Morgunblaðið - 13.08.2000, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 13. ÁGÚST 2000 11
Megum
ekki missa
fleiri á víg-
vellinum
VEGNA hinna miklu og tíðu stór-
slysa á vegum úti að undanförnu
hafa sjónir manna óhjákvæmilega
beinst að slysavörnum á þessum
vettvangi. Menn spyrja sig: Hvað
er hægt að gera til þess að fækk-
um slysum á þjóðvegum og í þétt-
býli frá því sem nú er? Ragnheið-
ur Davíðsdóttir er forvarnafull-
trúi Vátryggingafélags Islands.
Hún var spurð hvað henni væri
helst í huga þegar kæmi að
spurningunni: Hvað er er til
ráða?
„Svarið er og hefur alltaf verið
einfalt í mínum huga: Efling lög-
gæslu er það eina sem dugir. Öfl-
ugt umferðareftirlit.
Forvarnir
Fjölmargir aðilar hafa beitt sér
á sviði forvarna. meðal annars
höfum við hjá VÍS lagt mikla
áherslu á umferðarslysaforvarnir
undanfarin ár og þá einkanlega
hjá aldurshópnum 16 til 20 ára.
Rannsóknir okkar sýna að tjóns-
slysatíðni hjá þeim sem notið
hafa þessa forvarnastarfs VIS er
26% lægri en hjá öðrum jafnöldr-
um þeirra. Þetta segir okkur að
forvarnir virka.
Öflug löggæsla og
umferðareftirlit
En forvarnir duga ekki einar
og sér, það er ákveðinn hópur
ökumanna sem aldrei næst til að
þessu leytinu og það eina sem
dugir á hann er öflug löggæsla
og umferðareftirlit.
Svo virðist sem sumir ökumenn
geti leikið lausum hala úti á þjóð-
vegunum og hagað sér þar að
vild án þess að inn í sé gripið af
löggæslunni. Til marks um þær
áherslur sem yfirvöld hafa á
vegalöggæslu get ég nefnt að
samkvæmt skýrslu dómsmála-
ráðherra í umferðaröryggismál-
um sem lögð var fram á þessu ári
kemur fram að 216 radarmæling-
ar voru gerðar á þjóðvegum sem
leiddu til kæru á síðasta ári. Scm
þýðir að það var minna en ein
radarmæling á dag sem leiddi til
ákæru.
Umferðarhraðinn
ógnvaldur
Umferðarhraðinn er mestur
ógnvaldur vegfarenda á þjóðveg-
unum og ef eitthvað ber út af eru
áverkarnir á manneskjunni sem
lendir í slysinu í beinu hlutfalli
við hraðann. Ef menn spyrja af
hverju banaslysum og alvarlegum
slysum hefur fjölgað er svarið:
Menn komast upp með hrað-
akstur, ölvunarakstur og van-
rækslu á notkun bflbelta, sem
leiðir til örkumla og dauða.
Minnst fjóra vegalöggæslu-
bfla í hvern landsfjórðung
Það sem mér finnst að ætti að
gera núna er að stórefla löggæslu
- ekki seinna en strax. Þar duga
engar skyndilausnir sem felast í
örfáum vegaeftirlitsbflum um til-
tekinn tfma. Það þarf í það
minnsta fjóra vegalöggæslubfla
með tveimur sérhæfðum umferð-
arlöggæslumönnum í hvern
landsfjórðung. Síðan þarf að end-
urvekja umferðardeild lög-
reglunnar í Reykjavik og gera
hana þannig að hún standi undir
nafni sem öflug umferðar-
löggæslusveit, eins og hún var á
árum áður.
Ég er sammála þeim hraðatak-
mörkunum sem gilda í landinu ef
allir færu eftir þeim reglum. Það
er hins vegar til lítils að setja
reglur ef ekki er séð um að þeim
reglum sé framfylgt. Nú er svo
komið að fólki ofbýður þetta
ástand og ég skynja í fyrsta
skipti ótta hjá fólki.
Við megum ekki missa fleiri
mannslíf á „vígvelli" gatna og
þjóðvega.“
Ógæfuspor að hækka
hámarkshraða
„ÞAÐ hafa mörg mál verið uppi á borðinu hjá okk-
ur í Umferðarráði og margt sem þarf að skoða. Það
er ekki tímabært að rekja margt af því sem skoðað
hefur verið, en ég get þó sagt að við staðnæmumst
gjarnan við þátt lögreglunnar. Það eru allir sam-
mála um að meiri löggæslu er þörf,“ sagði Oli H.
