Morgunblaðið - 20.12.2000, Blaðsíða 60

J#0 MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORG UNBLAÐIÐ
Til varnar
kennurum
KROFURNAR eru
auðvitað út í hött og
vitna um óraunsæi
beiskra manna, en það
er ekki undarlegt þótt
mennimir séu beiskir.
Kennarastéttin nýtur
sama álits með þjóð-
^inni nú og hún gerði
fyrir hundrað árum
þegar kennarar hófu
fyrst störf meðal al-
mennings í landinu svo
að nokkru nam, þá
voru þeir álitnir aum-
ingjar sem ekki gátu Þorsteinn
eða nenntu að vinna Antonsson
neitt sem mannstak
væri í. Á þeim liðlega hundrað ár-
um, sem alþýðufræðsla hefur verið
stunduð í íslenska þjóðfélaginu, hef-
ur það breyst vegna hennar úr því
að vera náttúruafurð frumatvinnu-
vega, sjávarútvegs og landbúnaðar,
í sérfræðingaveldi, upplýsingaþjóð-
félag. Kennsla er orðin undirtöðuat-
jVÍnnugrein í stað frumatvinnuveg-
'cgnna tveggja.
Varla nokkur atkvæðisbær maður
í landinu telst sjálfbjarga nema hafa
lokið sérnámi í einhverri atvinnu-
grein. Ella er hann leiksoppur duttl-
unga atvinnumarkaðar sem hrekur
hann úr einu starfi i annað eftir því
sem hagræðing og endurskipulagn-
ing hinna menntuðu segir til um.
Þekking er verðmæti í dag. Hún
verður metin til íjár. Fyrir fáeinum
áratugum og áður stefndi langskóla-
nám út í tóm og óendanleika; verk-
’saftii háskólans var að leita þekk-
ingar sem stæði undir sér sjálf hvað
sem samfélagsþörfum liði. Slíkir
voru vísindamenn. Það var liður í
þekkingarleitinni að setja henni
ekki skilyrði og því nærtækt, frá al-
mannasjónarmiði, að gera Ktinn
greinarmun á fræðimennsku og sér-
visku.
Nú vefst fylgni náms og þjóð-
félags ekki fyrir neinum.
Kennsla er undirstöðuatvinnu-
grein í landinu frekar en hinar hefð-
bundnu, búskapur og útgerð. Vits-
munir hafa reynst íslendingum
auðlind sem starf kennarastéttar-
innar er að vekja og virkja í hag
hins íslenska upplýsingasamfélags.
í ljósi þessara umskipta ætti að
**^íkja til hliðar núgildandi forsend-
um við mat á starfi kennara, þær
forsendur eru úreltar. I staðinn ætti
að taka upp aðrar forsendur við
ákvörðun kennaralauna.
Við mat á starfinu ætti ekki að
fylgja órofnum ferli frá þeim tíma
þegar feður töldu tíma bama sinna í
skóla sérviskudútl undir leiðsögn
amlóða. Það er fyrir löngu kominn
tími til að meta kennslustörfin með
hliðsjón af skólaskyldunni í landinu,
taka mið af þeirri lagakvöð sem á
forráðamönnum hvílir að þeir sjái til
þess að börn, undir þeirra forsjá,
stundi skólagöngu í nærri áratug,
meiri hluta ársins. í ljósi þessarar
áherslubreytingar hlýtur að verða
velja til kennslunnar hæfileika-
fólk sem líklegt er að geta staðið sig
hvar sem er á launamarkaðinum.
AJger umskipti í kjaramálum
kennara er því það sem gildir!
Reynsla síðustu ára hefur staðfest
mikilvægi góðs námsundirbúnings
J fyrir íslensku þjóðina í samkeppni
við milijónaþjóðimar. Gæði er það
I sem máli sídptir, en ekki magn, í
hinu alþjóðlega umhverfi markaðar-
ins. Og þá vitsmunir og þeir farveg-
w-
Fasteignir á Netinu
mbl.is
ir sem þeim er beint í.
Hvert fyrirtækið af
öðm á hátæknisviði
nær fótfestu erlendis
og gerir það gott í
framhaldi af því. Þegar
á allt er litið er þessi
velgengni kennurum
sem stétt að miklu
leyti að þakka. Það er
allra hagur að kveðinn
verði niður sá draugur
úr þjóðarfortíðinni
sem villir fyrir mönn-
um hverju sinni sem
meta skal starf kenn-
ara til fjár þótt ein-
hvern tíma hafi þótt
ástæða til að senda þann draug til
höfuðs þessum boðberum upplýs-
ingatímans. Þau afturhaldsöfl, sem
Kennarar
Kennsla er undir-
stöðuatvinnugrein í
landinu, segir Þorsteinn
Antonsson, frekar
en hinar hefðbundnu,
búskapur og útgerð.
