Morgunblaðið - 20.12.2000, Blaðsíða 58

MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FERSKT • FRAMANDI • FRUMLEGT
La Espanola
Mest seldu olh/ur
á Spáni
Suðurlandsbraut 6 • s. 568 3333
ALMANAK HÁSKÓL7\NS
Jóíagjöf útivistafófffins

Verð fqr. 755
Fæst í öllum bókabúðum
UMRÆÐAN
Um „neyðargetnaðarvörn“
ANDMÆLA verður málflutningi
Reynis T. Geirssonar í Mbl. 25/10 og
Sóleyjar Bender 11/11. Bæði boða
„neyðargetnaðarvörn“ (NGV) sem
úrræði í takmörkun bameigna, en
fara með rangt mál í ofurkappi við að
koma þessum pillum á framfæri.
Hér verður sýnt fram á að for-
sendur þeirra eru óvísindalegar og
að sú notkun NGV sem þau mæla
með stríðir gegn fóstureyðingalög-
um nr. 25/1975.
Hvenær hófst líf okkar?
Meginforsenda RTG og SB er að
getnaður verði við festingu „frjóvg-
aðs eggs“ í slímhúð legs (sem á sér
stað undir lok 1. viku eftir frjóvgun).
Enn er það frumatriði fósturvís-
isfræðinnar (embryology) að líf okk-
ar byrjar við frjóvgun þegar egg og
sæði sameinast. Hvort um sig hefur
23 litninga. Hvorugt þróast til að
verða mannleg vera, heldur eru hlut-
ar mannlegrar veru. En eftir frjóvg-
un er orðin til mennsk vera (human
being), lífkerfi með 46 litningum,
sem einkennir hvem einstakling af
mannkyni. Þessi vera fer þá þegar
að framleiða sér-mannleg prótín og
enzým, stýrir vexti sínum og þróun
sem mannleg vera, er þá þegar nýr,
lifandi, mennskur einstaklingur,
karl- eða kvenkyns (dr. Dianne Irv-
ing, byggt á sérfræðiritum: Larsen:
Human Embryology 1997, O’Rahilly
& Miiller: Human Embryology and
Teratology 1994, Moore & Persaud:
The Developing Human 1998, Carl-
son: Human Embryology and Deve-
lopmental Biology 1994).
I höfuðriti, Essentials of Human
Embryology e. Moore, segir:
„Mannleg þróun byijar eftir samein-
ingu kynfrumu karls (sæðis) og konu
(eggs) í ferli sem þekkt er sem
frjóvgun (getnaður)" Oxford Conc-
ise Medical Dictionary: „Getnaður:
Upphaf þungunar, þegar kynfruma
karls (sæði) ftjóvgar kynfrumu konu
(egg) í eggjastokk." „Okfruman er
byrjun á nýju, mann-
legu lífi (þ.e. fóstur-
vísi). Hugtakið „frjóvg-
að egg“ á við um
þroskað egg sem
fijóvgast af sæði; um
leið og fijóvgun er af-
staðin, verður eggið að
okfrumu“; eftir það er í
raun ekki rétt að tala
um „egg“ (O’Rahilly &
Muller, 16, Moore &
Persaud, 2), þótt sumir
noti það villandi hug-
tak. Okfruma er einnar
frumu fósturvísir (uni-
cellular embryo) sem
skiptist og þroskast
hratt næstu daga og vikur og er orð-
inn 150 frumur, er hann festir sig að
eigin frumkvæði í slímhúð legs.
Sú skoðun, að getnaður verði við
Getnaðarvarnir
Sú notun neyðar-
getnaðarvarnar, segir
Jón Valur Jensson,
Jón Valur Jensson
sem Reynir Tómas og
Sóley mæla með stríðir
gegn lögum.