Þórðarson, framkvæmdastjóri Umferðarráðs, í
samtali við Morgunblaðið.
„Það er engin gagnrýni á lögregluna fólgin í orð-
um mínum, þjóðfélagið beinlínis ætlast til þess að
löggæsla verði aukin í umferðinni. Þá tel ég að það
verði að skoða það gaumgæfílega hvort ekki sé rétt
að hækka sektir og auka refsingar fyrir umferðar-
lagabrot, en hlutimir verða að vera í réttu sam-
hengi og væri slíkt til lítils ef ekki kæmi til hin
aukna löggæsla á sama tíma. Breyttar áherslur í
innheimtu sekta hafa skilað góðu og tilboð til
manna um 25% afslátt af sektargreiðslu gegn því að
greiða innan 30 daga virkar mjög hvetjandi á menn.
Þetta auðveldar málin verulega og tíma dómstóla
er ekki eytt í meðferð einfaldra mála,“ segir Óli.
En hvað með hækkun bílprófsaldurs sem verið
hefur til umræðu?
„Umferðarráð hefur ekki tekið afstöðu til þess og
persónulega hef ég ekki verið talsmaður slíks. Ég
er ekki viss um að það myndi leysa málin. Ef Al-
þingi samþykkir þetta mun ég að sjálfsögðu sætta
mig við það. Hugmyndin er að hvert ár í þroska sé
mikilvægt, en það er hvergi neitt sem segir að 17
ára unglingur sé lakari ökumaður en 18 ára ungl-
ingur. Þetta fer að mínu viti eftir gerð einstakl-
ingsins.
Og varðandi þessa ungu ökumenn þá finnst mér
það röng aðferð hjá tryggingarfélögunum að setja
alla unga ökumenn undir sama hatt og láta þá
greiða há iðgjöld. Félögin ættu heldur að taka
þessu fólki opnum örmum og bjóða þeim ódýr ið-
gjöld, en láta það hiklaust koma niður á þeim sem
ekki reynast standa undir slíku. Ég hef heyrt á
sumum tryggingamönnum að þeir eru ekki hrifnir
af þessari hugmynd, en ég held að þama verði að
finna einhverja lausn.“
Telurðu að ökukennslu sé á einhvern hátt ábóta-
vant?
„Það er nýbúið að gera nýja námsskrá þar sem
kröfur eru samræmdar og skráin leggur mjög
auknar skyldur á herðar ökukennara. Eg tel að ef
við horfum fram hjá slysaöldunni síðustu vikumar
og skoðum lengri tíma þá sjáist að ungir ökumenn
em að koma betur út en áður og það má þakka betri
kennslu og leiðbeinendaþjálfun með foreldrum.“
Ógæfuspor
Nú tala margir um að lækka hámarkshraða.
Hvað segir þú við því?
„Ég hef alltaf sagt að það hafi verið mikið ógæfu-
spor þegar hámarkshraði var hækkaður úr 80 í 90
árið 1987. Fyrir liggur að raunhraði við 80 var 90,
en þegar hækkað var í 90 varð raunhraðinn 100. Ég
sagði alltaf að þetta myndi gerast og það gekk eftir.
Þetta hefur Vegagerðin mælt á vísindalegan hátt.
Þessi aðgerð var röng og allt í lagi að þingmenn viti
það. Hins vegar er alltaf erfiðara að snúa við en
halda áfram. Staðreyndin er einfaldlega sú, að
hönnun vega hér á landi gerir ekki ráð fyrir þessum
hraða. Eitt dæmi sem neftia má er, að þú ert tvisvar
minntur á reglur um hámarkshraða, þegar þú kem-
ur inn í þéttbýli utan af landi kemur þú að þéttbýlis-
merki. Éf ekki er annað gefið til kynna þýðir það að
hámarkshraði sé 50. Þegar þú ferð út úr þéttbýlinu
er skilti sem segir að þéttbýli sé lokið - og þá er al-
mennur hámarkshraði 90 á bundnu slitlagi en 80 ef
um malarveg er að ræða. En það vantar skilti sem
leiðbeina, minna á og þess háttar.
