Morgunblaðið - 21.06.2000, Síða 64

64 MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Forvitnilegar bækur
POOG(E-WSOGIE|
Lifað á
lista-
mönnum
Boogie-Woogie eftir Danny Moyni-
r han. Duck-útgáfan gefur út 2000.
254 bls. kilja. Kostaði 2.195 í Máli
og menningu.
BOOGIE-Woogie heitir listaverk
eftir hollenska málarann Piet
Mondrian, eða réttara sagt mál-
verk því hann málaði fleiri en eitt
verk með því heiti. Bókin Boogie-
Woogie eftir Danny Moynihan
dregur heiti sitt af verkinu, eða
réttara sagt af síðasta verkinu sem
Jiáondrian málaði. Bókin er frum-
raun Dannys Moynihans sem rit-
höfundar, en fram að því að hann
settist við ritstörf hefur hann
starfað við listhús vestan hafs og
austan.
Atburðarás bókarinnar gerist
einmitt í listaheimi New York, þó
smávægilegur útúrdúr sé til París-
ar undir lokin. Að því fram kemur
á kápu bókarinnar hefur Moynihan
starfað við ýmislegt tengt myndlist
og atburðarás sögunnar á sér stað
í listaheimi New York-borgar á
níunda áratugnum og því lífi er
einmitt lýst í bókinni og ekkert
dregið undan.
Persónurnar eru fjöimargar í
_^pkinni og ólíkar en allar eru þær
gallaðar eða skemmdar af græðgi,
græðgi í fé eða frama, í kynlíf eða
viðurkenningu. Atburðarásin snýst
að miklu leyti í kringum listhús
sem er í eigu slepjulegs braskara
sem svífst einskis til að komast yf-
ir verk sem hann getur grætt á.
Fyrir honum skiptir verð mynd-
listar höfuðmáli, ekki hvað sé í
hana spunnið; myndlist er einskis
virði nema einhver vilji eiga hana.
Þó víða megi sjá að Boogie-
Woogie sé frumnraun Moynihans
sem rithöfundar og persónur séu
full yfirborðskenndar á köflum
nær hann oft góðu flugi í napurri
hæðni og þegar best lætur er bók-
. in sprenghlægileg. Víða er hún ef-
íaust full blautleg fyrir viðkvæmar
sálir og kynlífsathafnir krassandi í
takt við hnignunina sem gegnsýrt
hefur listakima New York á níunda
áratugnum ef marka má saman-
tekt Moynihans.
I Boogie-Woogie er engin eigin-
leg aðalpersóna, frekar röð af aðal-
persónum, og söguþráðurinn frek-
ar flétta af smásögum en samfelld
framvinda. Undir lokin nær
Moynihan að láta þræðina flesta
renna saman á skemmtilegan hátt,
en sumar sögurnar virka gervilega
þtó eflaust séu margar sannar, og
aðrar tilgangslausar, eins og til að
mynda grimmileg örlög listagagn-
rýnandans samkynheigða. I heild-
ina er Boogie-Woogie þó bráðvel
heppnuð bók og skemmtileg af-
lestrar, aukinheldur sem hún gefur
forvitnilega innsýn inn í líf þeirra
sem lifa á listamönnum.
Árni Matthíasson
FÓLK í FRÉTTUM
MYNDASÖGUÚTGÁFA Á NETINU
IVHftl TWgy A?£
7&9Y, 0\ 0\'S
cöMtPurs’k usés
7M£ &PO To HAC<
mo HAPp,\ s
SYS7SM
fOZ H£
HOSBS 70
LSATtH
soAisrmo
íhshb,
TH£ 5€Tf26'T
of
M6/s/tÆcoWDi
í*d
u<£ TO
KNoWYou
■&Frr£rz
M£ANfM5-’ L&rs
NAVg SBÁ-
LET5 60
CAM?JN6Í
M£ANJN§; L£T5
QO HAV£ |N
TM6 MOUNYAINS.
Ur „Let it all fall down“, sem er „Matrix“-saga eftir Paul Chadwick.
To hACXS? AVP TSCm
srres, ro rv mrwomts
AVP THS P£\TA&C\, A
wm. sway of tASOzrs,
Ö,V SVSPY CO\'7íMS\7 hS
<\OW» AV A9PSSSS SOP.
ro rne Mt&Hry avp ro
koysytitws,
■
M£ANfN6- HoW
ASoUT SoMé
NoT NoW,
HoNEV..
