Morgunblaðið - 20.12.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2000 33
LISTIR
Umfjöllun um ferðir norrænna
manna í The New York Times
Sameinuðust
þjóðum Ameríku
THE New York
Times birti í gær
nokkuð ítarlega
umfjöllun eftir
Walter Gibbs um
hugmyndn- Thors
Heyerdahls varð-
andi búsetu nor-
rænna manna í
vesturheimi.
Blaðið gerir
ágæta gi'ein fyrh’
sögulegum heimildum um hugsan-
lega vesturfara og skýrir meðal ann-
ars frá því að Heyerdahl hafí fundið
fyrstu vísbendingar sínar um land
handan Grænlands í bókasafni Páfa-
garðs. Þar rakst hann á sögu erki-
biskupa Hamborgar og Bremen, frá
árinu 1075, eftir sagnaritarann
Adam sem kenndur var við Bremen.
Adam segir frá því í sögu sinni að
Sveinn Danakóngur hafi sagt sér af
eyju „sem margir hafa fundið í þessu
mikla hafi og nefnd er Vínland“.
Haft er eftir Thor Heyerdahl „að fá-
ir hafi áttað sig á því að 400 árum
fyrir daga Kólumbusar hafi páfa-
garður haft vitneskju um land á
þessum slóðum"
Blaðið greinir jafnframt frá því að
skýrasta vísbendingin um að einhver
umskipti hafi átt sér stað í Norður-
Ameríku hafi komið frá 17. aldar
biskupi á íslandi, Gísla Oddssyni.
Gísli, sem vitnar í 14. aldar annála er
nú eru glataðir, ritar að norrænir
landnemar á Grænlandi hafi sjálfvilj-
ugir gengið af hinni sönnu trú og
„sameinast þjóðum Ameríku".
The New York Times vísar einnig
til ummæla Per Lilliestrpm korta-
sérfræðings sem unnið hefur með
Heyerdahl að rannsóknum hans á
ferðum norrænna manna. Lillie-
strpm heldur því fram að fjöldi
þeirra í Vínlandi kunni að hafa aukist
um 1110 er 10.000 norskir krossfarar
snéru til baka frá botni Miðjarðar-
hafs án þess að heimildir í Noregi
geti heimkomu þeirra. Samkvæmt
Heyerdahl og Lilliestrpm er jafn víst
að þessir menn hafi ratað alla leið til
Vínlands og samlagast innfæddum.
Vínlandskortið umdeilda sem Yale
háskóli keypti árið 1957 í þeh-ri trú
að það hefði verið teiknað fyrir tíma
Kólumbusar, þótti renna stoðum
undir sagnh- af norrænum landkönn-
uðum, en kortið sýnir afstöðu „Vín-
lands“ í Norðvestur-Atlantshafi. Síð-
ar voru líkur leiddar að því að kortið
væri falsað eftir að rannsóknir á
blekinu á kortinu sýndu að það
reyndist innihalda gerviefni frá tutt-
ugustu öld. Nú hefur kortasérfræð-
ingurinn LOliestrpm sýnt fram á að
blekið geti þrátt fyrir allt verið jafn
gamalt og talið var í fyrstu og það
vegi því þungt á vogarskálum sög-
unnar þar sem á kortið er skráð að
Vínland hafi verið heimsótt árið 1117
af sérlegum sendifulltrúa páfa.
í umfjöllun The New York Times
er einnig sagt frá því að þegar Thor
Heyerdahl hélt fyrirlestur nýlega í
Óslóarháskóla hafi rúmlega 600
manns flykkst í salinn. Margir efa-
semdarmenn eiga því allt eins von á
að þessi þekkti fræðimaður hleypi af
stað gagnrýnislausu víkingaæði í
Ameríku. Að lokum vitnar blaðið í
kanadíska fomleifafræðinginn Birg-
ittu Wallace sem hefur eytt 20 árum
af starfsævi sinni í L’Anse aux
Meadows, en álit hennar er að þess-
ar hugmyndir „geti ekki talist vega
þyngra en draumórar“.
Thor
Heyerdahl
Fortíð og framtíð
SJOJVVARP
Heimildariiij'nd
REYKJAVÍK
í NÝJU LJÓSI
Handrit: Hrafn Gunnlaugsson og
Ari Kristinsson. Upptökustjórn,
klipping og tónlist: Hi-afn Gunn-
laugsson. Hljóðupptaka: Gunnar
Smári. Framleiðendur: Reykjavík -
menningarborg Evrópu 2000 og
Sjónvarpið.
HRAFN Gunnlaugsson fylgdi
frumsýningu nýjustu kvikmyndar
sinnar úr hlaði í gær með ræðustúf
þar sem hann vitnaði í orð Jóhann-
esar Kjarvals um glæsibyggingu efst
á Öskjuhlíð. Hrafn kvaðst hafa velt
því fyrir sér drengur hvers vegna
listamaður væri að hugsa um hús.
