Morgunblaðið - 13.08.2000, Side 10

10 SUNNUD AGUR 13. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
HVAÐ ER TIL RÁÐA?
Nítján hafa látist í bíl-
slysum hérlendis það
sem af er árinu og mun
fleiri slasast. Guðmund-
ur Guðjónsson og Guð-
rún Guðlaugsdóttir
ræddu við ýmsa, sem
koma nálægt umferðar-
málum, vegna þeirra
hörmulegu atburða sem
hafa átt sér stað upp á
síðkastið. Þjóðin er
bersýnilega slegin
vegna þessara hræði-
legu slysa og spurt er:
hvað er til ráða?
Morgunblaðið/Kristinn
Þumalputtaregla - þús-
und krónur á kílómetrann
SKAGAF J ARÐ ARSÝ SL A hefur
um árabil verið vettvangur alvar-
legra umferðarslysa og hafa menn
þar haft af þessari þróun þungar
áhyggjur. Björn Mikaelsson er yf-
irlöregluþjónn á Sauðárkróki, en á
lögreglunni þar hefur mikið hvílt
vegna þessara mála.
„Ég er búinn að vera hér á
átjánda ár og var áður í lög-
reglunni á Akureyri. Mín reynsla
héðan úr sýslunni er sú að umferð-
arslysin eru geigvænlega mörg.
Málið er það að ökutækjum hefur
fjölgað mikið undanfarin ár, svo og
ökumönnum. Þetta þýðir meiri
akstur á vegunum og hann er
hraðari. Með bættu vegakerfi og
auknum hraða fjölgar slysunum,
þetta liggur í hlutarins eðli. Það
fer t.d. hrollur um mann að sjá
unga stráka fylla bfla af jafnöldr-
um sínum og aka svo á öðru
hundraðinu og allir í bflnum
kannski án öryggisbelta.
Við hér í Skagafirði eigum
nokkra staði sem eru hættulegri
en aðrir, reynslan er að á þessum
Samræma
ósamræmi
ÓSKAR Stefánsson er formaður
Slcipnis, stéttarfélags ökumanna
fólksflutninga- og sérleyfis-
bfla.Hann sagði að það sem helst
hefði verið uppi á borðinu hjá rútu-
mönnum væri nauðsynin að „sam-
ræma ósamræmi í hámarkshraða
bifreiða á sömu akrein. Að einn
flokkur megi aka á 80 og annar á
90 við slíkar aðstæður er afar
óæskilegt. Innan okkar raða er
mikil óánægja með þetta og við
teljum að færa eigi alla upp í 90,“
segir Óskar.
Nú hafa rútur og vöruflutninga-
bilar verið áberandi íslysum ísum-
ar?
„Já, við hjá Slcipni ætlum að
senda innan tíðar frá okkur álykt-
un um þessi slys, en mín skoðun er
sú að orsaka sé að einhverju leyti
að leita í lágum launum og mikilli
vinnu. Það eru dæmi um að menn í
okkar röðum hafi unnið samfleytt í
tæplega 30 daga, kannski komið úr
10-12 daga ferð að kvöldi og haldið
í aðra slíka að morgni. Það er slít-
andi, allt venjulegt fólk fær helgar-
frí. Við höfum varað menn Iengi við
því að misnota hvfldartíma sína, en
því miður eru brögð að því að menn
hafi gert það. Það segir til sín.“
stöðum verða slys ár eftir ár. Eins
og þjóðvegakerflð er í Norðurárdal
í Skagafirði er núna, þetta er hluti
af þjóðvegi 1, þá er vegurinn mjög
varasamur. Þar eru þröngar brýr,
beygjur og hæðir. Þetta er sá part-
ur af þjóðvegi 1 á okkar svæði sem
er hvað hættulegastur. Sérstaklega
eru tvær brýr hættulegar, það eru
brýrnar yfir Kotá og Norðurá. Sl.
fimmtudag var t.d. útafkeyrsla við
Norðurárbrú og velta. Þarna eru
krappar beygjur og brekkur
beggja vegna brúar.“
Forgangskrafa að gera þjóð-
veg 1 sæmilega greiðfæran
„Svona aðstæður eru víða um
land og þetta kallar á slys. Það
ætti að vera forgangskrafa að gera
þjóðveg nr. 1 sæmilega greiðfæran
og útrýma svona stöðum eins og ég
nefndi fyrr. Árið 2003 verða þessar
brýr aflagðar en eftir verða álíka
staðir víða annars staðar á landinu.
