Morgunblaðið - 29.11.2000, Blaðsíða 37

36 MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 2000 37
fltajpntMfiMfr
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Arvakur hf., Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ENGIN NIÐURSTAÐAI HAAG
EFTIR tveggja vikna stíf
fundahöld var Ijóst síðastlið-
inn laugardag að ekkert sam-
komulag yrði undirritað á loftslags-
ráðstefnunni í Haag. Fyrst og fremst
strandaði á ágreiningi Bandaríkjanna
og Evrópusambandsríkjanna um
hvernig standa skyldi að samdrætti í
losun gróðurhúsalofttegunda.
A ráðstefnu í Kyoto í Japan árið
1997 var ákveðið að iðnríki skuli
draga úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda um 5,2% á árunum 2008-2012 og
að nota skuli losun þessara loftteg-
unda árið 1990 sem viðmiðun. Hins
vegar átti enn eftir að semja um nán-
ari útfærslu þessara mála og var það
verkefni Haag-ráðstefnunnar að
breyta Kyoto-samkomulaginu í bind-
andi milliríkjasamning. Líkt og í ljós
kom reyndist það ekki gjörlegt á
þessum fundi. Bandaríkin, sem losa
um fjórðung allra gróðurhúsaloftteg-
unda í heiminum, og ríki Evrópusam-
bandsins, sem losa um fimmtung,
náðu ekki saman þegar upp var stað-
ið.
Báðar blokkirnar höfðu gefið veru-
lega eftir og á síðustu stundu virtist
málamiðlun hafa náðst, ekki síst fyrir
tilstilli breska aðstoðarforsætisráð-
herrans Johns Prescott, milli samn-
ingamanna Bandaríkjanna, Japan,
Kanada og Astralíu annars vegar og
ESB hins vegar. í henni fólst m.a.
annars að Bandaríkin drógu verulega í
land frá upphaflegum kröfum sínum
hvað varðar bindingu kolefnis í skógi.
Með því er átt við að ríki geta reiknað
sér til tekna að einhverju leyti kolefn-
isupptöku vegna skóga þegar losun
gróðurhúsalofttegunda er metin. Þá
drógu samningamenn Bandaríkjanna
verulega í land varðandi viðskipti með
losunarkvóta en þeir höfðu í fyrstu
farið fram á að þau viðskipti yrðu al-
gjörlega frjáls. Þessari málamiðlun
var hins vegar hafnað af nokkrum ráð-
herrum ESB-ríkjanna er töldu að of
langt hefði verið komið til móts við
sjónarmið Bandaríkjanna.
Það er hætt við að sú ákvörðun að
hafna málamiðluninni muni reynast
dýrkeypt. Stjórnarskipti eru framund-
an í Bandaríkjunum og þótt ekki þurfí
að hafa mörg orð um stöðuna þar er
ljóst að miklar líkur eru á að sú stjórn er
tekur við völdum í byrjun næsta árs
muni setja sér ný samningsmarkmið.
Raunar vekur nokkra furðu að ráð-
stefna á borð við þessa, þar sem lykil-
atriði er að Bandaríkin fallist á sam-
komulag, skuli vera haldin í kjölfar
bandarískra forsetakosninga áður en
ný stjórn tekur við. Jafnvel þótt niður-
staða kosninganna hefði orðið skýr
hefði bandaríska samninganefndin ver-
ið í erfíðri stöðu.
Þeir hagsmunir sem þarna er tekizt
á um eru gríðarlegir. Við Islendingar
þekkjum það sjálfir, hversu þröngan
stakk Kyoto-samkomulagið sníður
okkur í stóriðjumálum enda var það
eitt af meginsamningsmarkmiðum
Islendinga að knýja það í gegn, að
tekið yrði tillit til þess hve mikil áhrif
einstakar framkvæmdir hafa á lítil
hagkerfi.