það gerðu, tilheyrðu myrkri mið-
alda. Þeirra gætir líklega hvergi
lengur í þjóðlífí okkar annars staðar
en í kjaramálum kennarastéttarinn-
ar.
Höfundur er rithöfundur.
Gleðiríkt
ævikvöld
sem
„ÉG GET hvorki
leikið á hljóðfæri né
sungið - nema í Ijóðun-
um mínum,“ skrifaði
Uóðskáldið Wilhelm
Muller (1794-1827) í
dagbók sína: „En hertu
upp hugann, það kann
að vera til skyld sál,
sem seiðir fram söng úr
orðunum."
Sá, sem gaf ljóðunum
eilíft líf, var tónskáldið
Franz Shubert, sam-
tímamaður höfundar.
Merktur dauðanum
samdi hann Vetrarferð-
ina.
Miklir listamenn hafa
síðan flutt þennan ljóðabálk,
Ijaliar um óendurgoldna ást, og á dög-
unum bættist Gunnar Guðbjömsson,
tenórsöngvari, í þeirra hóp. Ég vona
að þið virðið aldurhnignum söngkenn-
ara til betri vegar, þótt hann láti í Ijós
ánægju sína með gamlan nemanda á
þennan hátt. En hann var ekki einn
um gleðjast. Tónleikagestir í Salnum í
Kópavogi stóðu upp sem einn maður
að loknum tónleikunum og klöppuðu
Gunnari og undirleikara hans, Jónasi
Ingimundarsyni, verðskuldað lof í
lófa. Þar bráðnuðu klakaböndin utan
af íslenskum tónlistaráhugamönnum.
Gunnar og Jónas gerðu verki Mull-
ers og Schuberts frábær skil; þeir
sungu vel saman, leiddust ferðina á
enda, samstiga og skrikaði aldrei fót-
ur.
Ég hlýddi fyrst á æfingu heima hjá
Jónasi og þá hjá honum konjak og
spagettí. Svo heyrði ég fyrstu tón-
leikana á Akranesi. Þar var fullt hús.
Líka í Salnum. Söngvarinn hafði fullt
Sigurður Demetz
Franzson
vald á verkefninu og
fullt vald á áheyrend-
um. Hann söng öll 24
ljóðin utan bókar.
Ég hef séð frægari
söngvara en Gunnar
flytja Vetrarferðina
sem skömmuðust sín
ekki fyrir að styðjast við
bókina.
Ég tók mér fyrir
hendur að telja Ijóðlín-
umar. Þær em 376. I
Einræðum Starkaðar
eftir Einar Benedikts-
son, sem íslendingar
þekkja auðvitað vel, era
145 línur. Ég taldi þá
orðin, því að mér er ekki
vandara um en Gunnari, sem varð að
læra þau öll utan að. Orðin era 1.959.
Þau era 992 í Einræðum Starkaðar.
Tónlist
Eg vona að þið virðið
aldurhnignum söng-
kennara til betri vegar,
segir Sigurður Demetz
Franzson, þótt hann láti
í ljós ánægju sína með
gamlan nemanda.
Mikill afreksmaður er Gunnar og
fyrirmynd þeim söngvuram sem
grúfa sig ofan í nótnablöðin, jafnvel
þegar þeir syngja á sínu eigin móð-
urmáli. Gunnar söng á þýsku!
ALLTAf= eiT~rH\SAO HÝT~r
Breyttir afgreiðslu-
hættir á tollpósti
FRA og með 1. októ-
ber 2000 hefur orðið sú
breyting á afgreiðslu
gjaldskyldra vörasend-
inga í pósti, að tollskjöl
þarf að senda til toll-
stjórans í Reykjavík,
sem síðan sendir til-
kynningu til viðkom-
andi pósthúss um að af-
greiða megi vörana.
Tilkynningin er þó ekki
send til póstafgreiðslu
íyrr en beðið hefur ver-
ið um að afgreiða skjöl-
in og útfyllt beiðni um
gjaldfrest eða gjöldin
greidd. Þessi breyting
er gerð undir því yfirskini að bæta
eigi þjónustuna en hið gagnstæða hef-
ur nú gerst. Þjónustan hefur versnað
til muna og á ef til vill eftir að verða
enn verri ef fram heldur sem horfír og
kerfisraglarar hjá póstinum og ann-
ars staðar fá að ráða einhverju um
þetta.