Hvað snertir hraðakstur þá þarf
að efla löggæslu á vegum úti og
fylgjast betur með að hámarks-
ÞAÐ hefur lengi loðað við lögregluna
á Blönduósi að hún ráði ríkjum í sínu
umdæmi og menn losi ósjálfrátt fót-
inn af bensíngjöfinni er þeir nálgast
Blönduós. Kristófer Sæmundsson
hefur verið fastamaður hjá lög-
reglunni á Blönduósi frá árinu 1988
og því marga fjöruna sopið.
„Þetta mikla vegaeftirlit okkar
hófst á árunum 1988-89. Þá fór það
að vera markvisst. Það var ekki af
neinu sérstöku tilefni heldur er málið
þannig vaxið að umdæmið okkar er
mjög stórt með þremur þéttbýlis-
kjörnum. Við höfum því alltaf þurft
að vera mikið á ferðinni og á þessum
árum voru radarmælingar að ryðja
sér til rúms. Við sáum því að víða var
pottur brotinn og því var ákveðið að
einbeita okkur að þessu, enda er
þetta eitt af þeim störfum sem okkur
er ætlað að vinna. Fyrst var það helg-
arumferðin, en síðan var hætt að gera
upp á milli daga,“ segir Kristófer.
Er einhver sjáanlegur árangur?
„Það er mikið um það að menn
hraði sé virtur. Það er ekki nóg
gert af því nú, hinn raunverulegi
ökuhraði er samkvæmt okkar
reynslu um 110 til 120 kflómetrar á
klukkustund, þetta sjáum við á
þeim radarmælingum sem við ger-
um.
Einnig þarf að auka viðurlög við
hraðakstri. Það er góð þumalputt-
aregla að hafa þúsund krónur á
kílómetrann. Þá fara menn að
hugsa. Hámarkshraði er 90 kíló-
metrar á bundnu slitlagi utan þétt-
býlis. Ef menn eru teknir á 110
kílómetra hraða er sektin 20 þús-
und krónur samkvæmt þessari
hugmynd. Ef svo væri færu menn
að hugsa.
Hinn mannlegi þáttur er líka
ríkur þegar slys eru skoðuð, menn
meta aðstæður ekki rétt, virða
ekki umferðarrétt, aka of hratt,
aka fram úr við hæpnar aðstæður
og þannig mætti telja.
I kjölfar banaslyss sem varð ný-
lega við Varmahlíð er verið að
vinna að leiðum til úrbóta á vegin-
um. Sennilega verða til bráða-
hægi ferðina á okkar svæði og við
teljum því að þessar aðgerðir okkar
hafi skilað árangri. Það hafa ekki
endilega orðið færri óhöpp hjá okkur,
en það hefur verið minna um slys í
þeim og í mörgum tilvikum má full-
yrða að það geti stafað af minni
hraða.“
Hvuð mætti fleira gera til að draga
úrhraða og slysum ?
„Ja, hvað skal segja. Það er að
minnsta kosti á hreinu að um leið og
menn segja a þá verða menn að vera
tilbúnir að halda áfram og segja b.
Það er ekki nóg að leggja veg, heldur
þarf síðan að merkja þann veg á þann
hátt að það dragi úr hættum. Víða
vantar leiðbeiningarskilti. Yfirborðs-
merkingar eru látnar duga, en þær
mást út, lenda í vegavinnu og hverfa
að sjálfsögðu alveg undir snjó á vetr-
um. Þá er ekkert eftir sem leiðbeinir
ökumönnum. Við sjáum margar bfl-
veltur þar sem útlendingarnir eru að
velta bflunum sínum á malarvegun-
um. Menn segja að þeir kunni ekki að
birgða málaðar þverlínur og talan
50, sem er hámarkshráði þegar ek-
ið er í gegnum þéttbýli. Langtíma-
planið er hringtorg á þessum
stað.“
Tilraun í gangi
„Við höfum lagt ýmislegt til og
átt ágætt samstarf við Vegagerð-
ina, sem hefur vel brugðist við
ábendingum okkar. Það er búið að
laga nokkra staði þegar og það
hefur vonandi komið í veg fyrir
nokkur slys. Nú er tilraun í gangi
við tvær einbreiðar brýr í Norður-
árdal. Þar er búið að setja upp gul
blikkljós til þess að vekja athygli á
hættunni. Hitt er svo annað að
þessum gulu ljósum hefur í tvígang
verið stolið. Ekki veit ég hvernig
þeim aðilum gengi að axla ábyrgð
ef slys yrði við þessar brýr.