I samtali við Morgunblaðið í gær seg-
ir Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra að hún telji aukins skilnings hafa
gætt á sérstöðu íslands. „Okkar sér-
staða er mjög mikil, eins og breski um-
hverfísráðherrann orðaði það, sem
sagði að staða okkar værí ekki aðeins
sérstök heldur einstök í heiminum. Við
erum heimsmeistarar í nýtingu á end-
umýjanlegum orkugjöfum. I dag eru
um 70% af okkar orkugjöfum með end-
umýjanlega orku, þ.e. vatnsorku eða
jarðvarma. A meðan eru ríki
Evrópusambandsins að ná sínu hlutfalli
upp í 12% árið 2020. Þar er mikið verið
að nota kol, olíu og kjamorku. Við eram
einnig með sérstöðu vegna smæðar
hagkerfísins,“ segir Siv meðal annars.
Sú staðreynd, að ekki náðst árangur í
Haag þýðir að enn mun ríkja óvissa um
nokkurt skeið hvað varðar framtíðar-
uppbyggingu stóriðju á Islandi.
Viðræðum um samkomulag verður
væntanlega fram haldið á næsta ári.
Vonandi verður tíminn fram að þeim
viðræðum nýttur til að fínna samnings-
grandvöll. Þama togast á miklir hags-
munir. Annars vegar stöðugt sterkari
vísbendingar um að losun gróðurhúsa-
lofttegunda ýti undir loftslagsbreyting-
ar og hins vegar efnahagslegir hags-
munir einstakra ríkja. Auðvitað verður
aldrei hægt að ná samkomulagi sem all-
ir geta sætt sig við. Bandaríkin sem það
ríki er losar mest allra ríkja af þessum
lofttegundum verða að axla ábyrgð á af-
leiðingum þeirrar mengunar. Að sama
skapi verða önnur ríki að taka tillit til
hins pólitíska veraleika í Bandaríkjun-
um. Fyrir liggur að bandarísk stjóm-
völd munu vart undirrita samkomulag
er ógnar hagvexti í Bandaríkjunum.
Það verður flókinn línudans að sam-
ræma þessi sjónarmið en það mikið er í
húfí fyrir heimsbyggðina alla að það
verður að gerast engu að síður.
EYÐSLfl UMFRAM FJÁRLÖG
FJÁRAUKALÖG hafa að undan-
förnu verið til umfjöllunar og
umræðu á Alþingi. Við aðra umræðu
um frumvarpið, sem fram fór í fyrra-
dag, gagnrýndu bæði stjórnarþing-
menn og stjórnarandstöðuþingmenn
útgjaldaaukningu ýmissa stofnana
umfram fjárlög ársins.
Þingmaður Vinstrihreyfingarinn-
ar - græns framboðs, Jón Bjarna-
son, sagði þá m.a.:
„Ef nauðsynlegt er að veita þess-
um stofnunum fé til almenns rekstr-
ar eða stofnkostnaðar á fjáraukalög-
um, er eitthvað að, annaðhvort við
fjárlagagerðina sjálfa eða stjórnun
þessara stofnana nema hvorttveggja
sé.“
Þessi ummæli þingmannsins vekja
athygli sökum þess, að í umræðunni
kom fram, að það er einmitt Alþingi
sjálft, sem hefur farið einna mesþ
fram úr fjárlagaheimildum ársins. Á
það við kostnað vegna þingfundar á
Þingvöllum í tilefni Kristnihátíðar,
en þó fyrst og fremst vegna stofn-
kostnaðar vegna húsnæðis Alþingis í
Austurstræti. Veittar voru til þess
113 milljónir á árinu 2000, en nú er
þörf fyrir 83 milljónir til viðbótar.
Gagnrýni þingmanna á umfram-
eyðslu í ríkisrekstrinum er sjálf-
sögð, en hún fengi meira vægi stæð-
ust áætlanir um útgjöld Alþingis,
sem gerðar eru af þingmönnum
sjálfum og þeir bera ábyrgð á. Hætt
er við, að þingmenn tali fyrir daufum
eyrum taki þeir ekki til í eigin ranni.
