Morgunblaðið - 29.11.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000 33
Hver er mað-
urinn á Old
Trafford?
Nýjar bækur
• ÚT ER komin bókin Dauðinn á
Níl eftir Agöthu Christie.
Leynilögreglumaðurinn Hercule
Poirot er sívinsæll meðal lesenda
Agöthu Christie en hún skrifaði alls
þrjátíu og þrjár skáldsögur um hann.
Tuttugu og tvær þeirra hafa nú verið
gefnar út í íslenskri þýðingu.
Dauðinn á Nfl er ein frægasta
skáldsaga Agöthu Christie og kemur
nú í fyrsta sinn út í íslenskri þýðingu.
Bókin var upphaflega gefin út á
ensku 1937 og er vel þekkt vegna
samnefndrar kvikmyndar frá átt-
unda áratugnum. Þar fór Peter Ust-
inov með hlutverk leynilögreglu-
mannsins Hercules Poirot sem er á
ferðalagi á gufuskipi á Nflarfljóti
þegar einn farþeganna finnst myrtur
í klefa sínum. Úm borð eru fjölmarg-
ir ferðalangar - og flestir virðast
hafa eitthvað að fela.
Útgefandi er Skjaldborg ehf. Bók-
in er255 bls. Verð: 3.480 krónur.
• ÚT er komin bókin Stöngin inn!,
fjörug fótboltasaga fyrir börn og
unglinga eftir Haydn Middleton,
kunnan breskan rithöfund sem skrif-
að hefur fjölmargar barna- og ungl-
ingabækur auk nokkurra bóka fyrir
fullorðna. Teikningar í bókinni eru
eftir Philip Reeve. Guðni Kolbeins-
son þýddi söguna.
í kynningu segir: „Luke Green er
snjall strákur sem býr yfir einstökum
hæfileikum í fótbolta. Hann er lukku-
drengur hjá félaginu sínu.. Þjálfarinn
hefur mikla trú á Luke og stefnir að
því að koma honum í A-liðið því mikil-
vægur leikur nálgast, en ekki eru all-
ir í liðinu hrifnir af Luke og ýmsir öf-
unda hann. Og aumingja Luke á líka
við annan vanda að glíma: Mamma
hans þolir alls ekki fótbolta!"
Útgefandi er Vaka-HelgafeU. Bók-
in er 128 bls., prentuð í Odda. Leið-
beinandi verð er 1.990 krónur.
BÆKUR
íþrðttir
RAUÐU DJÖFLARNIR.
KNATTSPYRNUSTJÖRN-
URNAR í SÖGU MAN-
CHESTER UNITED
eftir Agnar Frey Helgason og Guð-
jón Inga Eiríksson. Kápa og um-
brot: Egill Baldursson. Prentun:
Prentsmiðjan Oddi hf. Bókaútgáfan
Hólar, Akureyri, 2000,170 bls.
ÞEGAR bókin um sögu Man-
chester United kom út í fyrra gat
undirritaður þess m.a. að gaman
hefði verið að sjá ýtarlegri frásögn
um einstaka sniflinga í sögu félags-
ins. Nú hafa sömu höfundar sent
frá sér bókina um stjörnurnar á Old
Trafford og er ástæða til að þakka
fyrir það.
I bókinni er fjallað í máli og
svarthvítum myndum um 83 leik-
menn og þar af 13 í núverandi leik-
mannahópi. Inni á milli er skotið
ýmsum fróðleikspunktum úr sögu
félagsins - einn kemur reyndar
tvisvar fyrir (bls. 88 og bls. 126) -
og aftast er listi yfir tíu leikja- og
markahæstu leikmenn Manchester
United, greint frá knattspymu-
mönnum ársins úr röðum rauðu
djöflanna og afrekaskrá félagsins
birt auk heimildaskrár.
Um árabil hefur Jack Rollin rit-
stýrt upplýsingabók um leikmenn á
Bretlandseyjum og eru tvær þeirra
meðal heimilda höfunda. Einnig
eins árs gömul árbók ensku knatt-
spyrnunnar, sem Rollin ritstýrir, en
31. bókin í flokknum kom út fyrir
líðandi tímabil. Þetta eru mjög
þægileg og hentug uppsláttarrit
með ýmsum tölulegum upplýsing-
um, en höfundar Rauðu djöflanna
ganga lengra með því að skrifa um
leikmennina og birta af þeim mynd-
ir. Það eykur gildi bókarinnar, sem
verður fyrir vikið meira en venjuleg
handbók um knattspyrnumenn.
Samt sem áður er þetta einkan-
lega upplýsingabók en textinn, sem
er oftar en ekki skemmtilega skrif-
aður og á stundum hreint frábær,
samanber kaflana um Peter
Schmeichel, Ole Gunnar Solskjær
og Alex Stepney auk annarra, fær
lesandann til að rifja upp liðin atvik
og gefur þeim aukið líf.
