Morgunblaðið - 16.12.2000, Qupperneq 40

40 LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLADIÐ
Nýjar bækur
• UT er komin bókin Járningar
og hófhirða - Handbók fyrir
hestamenn 2. útg. eftir Lars-Erik
Magnusson. Guðmundur Jónsson
þýddi.
Bókinni er ætlað að höfða til
hestaeigenda og annarra sem um-
gangast hesta, hvort heldur um er
að ræða reiðhesta, kynbótahesta,
keppnishesta eða smalahesta.
Vönduð hú’ðing á hófum lengir líf
og endingu hesta og eykur vellíð-
un þeirra og árangur í leik og
starfi.
Járningar og hófhirða veitir
þekkingu á aðferðum til að við-
halda heilbrigði hófa með því að
bæta fótstöðu, fótaburð og hóf-
virkni. Auk járninga og hófhirðu
fjallar bókin um sögu járninga, líf-
færa- og lífeðlisfræði hófsins
ásamt helstu sjúkdómum í hófum.
Þá er bókarauki með ítarlegri
sögu járninga á íslandi. Bókin er
ríkulega myndskreytt. Þetta er
önnur útgáfa bókarinnar, endur-
skoðuð og breytt. Fyrst kom hún
út árið 1985.
Útgefandi er Skjaldborg. Bókin
er 240 bls. Verð 2.980 krónur.
• ÚT er komin bókin Skagfírð-
ingur skír og hreinn - æviminn-
ingar, sagnaþættir og ljóð eftir
Andrés H. Val-
berg frá Mæli-
fellsá. Árni
Gunnarsson bjó
til prentunar.
Andrés H.
Valberg, Valna-
stakkur, for-
stjóri í Reykja-
vík, er
þjóðkunnur hag-
yrðingur,
kvæðamaður og
skemmtikraftur á þingum vísna-
manna. Jafnframt er hann þekkt-
ur fræðagrúskari og safnari. Meg-
inhluti þessarar bókar snýr að
æsku- og uppvaxtarárum hans í
Skagafirði og fyrstu umsvifum á
löngum ferli margháttaðra athafna
og viðskipta sem hófust á Sauð-
árkróki og hann starfar enn við þó
kominn sé á níræðisaldur. Jafn-
framt er bókin saga samfélags og
atvinnuhátta.
Mikill fjöldi mynda prýðir bók-
ina%
Útgefandi er Skjaldborg. Bókin
er 326 bls. Verð 3.980 krónur.
• ÚT er komin bókin Hundabók-
in okkar.
Bókin fjallar um 67 við-
urkenndar hundategundir hér á
landi, í máli og myndum, þar sem
hver tegund fær sína opnu. A skrá
í bókinni eru 7 tegundir til við-
bótar, sem talið er að hér séu til
en ekki fengust staðfestingar um
á vinnslutíma bókarinnar. Þessi
bók er sú fyrsta sem fjallar sér-
staklega um hundategundir á ís-
landi. I bókinni eru um 150 ljós-
myndir, nær allar teknar á Ljós-
myndastofunni í Grafarvogi.
Auk tegundaiýsinganna eru í
bókinni kaflar um sögu hundsins,
sem nær 60 milljónir ára aftur í
tímann, allt frá „Miacis“, sem tal-
inn er vera forveri nútímahunds-
ins. Þar eru kaflar um sögu hunda
hér á landi, um hundahald í nú-
tímasamfélagi, félög og samtök
um hundaræktun, um lög og regl-
ur á þessu sviði dýrahalds, teg-
undaskrá og heimildaskrá.
Ritstjórn annaðist Herbert Guð-
mundsson / Nestor, sem lagði
einnig til hugmyndir að útliti og
umbroti bókarinnar. Prentsmiðjan
Grafík annaðist umbrot og prent-
vinnslu. Bókin er 150 bls. Útgef-
andi er Muninn bókaútgáfa. Leið-
beinandi verð er 3.990 krónur.
Andrés H.
Valberg
Aðsendar greinar á Netinu
vg) mbl.is
_é\LLTAf= G/TT~H\SA£> /SiÝTT
BÆKUR
V í n f r æ ð i
HEIMUR VÍNSINS
Eftir Steingrím Sigurgeirsson.
Útgefandi Salka í samvinnu við
Morgunblaðið. Reykjavfli 2000.