/ /
ASI og BSRB gera athugasemdir við fyrirætlanir stjórnvalda í útsvars- og skattamálum. I grein Björns Inga Hrafnssonar
kemur fram að launþegahreyfíngin telur að verið sé að grafa undan forsendum kjarasamninga og að krafa er gerð á stjórnvöld
um að lækka tekjuskatt til samræmis auknum heimildum til hækkunar útvars.
Laun á mánuði
Við undir-
Lækkun ráðstöfunartekna
á ári vegna skattahækkunar
Launahækkun á mánuði
skv. kjarasamningum
Hækkunin hverfur á
svo mörgum mánuðum
Fyrir samning ritun kjara- samninga 2001 2002 2003 Fyrir samning 2001 2002 2003 Fyrir samning 2001 2002 2003 Fyrir samning 2001 2002 2003
70.000 76.230 81.185 86.462 91.456 70.000 -3.215 -6.848 -7.243 70.000 4.955 5.277 4.994 70.000 0,6 1,3 1,5
90.000 93.510 96.315 99.205 102.142 90.000 -3.814 -7.857 -8.090 90.000 2.805 2.889 2.938 90.000 1,4 2,7 2,8
110.000 114.290 117.719 121.250 124.598 110.000 -4.662 -9.603 -9.868 110.000 3.429 3.532 3.348 110.000 1,4 2,7 2,9
130.000 135.070 139.122 143.296 147.253 130.000 -5.509 -11.349 -11.662 130.000 4.052 4.174 3.957 130.000 1,4 2,7 2,9
150.000 155.850 160.526 165.341 169.907 150.000 -6.357 -13.095 -13.457 150.000 4.676 4.816 4.565 150.000 1,4 2,7 2,9
170.000 176.630 181.929 187.387 192.561 170.000 -7.204 -14.841 -15.251 170.000 5.266 5.458 5.174 170.000 1,4 2,7 2,9
190.000 197.410 203.332 209.432 215.215 190.000 -8.052 -16.587 -17.045 190.000 5.922 6.100 5.783 190.000 1,4 2,7 2,9
210.000 218.190 224.736 231.478 237.869 210.000 -8.900 -18.333 -18.839 210.000 6.546 6.742 6.392 210.000 1,4 2,7 2,9
230.000 238.970 246.139 253.523 260.524 230.000 -9.747 -20.079 -20.633 230.000 7.169 7.384 7.000 230.000 1,4 2,7 2,9
250.000 259.750 267.543 275.569 283.178 250.000 -10.595 -21.825 -22.428 250.000 7.793 8.026 7.609 250.000 1,4 2,7 2,9
300.000 311.700 321.051 330.683 339.814 300.000 -12.714 -26.190 -26.913 300.000 9.351 9.632 9.131 300.000 1,4 2,7 2,9
350.000 363.650 374.560 385.796 396.449 350.000 -14.833 -30.555 -31.399 350.000 10.910 11.237 10.653 350.000 1,4 2,7 2,9
400.000 415.600 428.068 440.910 453.085 400.000 -16.951 -34.920 -35.884 400.000 12.468 12.842 12.175 400.000 1,4 2,7 2,9
450.000 467.550 481.577 496.024 509.720 450.000 -19.070 -39.285 -40.370 450.000 14.027 14.447 13.696 450.000 1,4 2,7 2,9
500.000 519.500 535.085 551.138 566.356 500.000 -21.189 -43.650 -44.855 500.000 15.585 16.053 15.218 500.000 1,4 2,7 2,9
Gagnrýna
skatta-
breytingar
stjórnvalda
MIÐSTJÓRN Alþýðusambands
Islands (ASÍ) kemur saman í dag
til að fjalla um fyrirætlanir
stjórnvalda, en forysta sambands-
ins kynnti í gær minnisblað hag-
deildar sem sent hefur verið til
efnahags- og viðskiptanefndar Al-
þingis vegna málsins.
