Morgunblaðið - 22.12.2000, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2000 31
ERLENT
Fjármálaráðherra Bandaríkjanna
Lög um sakaruppgjöf samþykkt 1 Tyrklandi
Hæfíleikaríkur Herinn nær smám sam-
dugnaðarforkur an stjórn á fangelsum
Ankara. AFP. AP. V
MEÐ því að velja Paul
O’Neill í embætti fjár-
málaráðherra tók
George W. Bush, verð-
andi forseti Bandaríkj-
anna, raunsæjan
kaupsýslumann sem
nýtur virðingar meðal
demókrata og innan
verkalýðshreyfmgar-
innar fram yfir marga
íhaldssamari repúblik-
ana, sem hefðu ef til vill
verið augljósari kostur.
O’Neill er 65 ára
gamall og hefur verið
forstjóri álfyrirtækisins
Aleoa síðan 1987.
„Hann yrði góður fjármálaráðherra
hvort sem demókratar eða repúblik-
anar færu með völdin," sagði George
Becker, formaður sambands banda-
ríski'a verkamanna í þungaiðnaði, í
viðtali við The Washington Post, en
hann er ákafur stuðningsmaður
Demókrataflokksins og hefur oft-
sinnis setið við samningaborðið
gegnt O’Neill á undanförnum áratug.
„Hann er maður sem unnt er að
treysta og taka trúanlegan," sagði
Becker.
Demókratinn Jimmy Carter bauð
O’Neill reyndar að halda starfi sínu
sem aðstoðaryfirmaður stofnunar-
innar sem sér um gerð bandarísku
fjáriaganna, er hann tók við forseta-
embættinu af Gerald Ford árið 1976.
Og þegar Bill Clinton boðaði til sín
frammámenn í atvinnu- og efnahags-
lífínu áður en hann tók við forseta-
embætti árið 1992 var O’Neill við-
staddur. Hann lagði þar til að tekinn
yrði upp skattur á eldsneyti til að afla
ríkissjóði tekna og draga úr orku-
notkun - en það yrði ekki vinsælt
meðal olíufurstanna sem fylgja Bush
til Washington-nú.
Talinn hafa efasemdir um
miklar skattalækkanir
Ýmis fleiri atriði gera það að verk-
um að O’Neill hefði fyrirfram þótt
ólíklegui- kostur í fjármálaráðherra-
embættið.
Á tímum þegar fjármálaráðherra
þarf að bregðast við hvers kyns fjár-
málakreppum kom til dæmis á óvart
að Bush skyldi velja mann sem hefur
enga reynslu af bandarískum eða al-
þjóðlegum fjármagnsmörkuðum.
O’Neill hefur opinberlega gagn-
rýnt ýmis atriði í hagstjórn Reagan-
stjórnarinnar, sem aftur má sjá í
stefnu Bush í efnahagsmálum. Til
dæmis er talið líklegt að hann muni
setja stórt spumingaimerki við þær
miklu skattalækkanir sem Bush lof-
aði í kosningabaráttunni. Hann hefur
einnig gagnrýnt bandaríska seðla-
bankann fyrir að draga
úr hagvexti með of
miklum vaxatahækk-
unum, líkt og margir
aðrir iðjuhöldar. Það
gæti komið sér illa fyrir
nýja stjórn, sem ' er
áfram um að koma sér í
mjúkinn hjá hinum
virta seðlabankastjóra,
Alan Greenspan.
En O’Neill reyndi að
slá á slíkar vangaveltur
á fréttamannafundi
með Bush á miðviku-
dag. Hann lýsti yfir
fullum stuðningi við
áform Bush í efnahags-
málum og hét því að reyna að við-
halda forystuhlutverki Bandaríkj-
anna í heimshagkerfinu. Hann
bakkaði ekki í afstöðu sinni til vaxta-
mála, en tók fram að þeim Greenspan
hefði verið vel til vina síðan þeir
störfuðu fyrir Gerald Ford á áttunda
áratugnum, og hét því að láta af yf-
irlýsingum um vaxtastefnuna. „Eg
geri mér grein fyrir mínu hlutverki,
og það er að láta Alan Greenspan um
mótun stefnunnar í peningamálum,"
sagði O’Neill á fundinum.
Greenspan var reyndar einn af
æðstu mönnum Alcoa og átti þátt í að
ráða O’Neill sem forstjóra fyrirtæk-
isins. O’Neill er einnig vel kunnugur
Dick Cheney, verðandi varaforseta,
og talið er að Cheney hafi mælt með
skipun hans.