MAÐUR, sem aldrei hefur skrifað
ritdóm og ekki veit hvernig á að setja
svoleiðis upp, hvað þá hvernig það
ætti að vera sem hann er að dæma,
byrjar sennilega á nokkurs konar
prófarkalestri en byrjar svo aftur á
bókinni, píreygur, til að vita um hvað
hún fjallar. Þannig fór um mína sjó-
ferð þegar ég skrifaði ritdóminn um
Heim vínsins, velkomna viðbót við
það litla sem til er um vín og vín-
smakk á íslensku eða með orðum
kápusíðu bókarinnar, „fyrstu ís-
lensku alfræðibókina um vín“. Þetta
er bók eftir dellukarl sem hefur ekki
getað losnað við delluna sína (sem er
oft alvarlegt mál) og því kosið að
miðla öðrum af gnægtabrunni sínum,
bæði hvað varðar fyrri hluta bókar-
innar, sem fjallar um vín almennt, og
þann seinni, sem er um lönd og vín-
gerðarsvæði. Vonandi heldur dellan
áfram hjá honum enda þótt þessi bók
komi út.
Fyrst er frekar stuttur en skor-
inorður almennur hluti um tilbúning
flestra víngerða, þrúgur og þar með
við hvaða bragðhrifum má búast af
hverri þeirra, meðhöndlun og
smakk. „Bragðhringurinn“ er tekinn
fyrir, en þar er efnum og bragð-
skynjun skipt niður í flokka eftir eig-
inleikum og áhrifum, en ef maður
(kona) kann hann og getur notað eins
og fiskurinn syndir í vatni, er maður
(konan) aldeilis kerling (karl) í krap-
inu. Þar er fjallað um vínglösin og
hlutverk þeirra, sem hefði mátt vera
aðeins nákvæmara, til dæmis hvað
varðar sköpulag þeirra og mun á
glösum. Saga og meðhöndlun eikar
og korks ásamt áhrifum þeirra á vín-
ið er tíunduð ásamt hugmyndinni á
bak við umhellingu víns og því, hve-
nær á að umhella. Að lokum er kafli
um mat og vín, sem ætti að hjálpa
mörgum við val á matnum, en eins og
Steingrímur nefnir er það sá sem
nýtur þessa sem ræður hvað hann
gerir og þar er ekki hægt að segja
fyrir verkum enda þótt alltaf megi
gefa góð ráð, sem koma þama, ásamt
því, hvaða hitastig hæfir hverju víni.
Þarna kemur einnig fram, að þessi
sígildi „stofuhiti" er núorðið mun
hærri en áður var, og því munu rauð-
vin oft drukkin of heit.
Seinni hluti bókarinnar fjallar um
lönd og víngerðarsvæði þar sem
byrjað er á Frakklandi, en síðan
koma Ítalía, Spánn og önnur Evr-
ópulönd. Loks kemur Nýi heimur-
inn. Aftan við hvert hérað fjallar
Háraðsrit
• ÚT er komið ritið Goðasteinn á
aldamótaári, sem er héraðsrit Rang-
æinga.
Að þessu sinni er í ritinu bókarauki
um kristnihátíð í héraði og losar bók-
in um 400 síður.
Þrjátíu og sex ár eru nú frá þvi
Þórður Tómasson á Skógum og Jón
R. Hjálmarsson þá skólastjóri á
Skógum fóru að gefa Goðastein út.
Héraðsnefnd Rangæinga tók við rit-
inu fyrir rúmum tíu árum og kemur
það út árlega. í því er auk annars að
finna mikið af þjóðlegum fróðleik,
ljóðum, sögum og fleiru úr héraðinu,
annála félaga og sveitarstjórna í
Rangárþingi og greinar frá Odda-
stefnu 1999. Einnig eru birt eftirmæli
um Rangæinga sem létust á áiinu
1999.
í ritnefnd Goðasteins sitja Guð-
mundur Sæmundsson á Skógum,
Magnús Finnbogason á Lágafelli,
Pálína Jónsdóttir í Hrafntóftum, Ólöf
Kristófersdóttir á Útgörðum, sr.
Halldóra J. Þorvarðardóttir á Fells-
múla og Jón Þórðarson, blaðamaður
frá Fosshólum, sem er formaður.
Ritið er prentað hjá prentsmiðj-
unni Svartlist á Hellu. Fannberg ehf.
á Hellu annast dreifingu til áskrif-
enda, sem eru um land aIlt, en að auki
fæst Goðasteinn ínokkrum versl-
unum á suðvesturhomi landsins.
Dellukarlinn
skrifar um
uppáhaldið sitt
Steingrímur um fyrir-
tæki, sem hann þekkir
til, ættarsögur og per-
sónuleg kynni auk
þess að segja frá hvað
liggur að baki víngerð-
ar og áhersluatriðum
hvers þeirra. Þama er
stundum að finna lýs-
ingar á einstökum vín-
um og þetta lífgar bók-
ina og gerir hana
skemmtilegri aflestr-
ar, því að vínlýsingar
geta gefið svona bók-
um talsvert gildi.
Fyrst kemur Bor-
deaux og þar mætti
umfjöllun vera ítar-
legri sums staðar.
