Morgunblaðið - 27.08.2000, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 2000
MORGUNBLÁÐIÐ
IUMRÆÐUNNI um dreifbýli á vonarvöl
er nafn Breiðdalsvíkur einmitt nafn sem
borið hefur oftar á góma en flest. Þar
hangir byggðin á horriminni ef marka
má umtal. Þó er þarna smekklegt þorp
með nokkurri uppbyggingu, t.d. í tengslum
við vaxandi ferðamennsku. Þeim geira tengj-
ast einmitt Ásdís Gísladóttir og Sigurður
Kristinsson á Skarði í Norðurdal, sem er hlið-
ardalur við Breiðdal. Um hann fellur Norður-
dalsá, síðar Tinnudalsá yfir í Breiðdal þar sem
áin mætir Suðurdalsá þannig að úr verður
Breiðdalsá, slagæð héraðsins, mikið vatnsfall
með fossinum Beljanda, einu af táknum Aust-
fjarða.
Þau Ásdís og Sigurður eru nýlega komin af
miðjum aldri og reka ekki hefðbundinn bú-
skap lengur. En þau reka ferðaþjónustu sem
þau ætla að reyna að efla í náinni framtíð. Þau
greina frá því glottandi að annað þeirra sé for-
stjórinn en hitt stjórnarformaðurinn í fyrir-
tækinu, en ekki sé alltaf ljóst hvor sé hvor.
Ferðaþjónustan er fólgin í rekstri þriggja
sumarbústaða sem staðsettir eru við Háaleiti í
Norðurdal. „Þetta eru tuttugu ára gömul hús,
en í góðu ástandi. Verkalýðsfélag Breiðdæl-
inga byggði þau á sínum tíma og leigði þau út,
en þegar við keyptum þau fyrir þremur árum
átti Skafti Ottesen, þáverandi hótelstjóri á
Hótel Bláfelli, tvö húsanna, en verkalýðsfé-
lagið eitt. Fyrst keyptum við húsin af Skafta,
þau voru að stækka við hótelið, síðan þriðja
húsið. Reskturinn hefur gengið alveg ágæt-
lega. Það hefur varla fallið út dagur yfir sum-
artímann og það er fólk að hringja allt suma-
rið,“ segja þau Ásdís og Sigurður.
Er þetta ekki alveg skothelt dæmi?
„Ja, Austfirðir eru vinsælir og náttúrufeg-
urðin og veðurblíðan rómuð. Hins vegar er
þetta nokkuð langt frá stærsta þéttbýlinu og
því ekki allra. Það hefur hjálpað okkur mjög,
að veiðimennirnir hafa sópast að okkur. Þeir
hafa verið að leggja þetta undir sig að stórum
hluta. Við erum mjög ánægð með það, þeir
bóka sig með góðum fyrirvara og svo púslum
við öðrum umsóknum inn eftir hendinni," seg-
ir Ásdís.
Veiðimenn?
„Já, veiðimenn í Breiðdalsá. Það er komið í
gang stórátak til að gera Breiðdalsá að góðri
laxveiðiá. Leigutakar árinnar hafa náð mikl-
um árangri á Rangársvæðinu með sleppingu
gönguseiða og það eru bundnar miklar vonir
við að það gangi einnig upp hér. Það hefur að
minnsta kosti byrjað nógu vel til að menn
mega vera bjartsýnir. Síðan að þetta byrjaði
hefur stangaveiðimönnum fjölgað hér eystra,
bæði innlendum og erlendum," segir Sigurð-
ur, en þeir erlendu gista þó sjaldnast hjá þeim
hjónum. Þeir nota yfirleitt hótel Bláfell. „Við
hentum innlendu veiðimönnunum betur, oft er
fjölskyldan saman á ferð, konan og börnin að
ekki sé minnst á hundinn," bætir Sigurður við.
Sigurður hefur umsjón með einni af helstu
sleppitjörnum leigutakana, sem er í ofanverð-
um Norðurdal. Hann fóðrar seiðin og stuggar
við vargi. Þegar stundin er síðan runnin upp,
opnar hann tjörnina þannig að seiðin komist
út í á og til sjávar.
Ásdís bætir við, að það hafi raunar alltaf
verið veiði í Breiðdalsá. Sjálf þekkir hún best
til Tinnudalsár/Norðurdalsár, enda fæddur
Breiðdælingur. „Ef það vantaði í matinn fór
ég niður að á, settist á klett við Móhyl. Veiði-
tækin voru hrífuskaft, girni sem ekki var
pent, og stór fiskikrókur. Þegar sett var út,
kom bleikjan æðandi og tók. Það tók enga
stund að veiða 2-3 stóra fiska í matinn. Mér
skilst að svona tæki dygðu lítið í dag. Annars
var lax alltaf i ánni og fyrir tuttugu árum
reyndi Stangaveiðifélag Reykjavíkur að fjölga
laxi með seiðasleppingum. Það kom ekkert
óskaplega mikið út úr því og mávarnir í sveit-
inni blésu bara út,“ segir Ásdís.