Halldór Björnsson, varaforseti
ASI, og Rannveig Sigurðardóttir,
sviðsstjóri kjara- og félagsmála-
sviðs, kynntu minnisblaðið og
kom fram í máli þeirra að með
fyrirætlunum stjórnvalda sé
einsýnt að skattbyrði launafólks
fjarlægist strax á næsta ári og
markmið kjarasamninga á al-
mennum vinnumarkaði fjarlægist.
I minnisblaðinu er tekið dæmi
um afleiðingar fyrirhugaðra
breytinga og sagt að árið 2003
hverfi tæplega fjórðungur af al-
mennum launahækkunum þess
árs í skattahækkunina eina. Segir
þar að verði ekki gripið til ann-
arra ráðstafana muni skattleysis-
mörk einnig lækka að raungildi í
stað þess að fylgja almennri
launaþróun, eins og ríkisstjórnin
hafi heitið í yfirlýsingu sinni frá
10. mars sl. í tengslum við kjara-
samninga Samtaka atvinnulífsins
og Flóabandalagsins.
,Á næsta ári er gert ráð fyrir
að útsvar geti hækkað um 0,66%
en á móti hyggjast stjórnvöld að-
eins lækka tekjuskattshlutfallið
um 0,33%. Árið 2002 getur útsvar
hækkað um 0,33% en tekjuskatts-
hlutfallið á ekkert að lækka til að
mæta því,“ segir í minnisblaðinu.
Kaupmáttur muni í besta
falli standa i stað
Fram kom í máli Halldórs og
Rannveigar að niðurstaðan verði
þyngri skattbyrði launafólks á
sama tíma og spár geri ráð fyrir
að verulega hægi á kaupmáttar-
aukningunni. Auknar skattaálög-
ur sem draga úr ráðstöfunartekj-
um heimilanna gangi því þvert
gegn markmiðum kjarasamning-
anna á almenna vinnumarkaðn-
um.
„Miðað við horfur í efnahags-
málum teljum við í besta falli að
kaupmáttur muni standa í stað á
næstu árum, en jafnvel lækka hjá
þeim sem hafa fengið beinar, al-
mennar kauphækkanir," sagði
Halldór Björnsson. „Nú ætlar
ríkisstjórnin enn að bæta á þessa
skerðingu ráðstöfunartekna með
því að hækka skatta um 0,66% á
næstu tveimur árum. Með því er
ríkisstjórnin að ganga á bak lof-
orða sinna, því í vor lofaði hún að
hækka skattleysismörk í takt við
hækkun launa. Þessar fyrirætlan-
ir gera það hins vegar að verkum
að hækkun persónuafsláttar verð-
ur ekki 3% eins og ráð var fyrir
gert, heldur 2,1%,“ sagði hann.
Halldór minnti á að ríkisstjórn-
in hafi með útspili sínu við gerð
kjarasamninga sl. vor, gefíð yfir-
lýsingu um að skoðað verði að
taka upp fleiri skattþrep, en Ijóst
sé að slíkar aðgerðir kæmu tekju-
lágum mjög til góða. Enn hafi
hins vegar ekkert verið gert í
þeim málum, þótt á sama tíma sé
rætt af mikilli alvöru um afnám
eða lækkun skatta á eignir og
fjármagn.
í máli Halldórs kom fram að
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Rannveig Sigurðardóttir og Halldór Björnsson kynntu minnisbiað ASÍ um fyrirætlanir stjórnvalda í gær.
ríkisstjórnin bæri alfarið ábyrgð
á þeim hugmyndum um skatta-
hækkanir sem nú væri uppi. Hún
geti því ekki varpað ábyrgð yfir á
sveitarfélögin, þurfi þau að auka
tekjur sínar, heldur verði ríkis-
valdið einfaldlega að koma sjálft á
móti og lækka tekjuskattinn sem
þessu nemur. Aðeins þannig vinni
hún eftir eigin fyrirheitum.