Þama era „framleidd
bestu rauðvín veraldar
og mögnuðustu sætvín heims“. Þessi
fullyrðing er smekkbundin en stapp-
ar þó mjög nærri sannleikanum
(hver er ég að mótmæla?). Ég er að
vísu ekki vanur því að Cháteau Mou-
ton-Rothschild sé nefnt fyrst í flokk-
un Médoc-vína frá 1855. Þama nefn-
ir dellukarlinn blett sem er einn sá
helgasti á jörðu, Pauiliac-hreppinn,
einn þeirra staða þar sem virðisauki
breytist í yndisauka og ef þú hefur
ekki smakkað bestu vínin þaðan hef-
urðu smakkað „nothing“.
Kaflinn um Búrgúnd er dálítið
snubbóttur, og þar mætti nefna
nokkur þorp í viðbót ásamt útskýr-
ingum og stómm nöfnum, en hann
lifnar við þar sem Steingrímur fjallar
um mat á svæðinu, annað efni, sem
hann veit sitthvað um. Þetta svæði er
eitt af bestu viðkomusvæðum verald-
ar og þama em, eins og í Bordeaux,
framleidd bestu rauðvín veraldar,
þar á meðal Romanée-Conti og La
Táche í eigu Domaine de la Rom-
anéc-Conti (guð, hvað þau em góð),
að ekki sé talað um hvítvínin. Gallinn
við að þurfa að fjalla mjög náið um
Frakkland, og raunar Gamla heim-
inn, er sá að þá yrði hlutfallslega lítið
talað um Nýja heiminn enda er hvert
þessara merkustu héraða í Frakk-
landi efni í heila bók.
Steingrímur er lærður í Þýska-
landi og verður því að fyrirgefast að
kalla Alsace oftast Elsass enda þótt
svæðið sé franskt um þessar mundir.
Þama er skemmtileg umfjöllun um
fólk og firmu, þ. á m. „Johnny" Hug-
el, sem er einn af frægustu og bestu
víngerðarmönnum heims. í umfjöll-
un um Loire-dalinn, en þar vaxa m.a.
Sancerre og Muscadet, hefði ég vilj-
að sjá eitthvað um Bonnezeaux
(Bonsó, hljómar eins og hundur),
sem em með bestu vínum þar, en
Steingrímur Sigurgeirsson
Rhóne-dalurinn fær góða pressu,
enda gmnar mig að miklir kærleikar
séu milli Steingríms og þess svæðis.
Höfundurinn gat ekki stillt sig um
að skrifa ágætan kafla um Cognac og
nokkra framleiðendur þar.
Síðan kemur góð umfjöllun um
Ítalíu og héraðin þar ásamt þeirri
matarmenningu sem, ásamt víni og
skorti á ljótleika, gerir Itahu að Ital-
íu. Einnig er sagt heilmikið um
Grappa. Þama, eins og víðar í bók-
inni, byggir Steingrímur á sinni um-
talsverðu reynslu sem vínskríbent og
nefnir réttilega það sem er að gerast
á Ítalíu, víngerð til framdráttar, en
þar er mikil „gerjun" svo maður tah
dálítið khsjukennt (gat ekki stillt
mig), og æ fleiri hémð em farin að
búa til vel drykkjarhæft vín svo vægt
sé að orði komist. Hann segir að vísu
á öðmm stað í bókinni, að Sangiovese
sé besta dökka vínberið á Ítalíu, en
bíðið þið bara þar til ég segi þeim frá
þvííBarolo.
í Þýskalandi er Steingrímur á
heimavelli, og í þessum kafla gætir
réttmæts trega vegna þess að þýsk
vín em ekki eins vinsæl og þau ættu
að vera miðað við bragðgæði. Þarna
er hugsanlega einhver tilvistar-
kreppa (kannske era þau ekki nægj-
anlega sterk, því að sykur er góður,
en hann slær ekki út áfengismagn.
Þetta minnir mig á sannleikann um
að „brains are fine, but they don’t
beat good shoes“). Þama eru Baden-
vínin dregin fram í dagsljósið, en
hingað til hafa þau verið eins og
óhreinu börnin hennar Evu (Braun)
enda þótt þó séu að skilyrðum til ekki
ósvipuð Alsace-vínum. Það er ákveð-
in endurvakning í gangi í Þýskalandi.
Kaflinn um Spán er nokkuð ítar-
legur, og þarna er komið inn á tapas-
matarmenninguna, sem er stolt svar
Spánverja við pizzum ítala alveg eins
og rapp er svar blökkumanna frá
Nýju Jórvík við íslenskum rímum.