Lýsingin á stærstu stund Stepn-
eys kvöldið 29. maí 1968 er gott
dæmi: „United-liðið mætti þá Benf-
ica frá Portúgal í úrslitaleik Evr-
ópukeppni meistaraliða á Wembley-
leikvanginum í London og voru liðin
jöfn, 1-1, þegar ein mínúta var eftir
af venjulegum leiktíma. Portúgalski
snillingurinn Eusébio slapp þá með
boltann á tánum inn fyrir vörn
Manchester United og úrslitin virt-
ust ráðin. Svarti pardusinn, eins og
hann var oft kallaður, skoraði yfir-
leitt úr svona dauðafærum og bylm-
ingsskot hans stefndi á feikna hraða
í netið. Þögn sló á þúsundir stuðn-
ingsmanna rauðu djöflanna og and-
rúmsloftið í stúkunni minnti einna
helst á jarðarför. Sumir lokuðu aug-
unum. Draumurinn var búinn. Og
skotið var sennilega óverjandi, en
samt tókst Stepney að verja og
tryggja sínum mönnum framleng-
ingu, sem dugði til og höfðu þeir
betur í lokin, 1-4. Fyrsti Evrópu-
meistaratitill United-liðsins var
kominn í höfn og þáttur markvarð-
arins var alls ekki minnstur í þess-
um áfanga.“
Aðeins tvær athugasemdir við
annars frábæra lýsingu. Hafi bolt-
inn verið óverjandi hefði Stepney
ekki varið. Hitt er að United vann
4-1 en ekki 1-4. Höfundar nefna
gjaman markatölu heimaliðs á und-
an en það stríðir gegn málvenju að
segja að lið hafi unnið 1-4. Sumir
íþróttafréttamenn notuðu þetta
óspart á tímabili en virðast flestir
hafa hlustað á réttmæta gagnrýni
og hætt að tala og skrifa á þennan
hátt. Gera má því skóna að höfúnd-
ar haldi áfram að gefa út bækur um
Rauðu djöflana og sjálfsagt að
hvetja þá til þess, en vonandi tala
þeir þá um 4-1 sigra, hvort sem þeir
vinnast heima eða á útivelli.
Stundum gleyma höfundar sér í
frásögninni og er það blettur á ann-
ars skemmtilegri bók. í fyrsta lagi
eru þeir óþarflega dómharðir gagn-
vart sumum leikmönnum, eins og
t.d. George Best, sem hafa átt við
áfengisvandamál að stríða, því að
umfram allt er þar um sjúkdóm að
ræða. Hins vegar er rétt að ekki er
hægt að mæla áfengisneyslu bót og
allra síst hjá íþróttafólki.
í öðru lagi er aldrei hægt að rétt-
læta ofbeldi eins og höfundar gera í
kaflanum um Eric Cantona með því
að segja að áhorfandinn, sem Cant-
ona sparkaði í á Selhurst Park árið
1995, hafi úthúðað Frakkanum og
fjölskyldu hans „og átti því kannski
ekkert betra skilið en gott karate-
spark í skrokkinn“.
Svona segja menn hvorki né
skrifa enda sjá höfundar strax að
sér og er það vel en þeir hefðu bet-
ur sleppt fýrri athugasemd. „Þetta
var engu að síður ófyrirgefanleg
hegðun hjá Cantona..." eru samt
orð að sönnu og öðrum til eftir-
breytni.
í þriðja lagi skín mannfyrirlitn-
ingin út í kaflanum um Paul Ince.
Setning eins og „Hann er sjálfum-
glaður monthaus að eðlisfari“ á ekki
að standa í svona bók og of fast er
kveðið að orði þegar sagt er að í
Liverpool vilji menn hvorki sjá
hann né heyra.
í fjórða lagi fer aldrei vel á því að
hæla sér á kostnað annarra eins og
gert er í fróðleikspunkti um mesta
„skandalinn í sögu Manchester Un-
ited (bls. 39). Þar er fjallað um fyr-
irfram ákveðin úrslit í leik United
og Liverpool 1915 og greint frá hlut
leikmanna, einkum manna United, í
hneykslinu. Greinai’góð frásögn en
síðasta málsgreinin er út í hött:
„Manchester United bjargaði sér
frá falli umrætt ár og verður að
virða West og samherja hans að
þeir gerðu þetta að hluta félaginu
til heilla, en Liverpool-leikmennirn-
ir tóku við peningunum og töpuðu
viljandi - svindlararnir..."
Það er annars gaman að lesa um
stjörnurnar á Old Trafford og bókin
um rauðu djöflana er ekki aðeins
skemmtileg aflestrar heldur að
mörgu leyti góð heimild um viðkom-
andi leikmenn.