FootBAlL
MfANíNCr- NoT
N'OW, foafBAlL
15 OM.
Hugsunarblöðr-
ur á Netinu
Þ AÐ HAFA alltaf verið miklar deil-
ur um það hvort auðveld notkun
Netsins skapi of greiða leið að
óvemduðum upplýsingum. Ýmis-
legt hefur verið reynt til þess að
hindra aðgang að klámi og öðram
viðbjóði sem flestir vildu óska að
ekki væri til hugtak yfir. Það er
svona efni sem kemur helst óorði á
undraveröld netsins. Sú lykilstað-
reynd að það er ómögulegt að rit-
skoða allt það efni sem endar á net-
inu er bæði í eðli sínu versti og besti
kostur netsins. Ef til vill endur-
varpar bjarminn frá tölvuskjánum
öllu litrófi mannssálarinnar.
Einn af stærstu vinningsbikurum
ritstjóraleysisins er hve auðvelt það
er nú fyrir rithöfunda og listamenn
að gefa út verk srn.
Teiknimyndasöguútgáfa er lík-
legast sú bókmenntaútgáfa sem hef-
ur átt erfiðast með að fóta sig síð-
ustu ár og því gæti netið verið
bjargvættur hennar. Myndasögur
eru líklegast yngsta form bók-
mennta (og hefur enda einungis ver-
ið til sem slíkt í rótt rúm hundrað ár)
og síðustu ár hafa þær barist harðri
baráttu við virðulega forvera sína
um athygli. Þeim hefur reyndar
reynst erfitt að fullvissa bók-
menntaáhugamenn um að þær séu
vissulega komnar af gelgjuskeiðinu.
Til dæmis má nefna að bókabúðir á
Islandi selja aðeins örlítið brot af því
magni sem kemur út mánaðarlega.
Það hefur heldur ekki hjálpað til
að það er afar erfitt fyrir mynda-
söguhöfunda og teiknara að næla sér
í útgáfusamning. í Bandaríkjunum
er tii dæmis einungis eitt dreifingar-
fyrirtæki og náist ekki samningar
við það er ljóst að myndasagan fær
ekki meiri dreifíngu en höfundarnir
eða óháðu útgáfufyrirtækin ráða við.
En nú er þetta sem betur fer að
verða liðin tíð.
Athyglisverðar vefútgáfur
í dag eru alltaf fleiri og fleiri höf-
undar sem gefa einungis út efni á
netinu. Einnig eru margir af þekkt-
ari höfundum dagsins í dag að not-
ast við netið til þess að gefa út sögur
sem ekki verða prentaðar á pappír.
Paul Chadwick, sem er þekktastur
fyrir að skapa Concrete sögumar,
hefur til dæmis verið iðinn við út-
Það eru eflaust margir
rithöfundar sem hafa
bölvað ritstjóra sínum
í gegnum árin. I dag er
það óþarfí. Því komst
Birgir Orn Steinars-
son að þegar hann
kynnti sér mynda-
söguútgáfu á Netinu.
gáfu á myndasögum sem gerast í
hugmyndarheimi „Matrix" á heima-
síðu myndaflokksins, www.whatis-
thematrix.com. Þar er öflug útgáfa
sem gefur út myndasögur frá at-
vinnumönnum jafnt sem áhuga-
mönnum sem hafa orðið fyrir inn-
blæstri frá fyrstu myndinni.
Einnig er hægt að finna fjöldann
allan af áður óútgefnum Stjörmi-
striðsmyndasögum á theforce.net.
Þar gefa vefstjórar áhugamynda-
söguhöfundum gott tækifæri til þess
að spreyta sig og koma sér á fram-
færi. Og það er góð ástæða til þess
að vanda sig því gestafjöldinn á
þeirri síðu á dag er nánast stjam-
fræðilegur. Scott McCloud, sem hef-
ur aðallega notað hæfileika sína til
þess að gefa út kennslubækur um
myndasögur sem bókmenntagrein í
myndasöguformi (Understanding
Comics og Reinventing Comics),
gefur einnig út mánaðarlega
myndasögu á thecomicreader.com.
Þar notar hann netútgáfuna sem
tækifæri til þess að blása innbæstri í
lesendur sína og benda þeim á þá
möguleika sem slík útgáfa býður
upp á fyrir bókmenntagreinina.
Af þeim hundruðum vefsíðna sem
koma nálægt myndasöguútgáfu á
netinu má sérstaklega benda á
toonscape.com þar sem áhugamönn-
um er gefið færi á því að sýna brot
af vinnu sinni. Vefsíðan tekur við
myndasögum í gegnum rafpóst og
vistar þær inn á síðu sína á þann
hátt að gestir eiga engan möguleika
á því að afrita skjölin í hámarks
upplausn. Vefstjórarnir ritskoða
ekki þær myndasögur sem birtast
þar og veita því höfúndunum full-
komið listrænt frelsi.
Panda.net sérhæfir sig í því að
mynda vefhringi milli áhugamanna
sem standa í myndasöguútgáfu á
netinu. Þar er hægt að finna mörg
hundruð titla sem eru jafnvel flokk-
aðir niður eftir innihaldi.
Framtíð myndasögunnar?