Umheimurinn í afdalinn
Það eiga ekki margir leið um Norðurdal ut-
an bændur, búalið, veiðimenn og þeir ferða-
menn sem leigt hafa bústað af Asdísi og Sig-
urði. En þeir sem þarna koma taka eftir
gervihnattadiski sem stendur við sumarhúsa-
þyrpinguna. Sigurður ber ábyrgð á þessu og
segir kíminn að það sé nú ekki alltaf einmuna
veðurblíða á Austfjörðum og því gott fyrir
gesti þeirra að hafa eitthvað við að vera ef
veður eru válynd. Þá vanti stundum afþrey-
ingu fyrir börnin og fyrir útlendinga sé þetta
hugsað sem „gluggi út í veröldina“, eins og
Sigurður kemst að orði.
„Hér er alltaf reytingur af útlendingum og
ég hugsaði með mér að þetta gerði bústaðinn
eilítið heimilislegri. Það næst núna 21
sjónvarpsstöð og ég get fjölgað þeim með litl-
um tilkostnaði. Það voru hérna eitt sinn Eng-
lendingar sem byrjuðu á því að fussa og sveia
út af þessu, en svo vildu þeir samt að ég sýndi
þeim á hvaða takka ætti að ýta. Það small svo
allt í einu inn fréttatími hjá SKY og þá voru
þeir allir óðar sestir niður og hættir að gagn-
rýna tæknina. Annars eru sumir erlendu
ferðamannanna sérvitrir. Einn sem hringdi,
Bandaríkjamaður, vildi fá lítið hús, fjarri al-
faraleið. Það mátti ekki vera rafmagn eða vatn
eða neitt. Allt átti að vera frumstætt og trygg-
ing fyrir því að hann fengi að vera í friði. Hann
stjórnarformaðurinn
Mikið er talað um fólksflótta
af landsbyggðinni. Straumur-
inn er á Faxaflóasvæðið og höf-
uðborgarsvæðið virðist vera
fyrirheitna landið. Staðurinn
þar sem allt er að gerast og
tækifærin bíða við hvert fót-
mál. Guðmundur Guðjónsson
hitti nýverið tvo rótgróna
vildi leigja slíkt hús allt sumarið. Við gátum
því miður ekki bjargað honum,“ segir Sigurð-
ur.
Þið talið bara um sumarnýtingu, hvað með
aðra árstíma?
„Húsin eru ekki nógu góð til vetrardvalar
að því leyti að við þurfum að skrúfa fyrir vatn-
ið áður en frystir. Við höfum þó leigt þau til
rjúpnaskyttna fram eftir hausti. Það gekk al-
veg fram í nóvember í fyrra, en þá voru líka
hjá okkur menn sem vissu af vandanum og
höfðu með sér nægilegt vatn á brúsum.
Það sem við viljum gera og höfum sett á
oddinn í náinni framtíð, er að auka þá þjón-
ustu sem við veitum. Þá á ég við að við eigum
hér stórt land sem býður upp á skemmtilegar
gönguleiðir, steinatínslu og fleira. Það getur
hins vegar verið hættulegt að fara bara
stefnulaust og við viljum gjarnan merkja
gönguleiðir og koma reglu á þessa mögu-
leika,“ segir Ásdís.
Austfírðinga sem eru á annarri
skoðun.
Sigurður fóðrar laxaseiðin.
Synt móti straumnum
Ásdís Gísladóttir er sem fyrr segir inn-
fæddur Breiðdælingur, en Sigurður Rristins-
son er frá Djúpavogi. Þau eru nú að ljúka bú-
skap og reyna fyrir sér með ferðaþjónustu.
Þau eru e.t.v. í sömu sporum og margir Aust-
firðingar, ef ekki dreifbýlingar yfirleitt, að því
leyti að viðurværið er ekki lengur fyrir hendi
og hvað skal þá til bragðs taka? Reynslan og
þróunin sýna að flestir pakka saman og „fara
suður“. Hin seinni misseri hafa einmitt logað
deilur um atvinnumálin á Austfjörðum og
menn ekki allir skipað sama flokk þegar að
kemur að leysa málin. Er þá átt við álver á
Ásdís og Sigurður á Skarði í Norðurdal.
Reyðarfirði og meðfylgjandi virkjanagerð á
austanverðu hálendinu. Ásdís og Sigurður
segjast oftast hafa synt á móti straumnum,
t.d. flutt aftur „heim“ frá Djúpavogi þegar
aðrir voru að flytja burt hér á árum áður. En
þau segja: „Það er ansi erfitt ástand víða í
þessum þorpum þar sem sjávarútvegurinn er
á fallandi fæti. Þeir sem bera ábyrgðina hafa
ekki gert sér grein fyrir því hvaða afleiðingar
þær gerðir hefðu í för með sér. Margir standa
því uppi annaðhvort án atvinnu eða með viður-
væri sitt í uppnámi. Hins vegar má segja að þá
reyni á festu manna og vilja. Það flytja margir
í burtu, ekki bara frá Breiðdalsvík og höfuð-
borgarsvæðið virðist hafa mikið aðdráttarafl.
En við höldum því miður að oft sé þetta della í
fólkinu. Það eltist við einhverja sefjun og
heldur að það sé að missa af öllu. Því miður er
hætt við að margt af þessu fólki myndi vera
óánægt sama hvar það væri niðurkomið."
Sumarhúsin þijú við Háaleiti.
Morgunblaðið/Guðmundur Guðjónsson
Forstjórinn og