Morgunblaðið - 29.11.2000, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Stjórnarflokkur Frjálslyndra sigraði f þingkosningunum í Kanada
Bættu við sig
þingsætum
Ottawa. AP, Rcuters.
JEAN Chretien, forsætisráðherra
Kanada, og Frjálslyndi flokkurinn
unnu ekki aðeins sigur í þingkosn-
ingunum í landinu í gær, heldur jók
flokkurinn meirihluta sinn, þvert of-
an í það, sem spáð hafði verið. Er um
að ræða mikinn persónulegan sigur
fyrir Chretien en þetta er í fyrsta
sinn frá stríðslokum, að einn og sami
forsætisráðherrann sigrar í þrenn-
um kosningum.
Með sigrinum hefur Chretien
tryggt sér sinn sess í kanadískri
stjórnmálasögu en jafnframt sýndu
kosningarnar vel þá gjá, sem er á
milli austurs og vesturs í Kanada. í
þremur vestustu fylkjunum sigraði
bandalag hægriflokka með miklum
yflrburðum en í austurhluta lands-
ins, sem er miklu fjölmennari, átti
bandalagið ekki upp á pallborðið hjá
kjósendum.
Chretien, sem hefur verið forsæt-
isráðherra frá 1993, ákvað að boða til
kosninga nú þótt hálft annað ár væri
eftir af kjörtímabilinu, sem er fímm
ár. Voru margir samherja hans and-
vígir því og undir það síðasta bentu
skoðanakannanir til, að mjótt yrði á
mununum. Vegna þess gerðu leið-
togar stjórnarandstöðuflokkanna
fjögurra sér vonir um, að frjálslyndir
misstu meirihluta sinn í neðri deild-
inni. Úrslitin komu því mjög á óvart.
Meirihluti Frjálslynda flokksins fór
úr 161 sæti í 173 en í neðri deildinni
situr 301 þingmaður.
Mikilvægur sigur
í Quebec
Hyggjast leyfa líknar-
dráp í Hollandi
Amsterdam. AFP, AP, Reuters.
ir 41%, Bandalagið 25%, Bloc Qu-
ebecois 11%, íhaldsflokkurinn 12%
og Nýir demókratar 8,5%.
Sundraðir hægrimenn
Joe Clark, fyrrverandi forsætis-
ráðherra og leiðtogi Ihaldsflokksins,
vann nauman sigur í sínu kjördæmi,
Calgary í Alberta, en hann hefur
strengt þess heit að hefja flokkinn
aftur til þess vegs og virðingar, sem
hann áður naut. Boðar það ekki gott
fyrir Bandalagið, sem var stofnað
upp úr Umbótaflokkinum fyrr á ár-
inu og með það að markmiði að sam-
eina hægrimenn í einum flokki. Leið-
togi Bandalagsins, Stockwell Day,
bókstafstrúaður, fynverandi
predikari, segist þó viss um, að það
muni komast til valda í Kanada.
Ekki fer á milli mála, að meirihluti
Kanadamanna er ánægður með
efnahagsstjórnina en stjórninni hef-
ur tekist að útrýma fjárlagahallan-
um og hefur ráðist í nokkrar skatta-
lækkanir.
AP
Jean Chretien, forsætisráðherra Kanada, og Aline, kona hans, veifa til stuðningsmanna í Quebec.
Frjálslyndir misstu að vísu nokk-
ur þingsæti í vesturfylkjunum en
gerðu meira en að bæta það upp í
austurhlutanum, til dæmis í Quebee,
sem kom hvað mest á óvart. Þar
unnu þeir átta sæti og hafa nú 37 eða
jafn mörg og Bloc Quebecois, flokk-
ur frönskumælandi Kanadamanna.
Berst sá flokkur fyrir því, að Quebee
segi sig úr lögum við Kanada. Úrslit-
in eru því áfall fyrir aðskilnaðar-
sinna.
Kjörsóknin var ekki nema 63%, sú
minnsta í Kanada í 75 ár. Af nærri 13
milljónum atkvæða fengu frjálslynd-
Stærsta rán
ísögu
Danmerkur
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
TVEIR menn á þrítugsaldri frömdu
á mánudag stærsta rán í sögu Dan-
merkur og klófesti danska lögreglan
annan þeirra í gær. Hafði hann falið
sig í íbúð í Kaupmannahöfn. Að sögn
lögreglunnar fannst einnig nokkuð
af fénu.
