Morgunblaðið - 27.08.2000, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 2000
MQRGUNBLAÐIÐ
JÓN ÁSGEIR JÓHANNESSON, FORSTJÓRIBAUGS, GAGNRÝNIR LANDBÚN-
AÐARKERFIÐ OG SPÁIR MIKLUM BREYTINGUM A MATVÖRUMARKAÐI
íslendingar greiða 6,2 millj-
arða í hærra vöruverði
vegna innflutningshafta
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs,
telur að brjóta þurfí upp verndarkerfí land-
búnaðarins og koma á samkeppni ef mat-
vöruverð hér á landi eigi að jafnast á við það
sem nágrannaþjóðirnar búa við. Hann segir
heildsölukerfíð á Islandi hafa reynst þjóð-
inni óhemju dýrt og að flutningskostnaður
sé mikill til landsms. Omar Fnðnksson
--------------7---------------------
ræddi við Jón Asgeir um verðmyndun á
matvörumarkaði, áform fyrirtækisins um
stóraukinn beinan innflutning og þær
breytingar sem fram undan eru í innflutn-
ingsverslun og á matvælamarkaði.
STJÓRNENDUR Baugs
hf., sem rekur m.a. versl-
animar Bónus, Hagkaup,
10-11 verslanimar og
Nýkaup, hafa á undan-
fömum mánuðum verið í eldh'nu um-
ræðunnar um óeðlilegan mun mat-
vömverðs hér á landi og í
nágrannalöndunum. Forsvarsmenn
fyrirtækisins vísuðu því með öllu á
bug sl. vetur að verslanir Baugs ættu
sök á hækkandi vöraverði í landinu og
efndu jafnframt til sérstaks átaks-
verkefnis með það að markmiði að
lækka verð á matvöra, m.a. með
auknum innflutningi á vegum fyrir-
tækisins sjálfs, hagræðingu og nýjum
samningum við framleiðendur.
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri
Baugs, bendir á að sl. 6 mánuði hafi
nánast ríkt verðstöðvun á íslenska
matvöramarkaðinum og verðlag inn-
fluttrar matvöra að búvöra undan-
skilinni haf! á sama tímabili lækkað
um 1,4%. Jón Ásgeir hefur ákveðnar
skoðanir á því hvaða umbóta er þörf
svo lækka megi matvöraverð hér á
landi. Þar segir hann að taka þurfi til
hendinni í landbúnaði með aukinni
samkeppni, lækkun vemdartolla,
hagræðingu og fækkun milliliða og
lækkun flutningskostnaðar.
„Landbúnaðarkerfið er stærsta
vandamálið sem við er að glíma, en
það kostar okkur 6,2 milljarða króna
áári, Það er sú upphæð sem íslend-
ingar greiða í hærra vöraverð vegna
hafta á innflutningi ódýrra landbún-
aðarvara. Þjóðin verður að fara að
gera það upp við sig hvemig hún vill
haga því kerfi til framtíðar," segir Jón
Ásgeir.
Heildsalan með 12-15% meira
til umsýslu en erlendlr birgjar
,Á síðustu tveimur áram, eftir
sameiningu Bónusar og Hagkaups og
skiptingu Hagkaups upp í Hagkaup
og Nýkaup, höfum við hjá Baugi
stefnt að því að vinna hlutina eins og
best er gert erlendis í vöraöflun og
raunar í allri okkar starfsemi. Við höf-
um lagt það til grandvallar að gera
hlutina vel. Þess vegna hafa okkur
gramist mjög þær yfirlýsingar og sú
gagnrýni sem höfð hefur verið í
frammi á greinina að undanförnu,"
segir Jón Ásgeir.
„Við höfum lagt fram ákveðin rök
íyrir því hvar meinsemdina er að
finna þegar rætt er um að matvöra-
verð sé hærra hér á landi en erlendis.
Þar má í fyrsta lagi telja til gamla
heildsölukerfið, sem var vel þekkt, en
hefur verið þjóðinni óhemju dýrt. Við
höfum horft upp á að heildsalan á ís-
landi hefur verið að taka sér 12-15%
meira til umsýslu en birgjar erlendis.