Steinþór Guðbjartsson
MONSOON
M A K E U P
lifandi litir
Þjóðhættir og
frásögur
Baekir
Þjúðhættir
GESTIR OG GRÓNAR
GÖTUR
Þórður Tómasson í Skógum.
Mál og mynd, 2000,
214 bls.
ALDREI opna ég svo bók eftir
Þórð í Skógum að það veiti mér
ekki ánægju. Því veldur að saman
fer gott málfar,
frásagnarlist og
traust fræðsla.
Svo er einnig
um nýútkomna
bók, sem ég nú
hef milli handa.
Bókin skiptist
í tvo aðalhluta.
Ber sá fyrri yfir-
skriftina Gestir
og gangandi (70
bls.), en sá síðari nefnist Héðan og
handan. Fyrri hlutinn getur einna
helst talist löng ritgerð um gesta-
komur, gestrisni og siði ýmsa og
málvenjur þar að lútandi. Víða er
komið við og brugðið er upp fjölda-
mörgum dæmum. Bráðskemmtileg
er þessi ritgerð og stórfróðleg.
Spillir engu þó að mér virðist um-
gerð ritgerðarinnar studd spurn-
ingaskrá Þjóðminjasafnsins, enda
er ekki fjarri lagi að ætla að Þórð-
ur hafi komið eitthvað að gerð
hennar.
Seinni hluti bókar er eins og tit-
ill bendir til margvíslegri. Þar eru
þættir um fólk, sem merkt var og
minnisstætt hefur orðið margra
hluta vegna. Síðasta sagnakonan er
frásögn, að mestu eftir Kristínu
Friðriksdóttur á Norðurhvoli í
Mýrdal, um Önnu Guðmundsdótt-
ur, er þar dvaldist lengi og var um
margt merkileg. Einkum var hún
hafsjór sagna, dulvitur og skyggn.
Síðasta umferðakonan er þáttur
um Vigdísi Ingvadóttur.
Þá koma nokkrar einkar fróðleg-
ar ritgerðir: Þankar um þing og
þingstaði; þing, boðburður; mann-
talsþing og hreppaskilaþing. AU-
langt mál er um sumardaginn
fyrsta, venjur og siði honum tengd-
ar með fjölmörgum dæmum. Rit-
gerð er um smalareið eða smala-
búsreið.
Þá eru frásöguþættir um tvær
ljósmæður, Þórunni Jónsdóttur í
Ey í Vestur-Landeyjum og Jó-
hönnu Einarsdóttur á Steig í Veiði-
leysufirði. Þar er Þórður kominn
vestur á firði og genginn í sagna-
smiðju Alexanders Einarssonar frá
Dynjanda í Jökulfjörðum. Síðan
bregður Þórður undir sig betri
fætinum og skoðar Njáluslóðir,
rústir Tröllaskógar (Önundur í
Tröllaskógi) og Arbæjar. Þar voru
myndir teknar, sem hér birtast.
Alllöng frásögn er um Eystri-
Skóga á 19. öld og búendur þar.
Frásögn er af jarðskjálftanum
1896. Er þar næsta athyglisverð
frásögn aldraðrar konu. Nokkrir
smáþættir taka svo við, en mun
lengri er ritgerð um frjósemistákn
í fornri trú, sem Þórður telur sig
hafa fundið minjar um á nokkrum
stöðum og birtir myndir af. Rit-
gerð er og um tilbera eða snakk.
Bókinni lýkur á Ijóðrænni frásögn
af ferð Þórðar á æskustöðvar sín-
ar.
Lesandinn nýtur vissulega hinn-
ar góðu frásagnarlistar höfundar.
Hann hlýtur einnig að undrast
hversu gagnkunnugur hann er rit-
uðum heimildum um þjóðhætti og
sagnir. Og fræðasjór er hann ein-
stakur. Helst mætti halda að það
pokahorn væri ótæmandi. Hefur þó
margt verið þaðan tínt.
Sigurjón Björnsson

Margnota kæli- og hitagelpokar
Draga úr verkjum
og minnka
bólgu
Kæli- og hitagelpokarnir frá Isgeli eru
hitaðir í örbylgjuofhi eða vatni eða kældir
í ísskáp og halda hitanum/kuldanum
lengi í sér.
Pokana má því nota jafht sem heita og
kalda bakstra.
■ WBm > v
..
V* 'X
Hitabakstur eykur blóðflæði til vöðva,
mýkir þreytta og stirða vöðva, dregur
úr lið- og vöðvabólgum og tíðaverkjum.
Kuldabakstur dregur úr bólgumyndun,
minnkar blæðingu og dregur úr
verkjum eftir áverka.

Sölusta&ir: Lyfja, Lyf og heilsa, Borgarapótek,
Crafarvogsapótek og flestar lyfjaverslanir
tandsbyggðinni. Pokarnir fást einnig hjá KÁ Selfossi,
KS Sauðárkróki og Samkaupum á Seyðisfirði og ísafirði.
.....
—