Morgunblaðið - 29.11.2000, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
A1 Gore brýnir fyrir Bandarfkjamönnum að sýna biðlund
Segir að traust manna
á lýðræðinu sé í veði
Washington. Reuters, AP, The Washington Post.
Reuters
AI Gore varaforseti ávarpar bandarisku þjóðina í Washington.
AL Gore, varaforseti Bandaríkj-
anna og forsetaefni demókrata,
flutti sjónvarpsávarp í fyrrinótt og
skoraði á Bandaríkjamenn að sýna
biðlund meðan deilan um úrslit for-
setakosninganna í Flórída yrði leidd
til lykta fyrir dómstólum. Gore virð-
ist eiga á brattann að sækja því
skoðanakannanir benda til þess að
meirihluti Bandaríkjamanna hafi
fengið sig fullsaddan á kosninga-
karpinu og vilji að varaforsetinn játi
sig sigraðan. Sjónvarpsávarpið gæti
því reynst mikilvægasta ræða Gores
á 24 ára stjórnmálaferli hans.
Varaforsetinn talaði í tæpar fimm
mínútur og lýsti sér sem verndara
lýðræðisins og stjórnarskrárinnar.
Hann lagði áherslu á að traust
manna á lýðræðisfyrirkomulaginu
væri í húfi því um tíu þúsund at-
kvæði hefðu aldrei verið talin í
Flórída, ríkinu sem ræður úrslitum
í forsetakosningunum.
„Verði atkvæðin hunsuð jafngild-
ir það því að hunsa lýðræðið," sagði
Gore. „Ef við hunsum atkvæði þús-
unda manna í Flórída í þessum
kosningum, hvernig geta þá Banda-
ríkjamenn treyst því að atkvæði
þeirra verði ekki hunsuð í komandi
kosningum?
Þetta er það sem við höfum beðið
um frá kjördeginum, að öll atkvæð-
in sem greidd voru í Flórída verði
talin - við viljum ekki endurtaln-
ingu eftir endurtalningu eins og
sumir hafa haldið fram, heldur eina
fullgerða og nákvæma talningu. Við
höfum ekki fengið hana enn.“
Repúblikanar sakaðir ura
„skipulagðar þvinganir"
Varaforsetinn sakaði repúblikana
um að hafa tafið handtalningu at-
kvæða í nokkrum sýslum og knúið
kjörstjómina í Miami-Dade til að
hætta handtalningu með „skipu-
lögðum þvingunum“. Þannig hefðu
þeir hindrað að niðurstaða hand-
talningarínnar lægi fyrir nú.
„Atkvæði er ekki bara pappírs-
snifsi," hélt hann áfram. „Atkvæði
er rödd manns, yfirlýsing um sann-
færingu hans, og við megum ekki
láta það viðgangast að þaggað sé
niður í þessum röddum.
Sumir vilja að þessar kosningar
verði leiddar til lykta sem allra
fyrst,“ sagði Gore. „Ég er á öðru
máli. Ég tel að stjómarskráin skipti
meira máli en hentugleiki."
Joseph I. Lieberman, varafor-
setaefni demókrata, tók í sama
streng í sjónvarpsþætti og sagði að
„ský efasemda" yrði yfir næsta for-
seta Bandaríkjanna ef öll atkvæðin í
Flórída yrðu ekki talin. Hann gagn-
rýndi einnig George W. Bush, for-
setaefni repúblikana, fyrir að lýsa
yfir sigri á sunnudag eftir að kjör-
stjóm Flórída tilkynnti að hann
hefði farið með sigur af hólmi í rík-
inu.
Ari Fleischer, talsmaður Bush,
sagði að „ekkert nýtt“ hefði komið
fram í ræðu Gores og taldi ekki að
hún yrði honum til framdráttar.
„Mér sýnist að hann hafi minni
áhuga á nákvæmni en meiri á end-
urútreikningi atkvæðanna til að
breyta niðurstöðu þessara jöfnu
kosninga."
Þolinmæðin að bresta
Nýjustu skoðanakannanir benda
til þess að þolinmæði Bandaríkja-
manna sé að bresta, nú þegar þrjár
vikur eru liðnar frá kosningunum. í
Gallup-könnun, sem CNN-sjónvarp-
ið birti skömmu fyrir ávarp varafor-
setans, sögðust 56% aðspurðra telja
að Gore ætti að játa sig sigraðan en
38% sögðu að hann ætti að halda
baráttunni áfram. 42% sögðust
ánægð með framgöngu hans í deil-
unni um endurtalninguna. 48%
studdu afstöðu hans fyrir viku og
52% fyrir hálfum mánuði.
Könnunin var gerð á sunnudag
og mánudag. Skekkjumörkin vora
4%.
í skyndikönnun ABC-sjónvarps-
ins og The Washington Post, sem
gerð var á sunnudagskvöld eftir að
Bush var lýstur sigurvegari, sögðu
60% aðspurðra að Gore ætti að játa
sig sigraðan en 35% sögðust styðja
baráttu hans fyrir dómstólunum.
