Morgunblaðið - 13.08.2000, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 13. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Sértækar aðgerðir gegn verðbólgunni heyra sögunni til, segir Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra. I samtali við Björn Inga Hrafnsson ræðir hann afkomu ríkissjóðs, horfur í efnahags-
málum, skattamál og fleira. „Staðan nú er slík að við höfum skipað okkur í fremstu röð
meðal sambærilegra ríkja að því er varðar tekjuafeang ríkissjóðs,“ segir Geir.
Ánægjulegra að glíma við
góðæri en hallarekstur
Morgunblaðið/Jim Smart
FJÁRMÁLARÁÐHERRA segir
að staða ríkisfjármála sé mjög
sterk um þessar mundir. Hann
leggur ennfremur áherslu á þær
breytingar sem orðið hafa á síð-
ustu árum í þessum efnum. „Staðan nú er slík
að við höfum skipað okkur í fremstu röð með-
al sambærilegra ríkja að því er varðar tekju-
afgang rikissjóðs."
Geir upplýsir að nú liggi fyrir endanlegar
tölur um afkomu ríkisins í fyrra. Afgangurinn
sé 23,5 milljarðar kr. á s.k. rekstrargrunni.
Afgangurinn er því tæplega 3,7% af þjóðar-
framleiðslu síðasta árs.
„Slíkur afgangur er með því allra mesta
sem þekkist, t.d. í löndum OECD,“ segir
hann, en tekur þó fram að hluta hins mikla
hagnaðar megi rekja til einkavæðingarstefnu
stjórnvalda. Þannig séu alls hálfur ellefti
milljarður kr. tilkominn vegna sölu ríkisins á
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins og lítils
hlutar þess í viðskiptabönkunum og fleiri fyr-
irtækja.
„Þetta eru vitaskuld stórar tölur sem sýna
ótvírætt að ríkissjóður leggur sitt af mörkum
til þess að hlúa að stöðugleikanum og vinna
gegn viðskiptahallanum.“
Afgangurinn ekki eingöngu
vegna viðskiptahalla og neyslu
I góðærinu á undanförnu misserum og ár-
um hefur nánast verið viðvarandi halli á við-
skiptum við útlönd, auk þess sem neysla hef-
ur aukist, bæði af hálfu einstaklinga og
fyrirtækja. Af þessum sökum hefur því
heyrst fleygt að hina góðu afkomu ríkissjóðs
megi að miklu leyti þakka þessum tveimur
þáttum.
„Málið er ekki svo einfalt," svarar Geir.
„Það liggja fyrir margskonar athuganir, inn-
lendar og erlendar, á því að ríkissjóður er
rekinn með góðum afgangi, jafnvel þótt num-
in séu brott áhrifin af uppsveiflunni sjálfri.
Það er kerfislægur afgangur af ríkissjóði og
það er mjög nauðsynlegt við núverandi að-
stæður að tryggja að svo verði áfram.
Hins vegar nýtur ríkissjóður að sjálfsögðu
einnig góðs af ástandinu í þjóðfélaginu, hinu
svonefnda góðæri. Aðalmálið er að ráðstafa
afgangnum þannig að hamli gegn þenslu, en
gera ríkissjóði jafnframt betur kleift að sinna
hlutverki sínu þegar á móti blæs.
Staða ríkissjóðs er einnig mjög sterk í ár.
Við höfum upplýsingar um afkomuna á fyrri
helmingi ársins og hún var talsvert betri en
við höfðum reiknað með. Við erum um þessar
mundir að leggja lokahönd á fjárlagafrum-
varp næsta árs þar sem þessa munu sjást
merki.“
Átak í málefnum LSR
Geir bætir því við að hið hagstæða ástand
verði fyrst og fremst notað til að búa í haginn
fyrir framtíðina með því að grynnka á skuld-
um ríkissjóðs.
„Skuldir ríkissjóðs hafa minnkað með stór-
felldum hætti á undanförnum árum. Slíkar
ráðstafanir eru mjög fljótar að skila sér í
lægri vaxtakostnaði og skipta þess vegna
miklu máli gagnvart framtíðarafkornu ríkis-
sjóðs.
Ekki síður skiptir miklu máli að við höfum
nýtt hluta afgangsins til að girða fyrir fram-
tíðarvanda í málefnum Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins og ráðstafað nokkru fé inn á
þær skuldbindingar sem þar verða. Mikill
vandi er fyrirsjáanlegur í málefnum Lífeyris-
sjóðsins eftir tíu til tólf ár, verði ekkert að
gert, og því hyggilegt að ráðstafa hluta af af-
gangnum með þessum hætti.“
Verður það gert áfram?
„Já, þetta þarf að gera með skipulögðum
hætti næstu árin. í ár höfum við innt af hendi
hálfan milljarð á mánuði í þessu skyni.
Óbrúað bil í Lífeyrissjóðnum er hins vegar á
bilinu 55-60 milljarðar og þess vegna er lík-
legt að við verðum að halda uppteknum hætti
á næstu árum. Gerum við það, eru góðar líkur
til þess að ekki verði um mikinn vanda að
ræða þegar þar að kemur og í raun hafi þá
tekist að fjármagna skuldbindingar sjóðsins."
Er ekki rétt, í ljósi hins góða árferðis, að
reyna með einhverjum hætti að draga úr um-
svifum hins opinbera og reyna að koma ávinn-
ingnum að einhverju leyti til fólksins og fyrir-
tækjanna í landinu?
„Það er vitaskuld viðvarandi verkefni hér í
þessu ráðuneyti að reyna að halda útgjöldum
ríkisins í ákveðnum böndum. Einnig að hag-
ræða með ýmsu móti í ríkisrekstrinum og
tryggja að nýting þess skattfjár sem rennur
til opinberra útgjalda sé sem best.
Með breytingum á skattkerfinu á liðnum
árum höfum við skilað hluta af þessum ávinn-
ingi til almennings. Ég held hins vegar að al-
menn skattalækkun við núverandi aðstæður
væri ekki skynsamleg.
Gjöld ríkisins eru í heildina tekið nokkurn
veginn innan þeirra áætlana sem gerðar voru,
með einhverjum frávikum þó, eins og gengur.
Það er ekki hægt að segja að útgjöld ríkisins
vaxi meira en sem nemur almennum veltu-