Ég tel að allir sem taka bílpróf verði að gera sér
ljóst, að þetta eru í raun lánsskírteini sem kveða á
um að þú megir keyra um vegi landsins gegn því að
þú farir eftir settum reglum. Það eru miki] réttindi
sem mönnum eru rétt með þessu og það segir sig
sjálft að ungur ökumaður sem hefur ekki þroska til
að fara eftir settum reglum er gríðarlega hættuleg-
ur, bæði sjálfum sér og öðrum vegfarendum,- Því
miður er nú þegar hópur ökumanna á götunum sem
á alls ekki heima þar.“
Morgunblaðið/Þorkell
Hækka þarf sektir
og auka löggæslu
HJÁLMAR Árnason þingmaður
og varaformaður Samgöngu-
nefndar er einn þeirra sem hafa
velt fyrir sér hvað megi gera til
útbóta hvað varðar hina aukna
slysatíðni á þjóðvegum landsins.
„Stærsti slysavaldur virðist
vera of hraður akstur miðað við
aðstæður annars vegar og hins
vegar tillitsleysi í umferð," sagði
Hjálmar þegar hann var inntur
eftir viðbrögðum við hinum miklu
slysum að undanförnu. „Rökrétt
ályktun af því er þá að bregðast
við þessum tveimur þáttum með
aðgerðum.
Sá þáttur sem almenningur
virðist skilja best er allt sem
snertir buddu hans. Þess vegna
er alls ekki úr vegi að hækka
sektir við hraðakstri og auka eft-
irlit löggæslu. Það er áhyggjuefni
að lögreglan virðist ekki ná að
fylgja eftir í fjárveitingum hinni
gífurlegu aukningu bflaumferðar
og úr því ber að bæta, enda lög-
reglan „riddarar“ götunnar.
Auka fræðslu og lengja æf-
ingatíma ungra ökumanna
Þá tel ég að tvímælalaust eigi
að auka fræðslu og áróður og
styrkja það góða starf sem Um-
ferðarráð hefur verið að vinna.
Sérstakt átak þarf að gera gagn-
vart yngstu ökumönnunum og
spurning hvort lengja þurfi æf-
ingatímann og láta yngstu öku-
mennina sanna þroska sinn til
aksturs áður en ökuskírteini er
gefið út. Þá þarf að gera sérstakt
átak gagnvart erlendum ferða-
mönnum sem lenda í sorglega
mörgum slysum vegna vanþekk-
ingar hvað varðar akstur í lausa-
möl.“
Lögreglan er of
lítið á ferðinni
LEIGUBÍLSTJÓRAR eru eðli
málsins samkvæmt sífellt í um-
ferðinni og þekkja hana kannski
allra manna best af eigin reynslu.
Formaður Frama, félags leigubíl-
stjóra er Ástgeir Þorsteinsson.
Hann var spurður hvað hann gæti
hugsað sér að væri til mestra úr-
bóta hvað slysavarnir snertir, bæði
á þjóðvegum og í þéttbýli?
„Á þjóðvegum er það fyrst og
fremst hraðinn sem veldur slys-
um,“ sagði Ástgeir. „Það hefur
sýnt sig. Það þarf að draga úr hon-
um á einhvern hátt, fyrst og
fremst með meira eftirliti og hærri
sektum svo fólk fari að hugsa sig
um.
I þéttbýli er hraðinn einnig or-
sök slysa, en líka tillitsleysi. Það
er mikið tillitsleysi í umferðinni.
Fólk gerir ekkert til að reyna að
liðka til í mörgum tilvikum. Mitt
mat er að tillitsleysi í umferðinni
fari vaxandi og það fer saman við
sívaxandi hraða.
Átján ára til
að fá ökuleyfí
Við vitum að í mörgum slysum
eru ökumennirnir ungir og hafa
mjög litla reynslu. Að mínu mati
ætti að hækka aldur fyrir útgáfu
ökuleyfisskírteina upp í að
minnsta kosti 18 ár.
Hvað hraða snertir þá er há-
markshraðinn í lagi en það þarf að
fylgja þeim reglum. Menn aka
langt yfir hámarkshraða oft á tíð-
um. Þess ber að geta að ég heyri á
tali félaga minna í leigubflstjóra-
stétt að þeim finnst lögreglan allt-
of lítið á ferðinni í þéttbýlinu þar
sem menn eru mest að keyra, en
þetta á auðvitað við ekki síður við
um þjóðvegina."