48% aðspurðra vora þeirrar skoðun-
ar að handtelja hefði átt atkvæði,
sem talningarvélar gátu ekki talið,
en 45% voru hlynnt handtalning-
unni. Skekkjumörkin vora 4%.
,A1 Gore þarf að sannfæra þjóð-
ina um að kosningunum sé ekki lok-
ið,“ sagði Larry Hugick, talsmaður
fyrirtækis sem annast skoðana-
kannanir, Princeton Survey Re-
search Associates. „Hann þarf að
fullvissa fólk um að hann sé aðeins
að reyna að vera sanngjarn - og að
þetta haldi ekki áfram endalaust,“
sagði Andrew Kohut, sem hefur
unnið úr nokkrum skoðanakönnun-
um í tengslum við kosningamar.
Deilt um
tímasetn-
ingu sjálf-
stæðis
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
ANFINN Kallsberg, lögmað-
ur Færeyja, og samstarfs-
menn hans í Þjóðarflokknum
og Sjálfstjórnarflokknum
hafna algerlega yfirlýsingum
Hpgna Hoydal, formanns
Lýðræðisflokksins, um að
Færeyingar verði orðnar
sjálfstæð þjóð innan fimm til
sex ára að því er segir í frétt
Ritzau-fréttastofunnar.
Flokkarnir þrír sitja saman í
stjórn og tilkynntu fyrir mán-
uði að gengið yrði til þjóðar-
atkvæðis um sjálfstæði í apríl
nk.
Kallsberg segir yfirlýsingar
Hoydal brot á samkomulagi
sem stjórnarflokkarnir hafi
gert með sér um að ákveða
ekki hversu langan tíma taki
að ná fullu sjálfstæði.
„Þetta kemur ekki til
greina. ... Hér er verið að
tala um að minnsta kosti tvö-
falt lengri tíma, segir Helena
Dam úr Sjálfstjórnarflokkn-
um og segir hugmyndir
Hoydal og flokksmanna hans
um fullt sjálfstæði á sex árum
óraunhæfar. Telur Dam að
víðtækur stuðningur fáist við
tillögu um sjálfstæði svo
fremi sem eyjarnar öðlist
efnahagslegt sjálfstæði án
þess að flana að neinu. „Það
þýðir að við verðum að sjá til
þess að efnahagslegt sjálf-
stæði frá fjárframlögum
Dana verður að fást með
hraða sem íbúar og fyrirtæki
í Færeyjum ráða við. Vísar
Dam til þess að meirihluti
Færeyinga styður ekki sjálf-
stæði ef það þýði að fjárfram-
lög Dana hverfi á aðeins fjór-
um árum.
Stjórnarmyndun í biðstöðu
Þrátt fyrir að George W. Bush hafi lýst yfir
sigri og sagst reiðubúinn að hefja stjórnar-
myndun, er ekki þar með sagt að hann fái
lyklavöldin í Washington. Margrét Björg-
úlfsdóttir kannaði líkurnar á því að næsta
forseta Bandaríkjanna tækist að skipa rík-
isstjórn áður en hann sver embættiseið hinn
20. janúar 2001.
Reuters
Bill Clinton Bandaríkjaforseti á fundi í Hvíta húsinu í gær þar sem rætt
var um væntanleg stjórnarskipti. Forsetanum á hægri hönd er John
Podesta skrifstofustjóri og lengst t.v. er Bruce Babbitt innanríkisráð-
herra.
AÐ MÖRGU er að hyggja við stjóm-
arskipti í Bandaríkjunum. Banda-
ríkjaforseti skipar sjálfur sína stjóm,
en útnefningar hans verða síðan að
hljóta staðfestingu öldungadeildar
þingsins. Áður en til slíks kemur er
bæði starfsferill og einkalíf viðkom-
andi aðila rannsakað nokkuð ná-
kvæmlega af alríkislögreglunni FBI
og fylgja fjölmiðlar fast á eftir í að
grafast fyrir um persónulega hagi
þessa fólks.
Að viðbættri stjóminni þarf einnig
að manna 760 háar stöður og það þarf
líka að rannsaka hagi þeirra manna
og kvenna sem skipuð era í þær. Það
er því ljóst að hver dagur er dýrmæt-
ur og tíminn fer að verða naumur fyr-
ir næsta forseta til að koma skikki á
hlutina áður en hann tekur við emb-
ætti. Venjulega hefur kjörinn forseti
10 vikur til stefnu frá kosningum fram
að embættistöku, en nú era þrjár vik-
ur liðnar síðan kosið var og enn ekki
búið að úrskurða sigurvegara.