Ef fækka á slysum þurfa öku-
menn að taka mið af aðstæðum
hverju sinni og stilla hraðanum í
hóf. Yfirvöld ættu að auka lög-
gæslu á vegum úti og gera æ betri
vegi.“
keyra á mölinni, en það eru vissir
hlutir sem eru mjög oft eins. Oftast
er þetta fólk ekki slasað sem bendir
ekki til mikils hraðaksturs. Bflarnir
eru hins vegar mikið skemmdir. En
ótrúlega oft eru aðstæður þannig að
bflveltan varð á blindhæð eða blind-
beygju þar sem fólkið hafði ekki hug-
mynd um hvert vegurinn stefndi eftir
blinduna. Eitt skilti hefði getað af-
stýrt slysi. Þetta er nú bara eitt dæmi
af mörgum sem mætti nefna.“
En hvað með hlut stórra bifreiða í
slysum?
„Ég held ekki að hlutfall þeirra sé
meira en eðlilegt getur talist í óhöpp-
um. Slíkh- bílar hafa að risu verið
áberandi í slysum síðustu vikur, en ef
litið er á lengri tíma þá er það ekki
svo. Hvað varðar fólksflutninga- og
vöruflutningabfla þá tel ég að nauð-
synlegt sé að samræma hámarks-
hraða, en sem stendur mega rútum-
ar aka jafn hratt og fólksbflamir, eða
á 90, en vöruflutningabflarnir með
tengivagnana á 80.“
Einbeiti sér
alveg að
akstrinum
„ÞEGAR svona slysaalda ríður yfir
verða menn að setjast niður og finna
út nokkur grundvallaratriði. Hvar
eru þessi slys, hveijar eru orsakim-
ar og hveijir lenda í þeim? Það hlýt-
ur að vekja talsverða athygli að
mörg af þessum alvarlegu umferð-
arslysum em úti á landi þar sem
hámarkshraði er mestur,“ segir
Karl Steinar Valsson aðstoðaryfir-
lögregluþjónn í Reykjavík.
Þú nefnir hámarkshraða, er hér
komin ástæða til að lækka hann ?
„Mi'n skoðun er sú að hraðakstur
sé áberandi vandamál, og ein hugs-
anleg aðgerð til að spoma við því er
óneitanlega aukin löggæsla. Múi til-
finning er sú, að umferðin sé talsvert
umfram hámarkshraðann og það er
áhyggjuefni því mannvirkin em
miðuð við að menn aki ekki umfram
hámarkshraða.
Það verður einnig að hafa í huga
að aðstæður úti á landi em afar
sveiflukenndar. Stundum er bfll við
bfl í langan f íma, en þess á milli em
menn einir í heiminum. Menn em
kannski óvanir að fást við slíkar að-
stæður. En ef við athugum hveijir
það em sem lenda í þessum óhöpp-
um kemur í ljós að það era ekki að-
eins ungir óreyndir ökumenn heldur
einnig atvinnubflstjórar sem einmitt
eiga að sýna hinum óreyndu gott
fordæmi. Það er því ekki hægt að
kenna einum hópi um allt, það má
segja að ég sé að gagnrýna alla hópa
ökumanna. Það er full ástæða til
þess að allir ökumenn taki sér taki
og virði betur reglur. Og að allir ein-
beiti sér að akstri - að öll athyglin sé
á því sem þeir em að gera.“
Telur þú að tilefni sé til að hækka
sektir og herða refsingar við um-
ferðarlagabrotum ?
„Nei, það tel ég ekki. Hins vegar
þarf nauðsynlega að koma betur á
framfæri hveijar sektir era. Það er
ljóst að menn hafa ekki hugmynd
um þau mál og því þarf að breyta."
En er ástæða til að hækka
bílprófsaldurinn ?
„Það þarf auðvitað að taka heild-
stæða afstöðu til þess en sjálfur er
ég ekkert sannfærður um að það
muni leysa nokkuð. Einstaklingarnir
eru svo misjafnir. Mín reynsla er sú
að það sé mikill munur frá cinum 17
ára unglingi til hins næsta hvort við-
komandi séu tilbúnir í bflpróf. Það
jákvæða við að hækka aldurinn er
það að lakari bflstjóramir fá ár til að
þroska sig og góðu bflstjóramir
verða bara enn betri. Svo má ekki
gleyma þvi að kannski mátti búast
við aukinni slysatíðni. Síðustu tvö ár-
in hefur bifreiðafjöldi margfaldast
og umferðin þyngst gífurlega. Það
hefur að sjálfsögðu í for með sér
aukna hættu og fleiri óhöpp.“
Aðgerðir okkar
skilað árangri