Mennirnir rændu peningaflutn-
ingabíl og höfðu sem svarar til 420
milljóna ísl. kr. upp úr krafsinu. Var
óttast að þeir reyndi að komast úr
landi með féð.
Ránið var framið mánudagsmorg-
un í Vestskoven suður af Kaup-
mannahöfn. Annar bílstjórinn og sá
sem nú hefur náðst, hinn 24 ára
gamli Andrew Lawrence Johannis-
son, dró upp skammbyssu og hlekkj-
aði svo starfsbróður sinn við stýrið.
Annar maður kom Johannisson til
aðstoðar við að flytja peninginn yfir í
bílaleigubíl sem reyndist vera á nafni
bílstjórans. Johannisson var ráðinn
til peningaflutningafyrirtækisins
fyrir skömmu þrátt fyrir að hafa
komist í kast við lögin. Lögregla vill
þó ekki upplýsa hvað hann hafi brot-
ið af sér.
Gríðarlega umfangsmikil leit hef-
ur farið fram að tvímenningunum
auk þess sem gæsla hefur verið hert
á landamærum.
NEÐRI deild hollenska þingsins samþykkti í gær
lagafrumvarp, sem kveður á um að læknum sé í
ákveðnum tilfellum heimilt að aðstoða dauðvona
sjúklinga við að binda enda á líf sitt, sé ströngum
skilyrðum fullnægt. Öldungadeild þingsins tekur
frumvarpið til afgreiðslu á næsta ári og víst þykir
að það verði samþykkt, en þá yrði Holland fyrsta
landið í heiminum til að heimila líknardráp.
Síðan á áttunda áratugnum hafa dómar fallið og
reglugerðir verið samþykktar í Hollandi, sem hafa
gefið læknum nokkurt svigrúm til að aðstoða
dauðvona sjúklinga við að binda enda á líf sitt.
Hegningarlöggjöfinni hefur hins vegar ekki verið
breytt til samræmis, og því hefur verið unnt að
sækja læknana til saka fyrir morð. En verði frum-
varpið að lögum yrði réttarstaða sjúklinga og
lækna loks tryggð.
Ströng skilyrði eru sett í frumvarpinu fyrir
framkvæmd líknardrápa. Dauðvona sjúklingur,
sem þjáist af óbærilegum og stöðugum kvölum,
verður að vera með óskertri meðvitund og taka
sjálfviljuga og ígrundaða ákvörðun um að binda
enda á líf sitt. Læknir verður að hafa upplýst
sjúkling um batahorfur og komist að öruggri nið-
urstöðu um að ekki sé um raunhæfan valkost að
ræða. Þá verður að leita álits annars læknis, auk
þess sem líknardrápið verður að vera framkvæmt
á viðeigandi læknisfræðilegan hátt.
I drögum að frumvarpinu var gert ráð fyrir að
ungmenni sem náð hefðu 12 ára aldri gætu óskað
eftir aðstoð við að binda enda á líf sitt, án sam-
þykkis foreldra, en í lokagerð frumvarpsins voru
aldursmörkin færð upp í 16 ár.
Nýtur víðtæks stuðnings
Frumvarpið, sem neðri deild þingsins sam-
þykkti með 104 atkvæðum gegn 40, nýtur víðtæks
stuðnings í Hollandi, ef marka má skoðanakann-
anir. Fylgjendur þess, þar á meðal Konunglega
hollenska læknafélagið, telja að það tryggi rétt
sjúklinga og færi iðju sem lengi hafi verið stunduð
fram í dagsljósið. „[Samþykkt frumvarpsins] er í
þágu þeirra sem þjást mikið og eiga ekki von um
bata. Þetta fólk vill fá að deyja á mannúðlegan
hátt, með reisn,“ sagði þingmaðurinn Thom
DeGraaf í samtali við Reuters-fréttastofuna.
Andstæðingar frumvarpsins, en meðal þeirra
eru ýmsar trúarhreyfingar og stjómarandstöðu-
flokkur kristilegra demókrata, óttast hins vegar
að heimildin til líknardrápa verði misnotuð. Ýmsir
hafa jafnvel dregið upp líkingu við Þýskaland nas-
ismans. „Sömu röksemdir voru færðai- fram í
Þýskalandi árið 1935 ... Hollendingar geta ekki
lengur verið öruggir um líf sitt,“ sagði Bert Dor-
enbos, talsmaður samtakanna Lífsóps. „Ef læknar
hika ekki við að myrða fólk, munu þeir varla hika
við að hætta læknismeðferð fólks sem þeim líkar
ekki við,“ hélt Dorenbos áfram.