„Við erum ekki að fara fram á
skattalækkun, heldur aðeins að
skattarnir verði óbreyttir miðað
við það sem okkur var lofað,“ seg-
ir hann.
I minnisblaði ASÍ kemur ein-
mitt fram að stjórnvöld hafi látið
hjá líða að grípa til afgerandi að-
gerða til að draga úr þenslu þeg-
ar öll hættumerki blöstu við á ár-
unum 1998 og 1999. Að mati
hagdeildar ASI sé það ein af
skyldum stjórnvalda að reyna að
viðhalda stöðugleikanum með því
að draga úr hagsveiflum í stað
þess að ýta undir þær og ýkja
enn frekar. Það sé einfaldlega
röng og skaðleg hagstjórn.
Horfum fram á að ákvæðinu
verði sagl upp í febrúar
í kjarasamningum Flóabanda-
lagsins og Samtaka atvinnulífsins
er tryggingarákvæði sem gerir
ráð fyiir að nefnd fulltrúa ASÍ og
SA leiti eftir formlegu samstarfi
við stjórnvöld um eftirlit með þró-
un verðlags og öðrum þenslu-
merkjum. Skjóta má til þessarar
nefndar málum í byrjun febrúar
ár hvert á samningstímabilinu.
Reynist frávik frá launastefnu
samningsins marktæk getur
nefndin úrskurðað almenna
hækkun launataxta í samningn-
um. Náist ekki samkomulag um
slíka hækkun, er unnt að segja
launalið samningsins upp með
þriggja mánaða fyrirvara.
Nefndinni er einnig ætlað að
fjalla um það í febrúar ár hvert
hvort forsendan sem samningur-
inn hvílir á, að verðbólga hafi far-
ið minnkandi, hafi staðist. Sé svo
ekki, er launaliður samningsins
uppsegjanlegur með sama fyrir-
vara.
Samningar fleiri verkalýðsfé-
laga við vinnuveitendur hafa tekið
upp sama ákvæði og Halldór telur
einsýnt að sjónum verði beint að
því á næstunni.
„Eg tel meiri líkur en minni á
að félögin segi upp þessu ákvæði
þegar til endurskoðunar kemur í
febrúar. Þróunin hefur verið öll á
þann veg. Slíkt hefði auðvitað gíf-
urlegar afleiðingar og mjög erfitt
yrði að koma slíkum samningum
saman aftur.“
Halldór segir að þótt
uppsagnarákvæðið taki aðeins til
launaliðar samninganna, sé ljóst í
sínum huga að fleira færi á flot,
yrði samningum á annað borð
sagt upp vegna verðlagsþróunar.
„Þá erum við aftur komin á
byrjunarreit og ekkert annað en
„Kannski barnalegt að
spenna bogann ekki hærra“
HALLDÓR Björnsson, sem gegnir nú for-
mennsku í Starfsgreinasambandinu og er
nýkjörinn varaforseti ASI, var áður for-
maður Eflingar og gegndi sem slíkur lyk-
ilhlutverki í samningum Flóabandalagsins
og Samtaka atvinnulífsins sl. vor. Félög
Flóabandalagsins lágu undir miklu ámæli
fyrir þá samninga, ekki síst frá öðrum fé-
lögum innan Verkamannasambands Is-
lands, og spöruðu menn þá síst stóru orð-
in.
„Kannski var það barnalegt af okkur í
Flóabandalaginu að spenna bogann ekki
hærra í síðustu samningum. Við töldum
okkur hins vegar vera að sýna ákveðna
ábyrgð með þessum samningum, en það
er náttúrulega til lftils ef aðrir standa
svo ekki við sitt,“ segir Halldór nú.
Hann vill ekki ganga svo langt að segja
að samningagerðin sl. vor hafi verið mis-
tök, en viðurkennir að tíminn sé besti
dómarinn í þeim efnum og útlitið sé ekki
ýkja gott.