Því miður verður að segja núver-
andi samgönguráðherra það til lasts,
að hafa fallist á að gera þessar breyt-
ingar, samkvæmt beiðni póstsins, og
gefa út nýja reglugerð vegna alls
þessa. Það er síðan alls óvíst hvort
þessi breyting samrýmist jafnræðis-
reglunni, þar sem fyrirtækjum og ein-
staklingum er mismunað. Einstak-
lingar fá eftir sem áður sendingar
afgreiddar frá sínu gamla pósthúsi.
Allt þetta vafstur og aukaumstang
kemur til með að kosta okkur neyt-
endur mikla fjármuni og fyrirhöfn.
Fyrir það fyrsta þarf, að mér skilst,
fjrir 1. jan. 2001, að verða sér úti um
tölvuforrit sem iostar vel á annað
hundrað þúsund krónur, tO að gera
tollskýrslur, sem senda má um Netið.
Fram að þeim tíma má nota gamla
tolleyðublaðið. Ef innflytjendur vilja
komast hjá kostnaði við nýtt tölvufor-
rit tekur pósturinn að
sér, fyrir „sanngjama"
greiðslu, að gera toll-
skýrslima. Þessi sann-
gjarna greiðsla er 1.600
kr„ sem óhjákvæmilega
er viðbótarkostnaður
við hverja vörasend-
ingu, sem þó getur kost-
að umtalsvert minna í
innkaupi en þessi
„sanngjarna" þjónusta.
Það getur hver séð að
þessar breytingar leiða
aðeins til verri þjónustu
Krisfján og rneiri kostnaðar fyrir
Jóhannesson alla sem flytja inn vörur
með pósti.
Á gamla pósthúsinu mínu var veitt
þægileg og persónuleg þjónusta. Séð
var um að skjöl áfest böggli fylgdu
með tilkynningu um komu. Þessu er
ekki lengur svo háttað.
Það telst nú til undantekninga að
ekki þurfi að sækja fylgiskjöl, sem
annars ættu að vera auðsjáanleg, því
þau era venjulega í plastvasa áföstum
bögglinum. Þó kemur fyrir að reikn-
ingi er pakkað með vöranni, og þarf
þá að opna pakkann til að ná honum.
Ekki virðist vera möguleiki á að
flýta fyrir afgreiðslu með því að nota
síma.
Auðvelt er að eyða löngum tíma í
bið eftir að ná sambandi. Þegar sam-
bandi er loks náð er umbeðinn við-
mælandi ekki við, hann hefur bragðið
sér frá eða einhverju öðra er borið við
og þótt skilin séu eftir skilaboð með
loforði um að hann hringi er það með
öllu óvíst að hann geri það nokkum
tíma. Við eina tilraun til að ná síma-
sambandi upplýsti skiptiborðið að
enginn sími væri hjá tollvörðum í
póststöðinni!
Hvaða tilgangi þjónar svo að svara
símhringingu með: „Þú ert kominn í
samband við ..., símtöl verða afgreidd
Þjónusta
íslandspóstur og sam-
gönguráðuneytið upp-
iýsi, segir Kristján
Jóhannesson, hvernig
þeir hafa hugsað sér að
þetta gengi fyrir sig.
í réttri röð - en því miður era allar lín-
ur uppteknar"? Þetta eða annað álíka
er síðan sífellt endurtekið þar til lína
losnar. Bið eftir því getur tekið lang-
an tíma. Hvers vegna er síminn ein-
faldlega ekki á tali ef engin h'na er
laus?
Fyrir hverja tollskýrslugerð þarf
að greiða 1.600 kr. Fyrir að rétta
böggulinn yfir borðið hafa verið tekn-
ar 250 kr. Þessu til viðbótar verður
vart hjá því komist að geymslugjöld
falli á pakka, sem aðeins mega vera í
vörslu póstsins í sjö daga og er þá
miðað við komudag pakkans.
Hvað líður svo langur tími frá
komu bögguls á póstmiðstöðina við
Stórhöfða í Reykjavík, þar til móttak-
andi fær tilkynningu um að hann sé
kominn? Það er ekki enn vitað. Þegar
tilkynning hefur borist þarf að athuga
hvort öll nauðsynleg skjöl era með. Ef
svo er ekki þarf viðkomandi alltaf að
fara sjálfur til Reykjavíkur og sækja
skjölin, því, eins og áður er sagt, er að
jafnaði ekki svarað í síma hjá tollþjón-
ustu póstsins, þar sem þeir hafa ef til
vill ekki síma, en það var, eins og áður
er sagt, svarið á skiptiborði við eina
tilraun til að ná tali af tollmiðstöð
póstsins. Þá er að koma sér heim og
vélrita skýrsluna og senda eða fara
með hana til tollstjórans í Reykjavík.
Þegar þar hefur verið farið yfir
Svo meyr er gamli maðurinn orð-
inn að hann gat ekki haldið aftur af
táranum.