2.216 tilfelli á síðasta ári
Samkvæmt opinberum tölum aðstoðuðu hol-
lenskir læknar 2.216 sjúklinga við að binda enda á
líf sitt á árinu 1999. í 90% tilvika var um að ræða
fólk sem þjáðist af krabbameini. Þó er talið að
fjöldi líknardrápa hafi verið mun meiri, en sér-
fræðingar reikna með því að 60% tilvika séu ekki
tilkynnt, vegna hættunnar á lögsókn.
Arið 1993 samþykkti hollenska þingið reglugerð
þess efnis að læknar sem aðstoðuðu sjúklinga við
sjálfsvíg yrðu ekki sóttir til saka, þó áfram væru í
gildi lög sem kveða á um allt að 12 ára fangelsis-
refsingu fyrir líknardráp. Svipaðar reglur hafa
verið settar í Belgíu, Sviss, Kólumbíu og Oregon-
ríki í Bandaríkjunum, en líknardráp eru hvergi
lögleg. í Norðurhéruðunum í Ástralíu var læknum
reyndar heimilað að aðstoða dauðvona sjúklinga
við sjálfsvíg árið 1996, en lögin voru afnumin ári
síðar.
Áform um samræmda skattheimtu af fjármagnstekjum í Evrópusambandinu
Samkomulagi náð eftir að full-
trúar Lúxemborgar létu undan
Brussel. AFP, AP.
EFNAHAGS- og fjármálaráðherrar
Evrópusambandsins (ESB) komust á
mánudag að samkomulagi, sem hefur
það að markmiði að gera mönnum
erfiðara um vik að skjóta sér undan
því að greiða skatt af fjármagns-
tekjum með því að færa spariféð á
bankareikning utan heimalandsins.
Harðar deilur höfðu staðið lengi um
þessa skattasamræmingu ESB-ríkj-
anna, og samkomulag náðist loks er
Lúxemborgarar létu af andstöðu
sinni.
A ráðherrafundi sem hófst síðla
sunnudags og varði fram á mánu-
dagsmorgun náðist á grundvelli for-
mennskutillögu Frakka samstaða
um hvers konar bankareikningar eigi
að falla undir hina
samræmdu skatt-
heimtu og hvernig
aðildarríkin
myndu skipta með
sér því sem inn-
heimtist. Fyrstu
þrjú árin á að inn-
heimta 15% skatt
af vaxtatekjum fólks, en síðan á hann
að hækka í 20%. Yfirvöld í því landi
þar sem viðkomandi bankareikning-
ur er skráður eiga samkvæmt sam-
komulaginu að greiða 75% hins inn-
heimta skatts til þess lands, þar sem
eigandi bankareikningsins á lög-
heimili. Að sjö árum liðnum stendur
til að öll aðildarríkin taki upp kerfi til
að skiptast á upp-
lýsingum sem
mun gera yfirvöld-
um í hverju landi
kleift að fylgjast
með því hve þegn-
ar viðkomandi
lands þéna mikið í
vexti í öðru ESB-
landi - og skattleggja viðkomandi í
samræmi við það.
Þetta felur í sér, að reglan um
bankaleynd verði í raun afnumin að
hluta.
En allstór hindrun er enn í vegi
fyrir því að þessi áform komizt til
framkvæmda, sem gætu gefið fjár-
magnseigendum á flótta undan
skattmanni nokkurn umþóttunar-
tíma, en hún er sú, að kveðið er á um í
samkomulaginu að það taki ekki gildi
fyrr en hliðstæðir samningar hafa
verið gerðh' við lönd utan ESB - svo
sem Sviss, Liechtenstein og Mónakó,
en einnig Bandarikin, þangað sem
hætta væri á að fólk flytti sparifé sitt
hið snarasta ef ekki væru hömlur við
reistar. Víst þykir að ekki verði að-
hlaupið að ná slíkum samningum, svo
sem við Sviss, sem vakir mjög yfir
hinum alþekktu ströngu reglum sín-
um um bankaleynd.
Leiðtogar ESB eiga eftir að leggja
lokablessun sína yfir samkomulagið,
er þeir koma saman í Nice í Frakk-
landi í desember.