festinguna (5-7 daga fósturvísir) og
fyrr sé rangt að tala um fósturvísi og
mannlegt líf, er goðsögn, ekki frá
fósturvísisfræðingum komin, heldur
guðfræðingnum McCormick og
froskaþróunarMffræðingnum Grob-
stein í ritum frá 1979. Ýmsir hafa
hent þetta á lofti til að réttlæta
framleiðslu á pillum sem ekki aðeins
hindra egglos og getnað, heldur
binda enda á líf fósturvísis. Til að
fegra athæfíð tala lyfjafyrirtæki og
t.d. Planned Parenthood um „neyð-
GLÆSILEG SKARTGRIPA- OG GJAFAVÖRLTVERSLIJN
Á GARÐATORGI 7, VH5 „KLUKKUTURNINN"
tSa & DJÁSN • GARÐATORG 7 • GARÐAHÆR • SlMI 565 9955 • FAX 565 9977
V*
NORÐMANNSÞINUR - ALLAR STÆRÐIR
70-100 cm 1.200
101-125 cm 1.990
126-150 cm 2.250
151-175 cm 2.950
176-200 cm 3.850
201-250 cm 4.450

ELSTA JÓLATRÉSSALA Á ÍSLANDI
tVatnsmýrarvegi 20 Reykjavík
MIKLATORGI, V/BSI
SÍMI 562 2047
argetnaðarvörn" þegar
átt er við allt sem NGV
kemur til leiðar fram að
legfestingu. Því miður
sverja Reynir og Sóley
sig í þennan hóp, en
þau breyta ekki vís-
indalegum staðreynd-
um og væri sæmst að
halda sig við sannleik-
ann.
Notkun NGV
er lagabrot
Út frá gefnum fals-
forsendum um getnað
afneita RTG og SB því
að NGV sé fóstureyð-
ing.
Fæðu- og lyfjastofnun Bandaríkj-
anna segir áhrif NGV þrenns konar:
hindrun eggloss, torveldun á flutn-
ingi eggs/sæðis um eggjaleiðara
[hvort tveggja afstýrir getnaði] og
hindrun festingar í legvegg [sem
eyðir fósturvísi].
Egg sem losnar í konu lifir 12-24
klst.; þótt sæði geti lifað 5 daga unz
það nær eggi eða deyr, veldur þetta
því að mjög oft er notkun NGV
áhrifalaus, þar eð konan er ekki frjó.
Gerum ráð fyrir að hún sé nýorðin
eða nær orðin frjó. Þá er talið að
þegar NGV hindrar þungun gerist
það í 57% tilvika með hindrun leg-
festingar fósturvísis, en sé NGV tek-
in strax á fyrstu 24 klst. eftir kyn-
mök, hindrist festing í 43% tilvika.
Málsvarar NGV vilja leyna áhrifum
hennar á fósturvísa sem þegar eru
orðnir tffl, en jafnvel Planned Pa-
renthood viðurkennir að sumar
gerðir NGV hindri oftar festingu
fósturvísis en að afstýra ftjóvgun.
Schering, framleiðandi NGV PC4,
segir „aðalmarkmið hennar að
hindra festingu frjóvgaðs eggs [sic] í
legvegg“.
Niðurstaða: þegar NGV virkar er
hún oft getnaðarvörn, en oft veldur
hún fósturláti: stór hluti þessara
„vama“ felst í því að útrýma fóst-
urvísi. Þar er um fóstureyðingu að
ræða skv. ótvfræðum skilningi lag-
anna frá 1975 sem ná til slíkra tilfella
frá getnaði. Lögin gefa enga heimild
til fóstureyðingar nema með umsögn
2ja lækna eða læknis og félagsráð-
gjafa, einnig á læknir að annast hana
á sjúkrahúsi. Því er ljóst að nú er að
því stefnt að brjóta lög Alþingis.
Fráleit átylla
vegna fósturláta
Reynir gerir lítið úr þýðingu þess,
sem hann játar, að NGV getur komið
í veg fyrir legfestingu, en með því er
fósturvísi útrýmt. Rök hans eru þau
að það gerist „við mjög margar nátt-
úrulegar ftjóvganir" að hið „frjóvg-
aða egg“ (sie!) leysist upp og hverfi
með tíðablóði. Hann hnykkir á:
„Meirihluti náttúrulegra frjóvgana
verður aldrei að barni og þetta er al-
veg sambærilegt.“
Svar: Rannsókn sýnir (Lancet
1983) að 8% fósturvísa heilbrigðra
kvenna farast á fyrstu 2 vikum eftir
frjóvgun (ekki 29% eins og talið var í
könnun frá 1942-59, hvað þá „meiri-
hluti“). þá má benda á að víða um
lönd er bamadauði af náttúrlegum
ástæðum skæðari en 8%, en það gef-
ur engum rétt til að skerða hár á
höfði barna; og eins þótt „náttúran
leyfi það“ að öll deyjum við, þá gefur
það ekki öðmm mönnum rétt yfir lífi
okkar. Eins geta náttúrleg afföll af
fósturvísum ekki gefið neina heimild
til að veitast að lífi þeirra.