Það hefur auðvitað gengið út í vöra-
verðið," segir hann.
Stjómendur Baugs lýstu því yfir £
mars sl. að fyrirtækið ætlaði að auka
eigin innflutning matvöra úr 7% í 14%
á næstu 12 mánuðum. „Við ákváðum
að breyta um áherslur í innkaupum
og töldum að við væram komnir í þá
stærð að við gætum náð beinum við-
skiptum við stór erlend vöruhús,"
segir Jón Ásgeir.
Sé ekki annað en aðinnflutt
vara muni lækka á íslandi
„Það verður auðvitað að taka tillit
til þess að þessi 270 þúsund manna
markaður hér má sín h'tils ef við mið-
um okkur við nágrannalöndin. Það
hversu markaðurinn er lítill mun allt-
af kosta þjóðina hærra matvöruverð.
Önnur skýring á þessu er svo hár
flutningskostnaður. Hins vegar fær
íyrirtæki, sem er með erlend eigna-
tengsl eins og okkar fyrirtæki hefur,
að njóta ákveðinnar góðvildar sem
það hefur skapað sér hjá erlendum
birgjum. Það eram við famir að nýta
okkur og erum loksins komnir í þá
stærð að geta gert það í einhverjum
veralegum mæh. Það er því bjart
fram undan hvað beinan innflutning
matvöra til landsins varðar og ég sé
ekki annað en að innflutt vara muni
lækka á íslandi, svo lengi sem gengi
helst stöðugt" segir hann.
Innflutt matvæli hafa lækkað
um 1,4% á síðustu 6 mánuðum
Jón Ásgeir bendir á að á síðustu 6
mánuðum hafi innflutt matvæli lækk-
að í verði um 1,4% þrátt fyrir að krón-
an hafi verið að gefa eftir. Hann held-
ur því fram að átaksverkefnið
„Viðnám gegn verðbólgu", sem Baug-
ur efndi til í mars, sé farið að skila sjá-
anlegum árangri og hafi m.a. orðið til
þess að stöðva frekari verðhækkanir
frá birgjum. „Við höfum orðið varir
við það með áberandi hætti að birgjar
hafa ekki hækkað verð síðustu mán-
uði, þrátt fyrir að í gegnum tíðina hafi
reglan verið sú að þegar fyrirtæki fá á
sig launahækkanir og ýmsar aðrar
kostnaðarhækkanir, þá hefur það
verið birgjum mjög létt verk að gefa
út nýja verðlista og senda smásölun-
um,“ segir Jón Ásgeir.
Stjómendur Baugs héldu því fram
í vetur að verðhækkanir frá birgjum
hefðu skollið á fyrirtækinu og átt
stóran þátt í þeim hækkunum sem
urðu á matvöraverði. Þessu mót-
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
„Ef ég mætti búa við sömu starfsskilyrði og Bilka í Danmörku, þá gæti ég alveg örugglega selt á sama verði,1
segir Jén Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs hf. Myndin er tekin í sameiginlegu vöruhúsi Baugsverslananna.
mæltu forsvarsmenn innflutnings-
verslunarinnar harðlega.
„Okkar samningar vora allir í ís-
lenskum krónum og við áttum mjög
erfitt með að brjótast út úr því á þeim
tíma, en gengishagnaðurinn lenti
meira og minna leyti hjá birgjum,"
segir Jón Ásgeir. „Við höfum þurft að
hagræða talsvert á móti svo vöraverð
hækkaði ekki, en það er ákveðin
stefna okkar að geta borið okkur sam-
an við fremstu smásölufyrirtæki í
löndunum í kringum okkur, fyrirtæki
á borð við Wal-Mart, Tesco o.fl., sem
era til fyrirmyndar hvað rekstur
varðar,“ segir hann.
Jón Ásgeir bendir á að miklir hag-
ræðingarmöguleikar felist í auknum
innflutningi á vegum fyrirtækisins
sjálfs svo lækka megi matvöraverð og
bendir á að kostnaður Baugs við að
taka innflutta vöra frá skipi og dreifa
henni út í verslanimar sé 3-4% sam-
anborið við 15% kostnað hjá birgjum.