Búið að drepa hugmyndina
um langtímasamning
„Að vissu leyti má segja að þeir sem
gagnrýndu samningana á sínum tíma hafi
haft rétt fyrir sér. Ég ætla ekkert að
draga fjöður yfir það og maður verður
bara að kyngja því. Þessir samningar
voru hins vegar gerðir í andrúmslofti
stöðugleikans. Við höfðum hugleitt ýmsar
tölur varðandi lágmarkslaun og ráðfærð-
um okkur við hagfræðinga. Eftir mikla
vinnu enduðum við í þessari tölu. I dag
veltir inaður fyrir sér hvort hún hafi endi-
lega verið rétt.“
Halldór bendir á að hefðu áætlanir
gengið eftir og verðbólga farið marktækt
Iækkandi væri staðan nú allt önnur en
raun ber vitni. Jafnljóst sé - í ljósi reynsl-
unnar - að ekki sé líklegt að farin verði
sú leið í framtíðinni að semja til jafnlangs
tíma og gert hefur verið á þessu ári.
„Ég held að verði þróunin sú sem manni
sýnist að verði sé búið að drepa hugmynd-
ina um langtímasamning í krafti stöðug-
lcika. Það verður erfitt að fá nokkurn
mann til þess að fara aftur inn á þá
braut.“
harður slagur framundan með
auknum kröfum, jafnvel upp á
einhverja tugi prósenta. Telji
menn erfitt að koma samningum
við kennara heim og saman, held
ég að yrði enn djöfullegra að
semja um frið við annað vinnuafl í
landinu, þegar á annað borð er
búið að svíkja öll fyrirheit um
kaupmáttaraukningu og stöðug-
leika.“
Mistök að setja ekki
„rauð strik“ í samningana?
Athygli vekur, að uppsagnar-
ákvæði flestra þeirra samninga
sem gerðir hafa verið, er fremur
almennt orðað og líkist ekki þeim
„rauðu strikum" sem áður tíðkuð-
ust og auðvelt var að vega og
meta með beinhörðum tölum. Eft-
ir á að hyggja, voru mistök að
setja ekki slík strik inn í samn-
ingana?
„Þetta sýnir vel þá bjartsýni
aðila sem var ríkjandi í vor,“ seg-
ir Rannveig Sigurðardóttir. „Fólk
hafði fremur áhyggjur af því að
rauð strik gætu þýtt að verðbólg-
an héldist hærri en ella. Að menn
myndu ekki reyna að hafa vöru-
verð sem lægst, heldur einungis
innan þessara rauðu strika. I ljósi
síðustu mánaða var þetta augljós-
lega fullmikil bjartsýni, en sýnir
hins vegar mjög vel þá þróun sem
menn töldu sig sjá fyrir. Verð-
bólga hefur lækkað, en alls ekki
jafnmikið og ráð var fyrir gert.“
Rannveig segir að í raun sé lít-
ið annað að gera en bíða og sjá
hverju fram vindur fram í febr-
úar.
„Verðbólgan hefur farið örlítið
niður og gæti auðvitað lækkað
enn frekar. Það er erfítt að spá
fyrir um það, þar sem inn í þetta
koma óvissuþættir eins og gengis-
þróun og þróun olíuverðs sem
gerir alla útreikninga erfiða.
Hluti þessara hækkana, sem orðið
hafa að undanförnu, er innlendur
og hefur ekkert með gengisþróun
eða heimsmarkaðsverð á olíu að
gera. Dæmi um þetta er hækkun
á bensínverði nú í nóvember.
Hvorki við né Seðlabankinn fáum
sé að sú hækkun verði skýrð með
neinum öðrum hætti en hærri
álagningu olíufélaganna hér
heima, af hverju sem hún stafar."
BRSB vill viðræður við ríkið
Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja (BSRB) leggur í sínum mál-
flutningi höfuðáherslu á á að
skattheimta verði ekki aukin á
launafólk nema að undangengn-
um viðræðum við heildarasamtök
launafólks sem tryggi að byrðum
sé skipt þannig að viðunandi sé
og að gripið sé til hliðarráðstaf-
ana í þágu þeirra sem búa við erf-
ið kjör.