Lögbrotum andmælt -
Læknar haldi læknaeið
7/10 hefur Mbl. eftir heilbrigðis-
ráðherra: „Hún segir að um næstu
áramót komi sk. NGV-pilla á markað
sem verði gerð mjög aðgengileg í
heilsugæzlunni, m.a. með því að hún
verði ekki lyfseðilsskyld." SB segir
Fræðslusamtök um kynlíf og barn-
eignir (FUKOB, útibú Planned Par-
enthood) veita ráðgjöf í miðbæ Rvík-
ur þar sem stúlkur geti „fengið lyfið
án tafar“, m.ö.o. án lyfseðils. það er
lögbrot. Sala NGV án lyfseðils eða
viðtals við lækni er að auki áhættu-
söm, NGV er fjarri því að vera eft-
irkastalaus eða henta hverri sem er
með vissa sjúkdómasögu að baki.
Eg lýsi áform ráðherrans og at-
hafnir FUKOB lögleysu, eins og
Ijóst er af lögunum frá 1975.
Læknum ber að halda eiðstaf Al-
þjóðasamtaka lækna. Þar segir: „Ég
heiti því að virða mannslíf öllu fram-
ar, allt frá getnaði þess.“
Höfundur er guðfræðingur.
Að þora
að taka afstöðu
ÞAD ER alveg Ijóst
að mikið af þeim mann-
réttindum sem okkur
þykja svo sjálfsögð í
dag voru ekki fengin
með einhveiju vinsam-
legu spjalli við atvinnu-
rekendur eða ríkisvald,
þau voru fengin með
ótrúlegri fómfysi og
elju fjölda karla og
kvenna sem höfðu kjark
og þor til að fylgja hug-
sjónum sínum eftir.
Okkur finnst kannski
ekkert sjálfsagðara en
að eiga M á laugardegi
Georg Georgsson
Reykjanesbraut
Við eigum ekki að þurfa
að horfa á eftir ástvin-
um okkar aka út í opinn
dauðann, segir Georg
Georgsson, með því að
nota Reykjanesbrautina
eins og hún er í dag.
og sunnudegi, hvað þá að geta orðið
veik og fengið laun á meðan, sum-
arM, M vegna veikinda bama, rétt til
að nota mannsæmandi salemi á
vinnustað, hvað þá ann-
að.
Vökulögin t. d. Halda
menn virkilega að bar-
áttan um þau hafi farið
fram á einhveijum vin-
samlegum nótum; það
gerðist aldeilis ekki. En
við vorum heppin, hepp-
in vegna þess að það var
til fólk sem þorði að
bjóða þessu birginn,
takast á við erfiðleikana
sem baráttunni fylgdi;
fólk sem þorði. Og enn
eigum við svona fólk til.
Þetta er fólkið sem er
reiðubúið til að fylgja
sannfæringu sinni eftir, reiðubúið til
að staiida tímunum saman á Reykja-
nesbrautinni og hlusta á reiðilestur
þeirra vegfarenda sem ekki komast
leiðar sinnar, taka við hótunum, búast
við lögregluaðgerðum og taka við öll-
um þeim óþægindum sem af þessu
leiðir. Hvers vegna? Vegna þess að
þetta fólk trúir þvi að við sem búum í
einhveiju efnaðasta og þróaðasta ríki
veraldar eigum ekki að þurfa að horfa
á eftir ástvinum okkar aka út í opinn
dauðann með því að nota Reykjanes-
brautina eins og hún er í dag. Ég vil
að lokum þakka þessu fólki fyrir það
hugrekki og þann vilja sem það sýndi
með aðgerðum sínum.
Höfundur er rafiðnaðarmaður á
Keflavíkurflugvelli.