Sérríi em gerð góð skil og síðan kem-
ur Portúgal. Þar er fjallað um púrt-
vín og Madeira þar sem fjórar helstu
vínberjategundir eyjarinnar era
nefndar, en ég saknaði Terr-
antez-þrúgunnar, sem að vísu er
sjaldgæf, en sum af þeim afgömlu
vínum sem enn má kaupa em gerð úr
henni (ég á nefnilega svoleiðis vín
sjálfur).
Þegar kemur að Líbanon er landið
talið til Evrópu „með sömu rökum og
Israel keppir í Eurovision". Svona
komment lífga að mínu mati upp á
bækur.
Steingrímur hefur víða farið og
margt séð, og það sem gerist utan
Evrópu fær góða umfjöllun, og að því
er kannske mesti fengurinn úr þess-
ari bók. Hann rekur skemmtilega
vínsögu Nýja heimsins og heimsækir
fyrirtæki og búgarða í Bandaríkjum
Norður-Ameríku, Ástralíu, Nýja-
Sjálandi, Chile, Argentínu og Suður-
Afríku. Þetta er mjög þarft því það
lýsir ágætlega ástandinu eins og það
er nokkurn veginn í dag, en þama er
þróunin mjög hröð. Mörg gróin og
hugsanlega, að eigin mati, forpokuð
fyrirtæki hafa séð sér leik á borði að
búa til vín á hinum nýjustu þessara
svæða bæði til að sjá, hvað hægt er
að gera og einnig til að bera heim
nýjungar sem hjálpa mættu „víninu
heima“. Þama nýtur Steingrímur
ferða sinna á staðina og greina þeirra
sem hann hefur skrifað í Moggann.
Það era nokkrar prent- og hug-
takavillur í þessari bók og sumar
þeirra stinga dálítið í augun. Ég sá til
dæmis aldrei accent grave (sennilega
samantekin ráð) og einnig mætti
nefna stafsetningu í orðasamsetn-
ingum eins og Cháteauneuf-du-Pape
, Cöte du Rhöne, Échézeaux, vino da
tavola, gallo nero og ýmsu öðm. ís-
lenskan er þó mjög góð og villulaus,
textinn léttlesinn og útskýringar
góðar. Ég, sem „sjálfstæður11 vín-
snobbari er að vísu ekki alltaf sam-
mála öllu sem Steingrímur segir
enda er hann óhræddur að viðra
skoðanir sínar, en „de gustibus", eins
og ég hef einhvers staðar sagt (minn-
ir mig) eða hef eftir öðmm, „non est
disputandum". Ég sofnaði ekki við
lestur bókarinnar, en það hlýtur að
teljast mikill kostur, því að hrotur
undan bók era ekki óalgengar á mínu
heimili. Þetta er e.t.v. ekki uppfletti-
rit eins og stendur aftast og alfræði-
bók er kannski „nokkuð vel sagt,
kæri Watson“. Eru alfræðibækur
hvort sem er ekki alltaf í stafrófsröð
og uppflettirit með orðalista aftast?
En bókin er vönduð að sjá (ég hef
ekkert vit á því) og „hana prýðir
fjöldi mynda“, sem gera að verkum
að mann langar á staðinn og láta
hendur standa fram úr ermum.
Þessi bók er auðlesin og skýr. Allt
vínáhugafólk getur haft gagn af,
bæði það sem er að hefja „meðvit-
aða“ léttvínsdrykkju og það sem
lengra er komið. Matarkaflarnir
skilja eftir vatn í munni.
Einar Thoroddsen
Bókmennta-
stund í Húsinu
BÓKMENNTASTUND verður
í Húsinu á Eyrarbakka á morg-
un, sunnudag, kl. 15.
Það em Byggðasafn Ámes-
inga og Endurreisnarfélag Eyr-
arbakka sem standa að þeim
viðburði. í heimsókn koma þrír
höfundar viðtalsbóka og ævi-
sagna. Súsanna Svavarsdóttir
les úr bókinni Hættuleg kona,
sem byggist á viðtali við Kjureg-
ej Alexöndm Argunovu, lista-
mann sem ólst upp í Síberíu og
flutti til íslands. Oddný Sen les
úr bókinni Úr sól og eldi, viðtali
við Rögnu Bergmann, heims-
konu með litríkan æviferil að
baki. Og Guðjón Friðriksson les
úr lokabindi ævisögu Einars
Benediktssonar,.
Nemendur úr Tónlistarskóla
Amesinga taka á móti gestum
með ljúfum tónum.
Kári minnir á sig
ÞAÐ var fyrst nú í vikunni að hríðarbyl gerði í Montreal í Kanada og má á
myndinni sjá gangandi vegfarendur berja sér leið fram hjá þessum
skemmtilega skúlptúr sem prýðir miðbæ borgarinnar. Ekki er annað að sjá
en að fígúrur skúlptúrsins séu álíka ósáttar við veðurfarið og mannfólkið.