BRSB hefur sent Alþingi um-
sögn og greinargerð vegna laga-
frumvarpa um skattabreytingar
sem eru þar til umfjöllunar. Segir
BSRB að það sé algert grundvall-
aratriði að skattahlutfall verði
ekki hækkað án samsvarandi
breytinga á persónuafslætti til að
róyggja að skattleysismörk lækki
ekki vegna breytinga á álagning-
arhlutfalli.
„BSRB hefur jafnan lagt á það
ríka áherslu að skattar og skatt-
kerfisbreytingar séu skoðaðar
heildstætt. Full ástæða er til að
mótmæla harðlega forgangsröðun
ríkisstjórnarinnar í skattamálum.
Hún hefur þrengt tekjustofna
vegna arðgreiðslna, heimilað
frestun á skattlagningu hagnaðar
af hlutafé, innleitt skattahagræði
vegna valréttarsamninga í hluta-
félögum, lækkað aðflutningsgjöld
af dýrum bifreiðum og margvís-
legum lúxusvarningi svo nokkur
dæmi séu nefnd. Því miður hefur
lítillar viðleitni orðið vart til að
koma til móts við kröfur launa-
fólks um fjölgun skattþrepa og
aðra þætti sem mættu verða til
tekjujöfnunar. í ljósi þessa mót-
mælir BSRB fyrirhuguðum
skattabreytingum," segir enn-
fremur í greinargerð BSRB.
Tannlæknastofa fyrir aldraða
tekin í notkun á Landakoti
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra (lengst til hægri) skoðaði
nýju aðstöðuna á Landakoti í gær. Hjá henni standa, frá hægri, Helga
Ágústsdóttir tannlæknir, Stella Margrét Siguijónsdóttir tannfræð-
ingur, Pálmi V. Jónsson forstöðulæknir og Anna Birna Jensdóttir
hjúkrunarframkvæmdasljóri.
Ný þjónusta
og aðstaða
til fræðslu
TANNLÆKNASTOFA hefur verið
tekin í notkun á Landspítala Landa-
koti. Pálmi V. Jónsson, forstöðu-
læknir öldrunarþjónustu Landakots,
segir að hér sé um nýtt skref að
ræða í öldrunarþjónustu, fyrsta
tannlæknaaðstaðan á íslensku
sjúkrahúsi ef frá sé talin aðstaða
tannlæknadeildar sem um tíma var í
húsnæði Landspítalans.
Tveir sérfræðingar munu sinna
þjónustu við sjúklinga á öldrunar-
deild Landakots, Helga Ágústsdótt-
ir tannlæknir, sem hefur sérhæft sig
í sjúkrahús- og öldrunartannlækn-
ingum í BandarQgunum, og Stella
Margrét Siguijónsdóttir tannfræð-
ingur og eru báðar í hlutastarfi. Voru
þeim færð blóm í þakklætisskyni
fyrir undirbúning sinn við athöfn á
Landakoti í gær. Ingibjörg Pálma-
dóttir heilbrigðismálaráðherra sagði
í ávarpi sínu við það tækifæri að
svona aðstaða þurfi að vera til á öll-
um sjúkrahúsum.
Munnhol lengi
einangraður líkamshluti
Helga Ágústsdóttir sagði lengi
hafa verið litið á munnhol sjúklinga
sem einangrað fyrirbæri frá öðrum
hlutum líkamans og fagnaði hún því
að nú væri það aftur orðið hluti af
líkamanum. Hún sagði aldraða þurfa
á sérhæfðri tannlæknaþjónustu að
halda og lagði áherslu á að þar væru
forvamir ekki síður nauðsynlegar,
þær væiu ekki aðeins fyrh- börn.