Gunnar syngur þetta verk í nú-
tímalegri hljómsveitarútfærslu með
Orchestre National d’Ile de Paris í
næsta mánuði. Þarf hann ekkert að
óttast. Hann hefur öðlast þann list-
ræna þroska sem til þarf og á stund-
um grýttri braut úr kennslustofunni
hér heima upp í RQdsóperuna í Berl-
ín, þar sem sjálfur Barenboim ræður
ríkjum hefur hann hlotið þá lífs-
reynslu sem gerir Vetrarferðina trú-
verðuga í flutningi hans. Nú skín sólin
áhann.
Sömu helgi söng annar nemandi
minn, Kristján nokkur Jóhannsson, í
Háskólabíói. Hann er að gefa út plötu.
Pabbi hans sagði við mig, þegar hann
gerðist nemandi minn norður á Ak-
ureyri: „Ef þú eyðileggur þennan
dreng, þá skal ég drepa þig.“
Ég lifi enn - hamingjusamur og
stoltur og fullur aðdáunar á þessum
söngvuram, sem vinna hvern listsig-
urinn á fætur öðrum. Þeir hafa sann-
arlega kunnað að vinna úr því, sem
Guðgafþeim.
Kristján efndi til veislu í Háskóla-
bíói og leiddi fram söngvini sína og
skemmtikrafta: Örn Amason fór á
kostum, einkum í óperaparódíu sinni,
Jóhann Friðgeir Valdimarsson sýndi
að hann er gott efni í söngvara ef
hann er nógu þolinmóður og ákveð-
inn, Kvennakór Reykjavíkur söng fal-
lega og svona mætti áfram te!ja.
Kristján sjálfur söng með þeim glæsi-
brag sem honum er lagið og eftir
Hamraborgina eftir Sigvalda Kalda-
lóns ætlaði allt um koll að keyra í
fagnaðarlátum. Kristján hefur tekið
við Hamraborginni af Einari Krist-
jánssyni; hann á hana eins og María
Markan átti Svanasöng á heiði.
Ég mun svo sannarlega eiga gleði-
leg jól í kotinu mínu. Ég óska lands-
mönnum öllum nær og fjær hins sama
ogfarsælsnýsárs.
Höfundur er söngkennari.
skýrsluna og hún samþykkt er send
tilkynning til póstsins (svo er að skilja
á tilkynningarblaði, en það er rangt)
um að nú megi afgreiða pakkann. Að
þessu loknu lofar pósturinn að senda
pakkann heim til viðtakanda. Allt
þetta ferii tekur eitthvað meira en
viku og því lengri tíma sem það tekur
þeim mun meiri tekjur fær íslands-
póstur í formi geymslugjalda.
Enn á eftir að koma í Ijós hvemig
slík heimsendingarþjónusta kemur til
með að verða í framkvæmd. Það er að
minnsta kosti ekki hægt að komast
hjá því að hafa mikla samúð með þeim
sem búa á fjarlægum stöðum úti á
landi og þurfa að fá afgreiddan toll-
póst frá Reykjavík eftir þessu nýja
kerfi.
Það væri óskandi að íslandspóstur
og samgönguráðuneytið upplýstu
hvemig þeir hafa í upphafi hugsað sér
að allt þetta gengi fyrir sig, þannig að
sæmilega yrði við unað og frekar yrði
um framfór en afturför að ræða.
Fyrir mörgum áram var aðeins
hægt að póstsenda böggul á einum
stað í Reykjavík og þangað þurfti allt-
af að sækja alla innlenda böggla. Toll-
póststofan var í nágrenninu og þar
mátti leggja inn tollskýrslur og sækja
tollböggla.
Þessar breytingar, sem sérfræð-
ingar nútímans era að skapa okkur
neytendum, ættu ekki að geta orðið í
þjóðfélagi sem hefur verið að þróast
til hraðari og betri þjónustu á öllum
sviðum hin síðari ár. Þar má nefna
notkun tölvupósts, faxsendingar og
hraðsendingar milli landa, að ekki sé
nefnd betri og hraðari þjónusta skipa-
félaganna. En pósturinn hverfur til
fortíðar og hefði kannske alltaf átt að
vera þar. Þeir sem ekki gera sér grein
fyrir að tímamir era breyttir ættu að
finna sér eitthvað annað að vinna við
en að segja landsmönnum fyrir um
aðferðir við innflutning á vörum með
pósti.
Að lokum legg ég til að afgreiðsla
tollpósts verði færð aftur til fyrra
horfs, í það minnsta þar til pósturinn
og tollurinn era færir um að ráða við
breytingar - og þá breytingar til
batnaðar.
Höfundur er forstjóri.