Það eru líka margir sem freista
þess að þróa myndasögur lengra
með aukinni tölvutækni. Þar vega
höfundar og forritarar salt á milli
heims teiknimynda og myndasagna.
Á marvelcomics.com vefnum er sér-
svæði þar sem gestir geta lesið svo-
kallað „CyberComics" þar sem
hljóðum og hreyfingum er bætt við
formið, þó svo að tal- og hugsunar-
blöðrurnar séu enn til staðar.
Myndasögufrumkvöðullinn Stan
Lee, sem m.a. skapaði Spiderman,
Hulk og Fantastic Four, hefúr nú
sagt skilið við Marvel fyrirtækið og
býr nú til ofurhetjumyndasögu/
teiknimyndir á www.shockwa-
ve.com vefnum. Þó svo að Lee full-
yrði að þar sé um þróun myndasög-
unnar að ræða eru sumir sem vilja
meina að þar sé hann kominn það
langt frá grunnforminu að frekar sé
um örstuttar teiknimyndir að ræða
en eitthvað annað. Annar góður
tölvuteiknimyndavefur er
www.joecartoon.com.
Næsta skref í vefútgáfumálum
eftir að nægum áhuga hefur verið
náð er að fínna þægilega greiðslu-
aðferð fyrir notendur og rukka þá
lágmarksgjald fyrir að vista mynda-
sögur sínar í tölvu þeirra.
Forvitnilegar bækur
(is Hisiory anó Lore
Cocaine
Ju?tan DuHacbor
Plástur
eða
tyggjó?
„Cocaine“ úr bókaflokknum „Ag-
enda“. Aðrar Agenda-bækur:
Ecstasy; Heroin; Speed. Höfundar:
Julian Durlacher og Miriam Jos-
eph. 96 bls. Carlton, London, 2000.
Eymundsson: 1.295 krónur.
AMAR eitthvað að? Smávegis
tannpína kannski? Hvað segirðu
um lækningadropa með kókaíni í?
Rétt fyrir aldamótin 1900 var
kókaíni hampað sem nýju töfralyfi.
Staðdeyfingaráhrif þess voru
vissulega mikilvæg uppgötvun fyr-
ir læknavísindin. Nú var hægt að
krukka í fólk án þess að svæfa það.
Og eins og sannkallað galdraduft
þótti það vinna á hinum ýmsu sjúk-
dómseinkennum. Astma-sjúklingar
fengu Coca-Bola kókaín-tyggjó;
Staðdeyfandi kókaín-plástrar
komu mörgum að góðum notum.
Og Coca-Cola læknaði depurð og
slen. Hvílíkir töfrar! En í dag er-
um við reynslunni ríkari og gleyp-
um ekki við hverju sem er.
Við vitum margt í dag sem við
vissum ekki þá. Það er ekki lengur
kókaín í gosdrykkjum. í þessum
spánnýja bókaflokki er reynt að
koma til skila upplýsingum um eit;
urlyf á sem hlutlausastan hátt. I
hverri bók er eitt eiturlyf tekið
fyrir, saga þess er rakin, allt frá
þeim timum sem lyfið þótti hættu-
laust, til okkar tíma þegar því er
öfugt farið. Farið er m.a. yfir áhrif
lyfsins á þann er það tekur, dæm-
um um misnotkun þess eru gerð
skil, og staða eiturlyfsins innan
samfélagsins er skoðuð. Markmiðið
er að miðla upplýsingum með hlut-
leysi í huga, án þess að lofa lyfið
eða að reyna að hræða menn frá
því. Við fáum gögnin í hendurnar
og megum svo dæma sjálf.
Það er ágætt að rekast á svona
bók. Það er alltof sjaldan að stað-
reyndirnar fá að tala sínu máli.
Umfjöllun um eiturlyf er vandmeð-
farin enda viðkvæmt mál. Mikið
ber á þeim röddum sem rejma að
banna og skamma, og reyna þann-
ig að fæla fólk frá notkun eitur-
lyfja. Það felst því hvíld í því að
geta lesið í friði, án þess að þurfa
að sitja undir predikunum um leið.
Þannig er lesandanum sýnt
ákveðið traust. Honum er treyst til
að taka sínar eigin ákvarðanir út
frá þeim upplýsingum sem hann
fær - í stað þess að vera heilaþveg-
inn. Lesandanum er sýnd virðing -
honum er leyft að hugsa sjálfstætt.
í því felst að sjálfsögðu ábyrgð, en
eftir lestur bókarinnar dylst eng-
um að eitrið er ekkert lamb að
leika sér við. En hefði ekki mátt
bæta við einni bók í bókaflokkinn?
Um útbreiddasta eitrið í dag ...
sem eitt sinn var talið hættulaust
... hljómar kunnuglega! Hvað með
nikótínplástur eða nikótíntyggjó?!
Silja Björk Baldursdóttir