Hún taldi einnig brýnt að auka sam-
starf heilbrigðisstofnana á þessu
sviði. Helga þakkaði sérstaklega
Stellu Margréti fyrir þrautseigju
sína í fjögurra ára undirbúningi við
málið svo og Pálma þátt hans.
I samtali við Morgunblaðið sagði
Pálmi að uppruni sýkinga gæti
stundum legið tannskemmdum eða
öðrum vanda í munnholi og því væri
mikill kostur að hafa nú aðgang að
tannlæknaþjónustu. Þegar tann-
sjúkdómar komi upp geti sjúklingar
ýmist leitað til tannlæknis deildai’-
innar eða eigin tannlæknis. Mikil-
vægast væri að nú væri ástand sjúkl-
inganna væri skoðað og hægt að
veita meðferð í framhaldi af því.
Hann sagði þessa nýju aðstöðu líka
gera mögulegt að koma þar upp eins
konai- miðstöð á þessu sviði þar sem
unnt væri að veita tannlæknum,
læknum og hjúkrunarfólki fræðslu.
„Öldranarþjónusta Landspítala -
háskólasjúkrahúss með höfuðstöðv-
ar á Landakoti hefur verið að eflast
og styrkjast á undanfömum árum.
Við viljum gjaman að hér verði sú
miðstöð á þessu sviði, sem leitt geti
og haft forystu um nýjungar á sviði1
öldrunarþjónustu og eftir því sem
við á, haft tengsl annars vegar við
samfélagsþjónustuna og hins vegar
við stofnanaþjónustu við aldraða um
allt land,“ sagði Pálmi m.a. í ávarpi
sínu við athöfnina. Hann þakkaði
einnig Stellu Margréti fyrir eldhug
sinn við framgang málsins sem unnið
hefði að því ekki síður af hugsjón en
skyldurækni.
Pálmi sagði að á tímum gervi-
tanna væri full þörf á þessari þjón-
ustu og að þörfin fyiir hana ykist
vegna þess að æ fleiri aldraðir héldu
eigin tönnum. „Hve margir halda
eigin tönnum sínum er eitt af sigur-
merkjum heilbrigðis- og velferðar-
þjónustunnar á Islandi. SamkvæmU
drögum að heilbrigðisáætlun til árs-
ins 2010 er það markmið að minnsta
kosti helmingur 65 ára og eldri hafi
fleiri en 20 tennur," sagði Pálmi
einnig.
Mikilvægt að gefa
munnhirðu gaum
Stella Margrét sagði í samtali við
Morgunblaðið að hlutverk sitt væri
að heimsækja sjúklinga á allar deild-
ú og skoða. Komi einhver vandamál
á daginn sé tannlækninum falin með-
ferðin. Hún sagði að áður hefði þurft
að kalla til utanaðkomandi tann-
lækni og vildi hún þakka sérstaklega
ósérhlífni Odds Gylfasonar í því sam-
bandi. „Hann kom hvenær sem ^
þurfti að gera við, draga tönn eða
laga góm og vann í raun við óviðun-
andi aðstæður, við eða jafnvel í
sjúkrarúmunum. Hliðraði hann jafti-
vel til á eigin stofu til að geta hjálpað
okkur,“ sagði Stella og sagði hann
hafa verið þeim ómetanleg hjálp.
Hún sagði forvarnir líka mikinn
þátt í starfi sínu og væri mikilvægt
að kenna sjúklingum og starfsfólki
að hirða tennur, gervigóma og
munnhol burtséð frá því hversu
margar tennur fólk hefði. Nauðsyn-
legt væri að þrífa daglega tennur,
gómahluta og króka. Hún kvaðst'
hafa mætt skflningi hjá hjúkninar-
fólki sem hún hefði kennt en starfs-
fólkið væri störfum hlaðið og þarna
væri einn þáttur enn sem þyrfti að
sinna.
Stella sagði að lokum að
aðdragandinn hefði verið langur en
hún væri mjög ánægð með að málið
væri nú í höfn. í