Ekki ber að skilja það sem svo að
öll stöðugildi séu fullmönnuð þann 20
janúar. Undir venjulegum kring-
umstæðum tekur það u.þ.b. eitt ár að
setja rétta menn á réttan stað. En
þetta eru engir venjulegir tímar og
þar sem skipting sæta í öldungadeild-
inni virðist stefna í það að verða jöfn
milli flokkanna tveggja má búast við
því að forsetanum reynist erfitt að fá
umdeildar útnefningar staðfestar.
Margir muna til dæmis enn eftir máli
Zoe Baird, sem varð að draga sig til
baka eftir að í hámæli komst að hún
hafði ráðið ólöglega bamfóstru og
ekki greitt tilskilin gjöld af launum
hennar.
Lok, lok og læs
í miðborg Washington, nánar til-
tekið í skrifstofuhúsnæði á hominu á
18 stræti og G stræti NW, eru tvær
auðar hæðir, m.a. útbúnar 540 símum
og 300 tölvum, sem bíða efticr starfs-
fólki næsta forseta. Auk þess era út-
nefndum forseta ætlaðar 5,3 milljónir
dala á fjárlögum til þess að undirbúa
embættistöku og stjómarskipti.
Þessum peningum hefur ekki verið
útdeilt enn.
Eftir að George W. Bush var lýstur
sigurvegari í forsetakjörinu í Flórída
sl. sunnudagskvöld tilkynnti hann
bandarísku þjóðinni að nú myndi
hann hefja stjómarmyndun. Varafor-
setaefni hans Dick Cheney stýrir
verkinu en jafnframt hefur Bush út-
nefnt Andrew Card sem skrifstofu-
stjóra Hvíta hússins.
Card er ekki aðeins fyrram sam-
gönguráðherra úr ríkisstjóm föður
Bush, heldur sá hann einnig um flutn-
ingana þegar Bush eldri tapaði fyrir
Clinton fyrir átta árum. Það má leiða
Líkur að því að Bush muni reyna að
sannfæra almenning enn frekar um
stöðu sína sem kjörinn forseti með því
að skipa fleiri menn í ríkisstjóm. Þar
fara fremst í flokki Colin Powell sem
hefur lengi verið orðaður við embætti
utam-íkisráðherra og Condoleezza
Rice sem öryggisráðgjafi forsetans.
Bush sagði ennfremur að Cheney
myndi hefja viðræður við ríkisstjórn
Clintons um aðgang að aðstöðu, trún-
aðarskjölum og viðkomandi gögnum
nauðsynlegum til þess að hefja mynd-
un stjómar og gerð fjárlaga fyrir
næsta ár. Talsmenn ríidsstofnunar-
innar sem sér um starfsmannahald og
húsnæði - General Services Admin-
istration - segja að hvorki fjármunum
né skrifstofuhúsnæði verði ráðstafað
fyrr en æðstu dómstólar hafa útkljáð
fyrirliggjandi mál og vitna í lög frá ár-
inu 1963 sem kveða á um nauðsyn
þess að hafa ótvíræðan sigurvegara.
Því hefur Bush svarað að hann muni
íhuga að taka á móti einkaframlögum
til að fjármagna ferlið.
Ósóttar pantanir
Það era ekki bara stjórnmálamenn
sem naga neglur yfir áframhaldandi
óvissu. Hótelhaldarar og veitinga-
menn sitja uppi með óstaðfestar pant-
anir. Washington-borg fyllist venju-
lega af fólki sem kemur til þess að
vera við embættistöku nýs forseta,
hótelherbergi era upppöntuð með
margra mánaða fyrirvara, glæsivagn-
ar aka um götur borgarinnar, allt er á
fullu í veitingabransanum og minja-
gripasalar hugsa sér gott til glóðar-
innar. Um er að ræða háar fjárhæðir,
til að mynda er áætlað að 70.000 gest-
ir hafi eytt um 95 milljónum dollara
þegar Bill Clinton tók við embætti
Bandaríkjaforseta í annað sinn árið
1997.
Nú kveður við annan tón og telja
menn að með hveijum deginum sem
líður án þess að úrslit fáist séu þeir að
tapa peningum. Þrátt fyrir að öll hótel
komi til með fyllast, hvort heldur
Bush eða Gore fari með sigur af
hólmi, og fína fólkið muni svífa um á
dansleikjum að kvöldi 20. janúar, ótt-
ast sumir að undanfarin átök verði til
þess að dempa tóninn og draga úr
fagnaðarlátunum.
Eitt er þó víst, nefndin sem sér um
embættistökuna hefm- ekki setið auð-
um höndum. Boðskortin hafa verið
send í prentun - nafnlaus að vísu - og
í þessari viku munu smiðir hefjast
handa við að reisa palla fyrir framan
þinghúsið þar sem kjörinn forseti
sver embættiseið. Menn era líka til-
búnir með varaáætlun ef það skyldi
snjóa, en ekki hafa verið gerðar ráð-
stafanir ef enginn nýr forseti skyldi
nú verða til staðar.