um að þekkja starfsfólkið í fyr-
irtækinu þó hún ynni þar ekki sjálf.
Margt fleira mætti segja af þessum
mæta manni sem lét svo margt gott
af sér leiða en það verður ekki tíund-
að hér frekar.
Við hjónin sendum Gyðu og böm-
unum innilegar samúðarkveðjur.
Hjálmtýr Guðmundsson.
Látinn er í Reykjavík Ottó A.
Michelsen, fymim forstjóri IBM á
íslandi, á áttugasta aldursári.
Undirritaður kynntist Ottó í upp-
hafi tölvualdar er ég réðist í þjónustu
hans og stóð sú vegferð allt til þess er
hann lét af störfum hjá IBM.
Minnisstæð verða fyrstu kynni er
hann sat á skrifstofu sinni á Klappar-
stíg fullur af fjöri, ákafa, lífsspeki og
góðum hugmyndum. IBM sem sjálf-
stætt útibú á íslandi ekki enn til orð-
ið en Ottó kvaðst vera óháður um-
boðsmaður IBM, sá eini í heiminum í
þann tíð. Og Ottó var enda einstæður
maður á margan hátt og er ljúft að
geyma í huganum minninguna um
þennan merka og óvenjulega fram-
kvöðul og baráttumann.
Á öndverðum sjöunda áratugnum
var tölvuöld vai't gengin í garð.
Tölvufræði voru ekki kennd í skólum
hérlendis en vottur af fróðleik barst
af og til frá útlöndum um nýja tækni
sem væntanlega ætti mikla framtíð
fyrir sér.
Það var hlutverk eldhugans Ottós
sem fyrsta forstjóra IBM á Islandi
að fylgja hinni nýju og byltingar-
kenndu tækni úr hlaði af þeim krafti