Blrgjar markaðssetja vörur
sem Baugur flytur Inn beint
-Hvemig gengur ykkur að fram-
fylgja því markmiði að tvöfalda bein-
an innflutning á einu ári?
„Það hefur gengið vonum framar.
Við sjáum fram á heilmiklar tilfærsl-
ur í beinum innflutningi. Við höfum
líka samið við ákveðna birgja, sem fá
umboðslaun fyrir að markaðssetja sín
vöramerki hér á markaðinum, en við
önnumst allan innflutning þessara
vara, tökum á móti viðkomandi vör-
um við skipshlið, flytjum þær í vöra-
hús Aðfanga og dreifum þeim svo út í
verslanimar. Það er ekkert vit í því
fyrirkomulagi sem sjá má þegar ekið
er um Skútuvoginn og Dugguvoginn,
þar sem era öll þessi litlu vörahús
með mannskap, lager, bíla og annan
tilheyrandi kostnað við umsýslu. Þar
er oft á tíðum og í allt of stóram mæli
tvöfalt kerfi.“
Tel öruggt að evran verðl
tekin upp hér á landi
Jón Ásgeir var spurður hvort ekki
mætti með sama hætti segja að um
tvöfalt innkaupskerfi væri að ræða
þegar Baugur flytti sjálft inn vörur í
gegnum vöruhús og samstarfsaðila
þess erlendis. „Við ráðumst aldrei í
beinan innflutning í þeim eina tilgangi
að flytja vörur beint inn,“ svarar
hann. „Oft á tiðum hafa heildsalar og
birgjar líka staðið sig vel og það hefur
einfaldlega ekki verið hægt að kaupa
vörana ódýrar annars staðar, jafnvel
þó hún væri keypt beint frá stærri
vöruhúsum erlendis. Stóra fram-
leiðslufyrirtækin spila að nokkru leyti
á markaðinn, á gjaldmiðlana, pundið,
evrana og krónuna á Norðurlöndun-
um. Til framtíðar htið, þegar Evran
verður tekin upp á íslandi - því ég tel
öraggt að hún verði tekin upp hér á
landi innan einhverra ára - þá munu
menn sjá að þessi verðsamanburður á
milli landa verður miklu gegnsærri, á
framstiginu, á heildsölustiginu og síð-
an úti í verslununum," segir hann.
Baugur kaupir vörur sem fyrirtæk-
ið flytur sjálft inn, ýmist beint frá
verksmiðjum eða í gegnum sameigin-
lega innkaupasamninga með sam-
starfsaðilum fyrirtækisins erlendis,
s.s. Reitangrappen. Aðspurður um af-
sláttarkjör í þessum viðskiptum sagði
Jón Ásgeir að fyrirtækið skuldbindi
sig til að kaupa tiltekið ársmagn. „Það
sem við keppum um er að ná ákveðn-
um árskvótum ívörahúsunum erlend-
is, sem gefa okkur betra verð. íslend-
ingar kaupa t.d. mikið af matvöru sem
framleidd er í Danmörku en þar eram
við komnir í þá samningsaðstöðu í
samstarfi okkar við Reitangrappen
að fara fram hjá vörahúsunum og
komast beint í verksmiðjumar, sem
er besti kosturinn."
Spara við innflutning vörunnar
Jón Ásgeir telur að miklar breyt-
ingar muni eiga sér stað á næstunni í
innflutningsversluninni og á mat-
vöramarkaði. „Við sjáum það fyrir
okkur að landslagið muni breytast
veralega á næstu áram. Þá verða
markaðsskrifstofur staðsettar á ís-
landi, sem verða annað hvort reknar
af í slendingum eða af erlendum fyrir-
tækjum, sem munu sjá um að mark-
aðssetja vörur gegn ákveðinni þókn-
un. Það er hins vegar nauðsynlegt að
ná fram spamaði í innflutningi vör-
unnar og dreifingu. Þar eigum við
mikil tækifæri við að ná fram lækkun
vöraverðs,“ segir Jón Ásgeir.
-Þið ætlið ekki að taka sjálfir að

i
WBBttF-:------------