Fullorðinn hefur Hrafn hins vegar
gert sér grein fyrir þeim áhrifum sem
listamaður getur haft á samfélag sitt
og setur í þessari persónulegu kvik-
mynd fram hugmyndir sínar um
hvemig gera mætti Reykjavík að
samgöngu- og mannvænni borg.
Myndin er persónuleg í þeim skiln-
ingi að þar setur Hrafn fram hug-
myndir sínar um hvemig breyta
mætti ásýnd miðborgarinnar svo hún
hefði meira aðdráttarafl fyrir borg-
arbúana, og vegui’ þar þyngst að ann-
ars vegar leggur hann til að gömlu
húsunum sem flutt hafa verið úr mið-
bænum á Árbæjarsafnið verði komið
fyrir í Hljómskálagarðinum og að
Reykjavíkurfiugvöllur verði fluttm-
út á skerin í Skerjafirðinum. Þar nýt-
ur Hrafn stuðnings Ti-austa Valsson-
ar skipulagsfræðings sem setti fram
þessa hugmynd fyrir nær 30 áram.
Sjálfur les Hrafn þulartexta þar sem
hann lætm’ óhikað í Ijós vanþóknun
sína á þvíhvernig farið hefur verið
með miðborgarsvæðið, þar sem
Tjörnin, Hljómskálagarðurinn og
Vatnsmýrin era enn að miklu leyti
ónýtt svæði, fyrst og fremst vegna
Flugvallarstæðið í Skerjafirðinum samkvæmt hugmyndum Hrafns
Gunnlaugssonar og Trausta Valssonar.
þjónkunar við Reykjavíkurflugvöll og
aðflugsleiðir hans. Bendir Hrafn á að
ástæða þess að byggingar í miðborg-
inni sé jafn lágreistar og raun ber
vitni er til að hindra ekki flugvélar í
aðflugi. Með því að flytja flugvöllinn
út í Skerjafjörð sé a.m.k. tvennt unn-
ið: annars vegar að flugvöllurinn og
umlykjandi svæði verði laus til bygg-
ingar og annai’rar notkunar og hins
vegar að flugvöllurinn sé enn í hjarta
borgarinnar svo samgöngur að og frá
verði ekki langsóttar eða tímafrekar.
Allt er þetta býsna sannfærandi og
myndvinnslan er mjög skýr og lif-
andi. Hrafn beitir þeirri tækni að
setja inn í réttan myndflöt hinar
gömlu byggingar og ímyndaðan flug-
völlinn svo auðvelt er að sjá hvemig
Hljómskálagarðurinn myndi lifna við
og flugvöllurinn taka sig út á skerj-
unum.
Það er vissulega rétt að Hljóm-
skálagarðurinn er dautt svæði, þar
sést aldrei nokkur maður nema á 17.
júní þegar ásýnd garðsins er breytt
og þar sett upp leiktæki fyrir bömin.
Hið sama á við um Miklatún og gott
hjá Hrafni að benda á að þama megi
gera ýmislegt til að laða borgarbúa
að.
Hugmyndir Hrafns og Trausta um
flugvallarstæðið í Skerjafirði era
góðar en þó finnst manni fulllangt
gengið þegar hann leggur til að allt
millilandaflugið verði fært á þann
flugvöll og Keflavíkurflugvöllur ein-
ungis notaður til vöraflugs. Hrafn
kemur fram sem sannur endurreisn-
armaðm’ með þessari mynd; honum
er ekkert mannlegt óviðkomandi,
borgai-skipulag, samgöngur innan
lands og landa á milli, afþreying fyrir
borgarbúa í formi skemmtigarða og
leiktækja, og loks klykkir hann út
með vangaveltum um forystu
Reykjavíkur á alþjóðavísu sem ráð-
stefnuborgar með því að útlendir
peningamenn í tímaþröng geti nánast
gengið beint á milli flugvallar, hótela
og ráðstefnusala í hjarta hinnar vist-
vænu borgar. Myndin verður sýnd í
Sjónvarpinu á milli jóla og nýárs.
Hávar Sigurjónsson
JÓLIN j
| GANGAIGARÐ |
Jólasveinn í heimsókn á B
hverjum degi kl. 15
fram að jólum!
;rjÖLSKYLDO-OC
HÚSDÝRACARÐURINN

Vemlegur
viðbótarafsláttur
af öllum úlpum, bakpokum, anorökkum,vindblússum,
öndunarflíkum, skíðabuxum, skóm,
bomsum, sandölum o.fl.
Kauptu jólagjafimar á hálfvirði!
Verslunin hættir sölu á fatnaði
Risarýmingarsala
Hreysti opnar nýja og breytta verslun árið 2001
Opið fiam aðjólum
tilkL 22ÆI0
HREYSTI
ÆFINGAR - ÚTIVIST - BÓMULL
--Skeifunni 19 - S. 568 1717-
Russell Athletic - Columbia - Convert - Jansport - Gilda Marx - Avia -Tyr - Schwinn - Slendertone - Polar - Weider - Metaform - ABB - EAS - Muscletech - Twinlab - Designer - Labrada - Natures Best - Leppin - MLO