Hreinskiptinn og fylginn sér
En þótt Paul O’Neill sé ef til vill
ekki fyrsti kostur ýmissa íhaldssam-
ari repúblikana í stól fjármálaráð-
herra leikur enginn vafi á hæfileikum
hans, en hann er orðlagður fyrir
vinnusemi og þykir vera hreinskipt-
inn og fylginn sér. O’Neill náði að
stórbæta rekstur Alcoa og gera það
að verðmætu alþjóðlegu stórfyrir-
tæki. Á sama tíma sá hann sér fært
að stýra opinberum nefndum á sviði
heilsugæslu og menntamála, hafa af-
skipti af borgarmálum í Pittsburgh
og sitja í stjómum Rand Corp., Am-
erican Enterprise Institute og fleiri
sérfræðingasamtökum.
„Hann er sú manngerð sem fær
mann til að hugsa: Hvemig getur
hann gert allt betur en allir aðrir?“
sagði James Lynn, fyrrverandi yfir-
maður O’Neills hjá bandarísku fjár-
lagastofnuninni, í samtali við The
Washington Post. Jerry Jasinowski,
forseti sambands bandarískra iðn-
framleiðenda, tók í sama streng. „Ég
man ekki eftir neinum sem hefur eins
víðtæka reynslu [og O’Neill]. Hann
er gríðarmikill hugsuður,“ hafði The
Washington Post eftir Jasinowski.
HERMENN náðu í gær stjórninni
í fangelsinu Canakkale í vestur-
hluta Tyrklands eftir að 158 fang-
ar gáfust upp. Par með hafði hern-
um tekist að ná yfirráðum í öllum
fangelsum Tyrklands nema einu í
Istanbul. Þar veittu um 400 fangar
enn mótspyrnu.
Tyrkneska þingið samþykkti í
gær lög um sakaruppgjöf, sem
gera munu kleift að fækka tyrk-
neskum föngum um allt að helm-
ing, en þeir eru 72.000 í dag.
Að sögn tyrkneskra stjórnvalda
hafa 19 fangar látist í uppþotunum
í fangelsunum sem hófust á þriðju-
dag er herinn réðst til atlögu á
tuttugu fangelsi til að binda enda á
hungurverkfall sem staðið hafði í
tvo mánuði. Fangarnir höfðu með
því viljað mótmæla áformum rík-
isstjórnarinnar um að flytja fanga
í eins til þriggja manna fangaklefa,
en í dag er algengt að tyrkneskir
fangar sofi í 60 manna svefnsölum.
Dómsmálaráðherra Tyrklands,
Hikmet Sami Turk sagði í gær að
herinn gæti náð yfirráðum í fang-
elsinu í Istanbul á innan við
klukkustund, en farið yrði varleg-
ar í sakirnar til að draga úr líkum
á því að fleiri fangar féllu. Mann-
réttindastofnun Tyrklands, mælti í
mót opinberri tölu fallinna og
sagði að 30 hefðu látist í árásum
hersins.
Aðgerðir hersins samræmast
ekki mannréttindum
Aðgerðir hersins þykja draga
enn frekar úr rýru áliti á stöðu
mannréttindamála í Tyrklandi.
Það kemur sér ekki vel fyrir um-
sókn Tyrkja að Evrópusamband-
inu, ESB, sem hefur einmitt gert
það að skilyrði að bætt verði úr
mannréttindamálum í landinu eigi
Tyrkland að fá inngöngu í ESB.
Hundruð fanga hafa verið flutt á
spítala eftir aðgerðirnar þar sem
margir hafa haldið hungurverkfalli
áfram. 500 fangar hafa einnig ver-
ið fluttir í ný fangelsi og hafa þeir
flutningar verið harðlega gagn-
rýndir af mannréttindasamtökum í
Tyrklandi vegna þess að fyrri lof-
orð hermdu að það yrði ekki gert
fyrr en sátt hefði náðst um hönnun
þeirra. Turk sagði í gær að þeim
flutningum yrði haldið áfram þar
til svefnálmur fangelsanna væru
orðnar tómar.
Fangarnir í hungurverkfallinu,
sem flestir eru tengdir vinstriöfga-
hópi, DHKP-C, sem stefnir að því
að steypa ríkisstjórninni af stóli og
koma á marxískri stjórn, segja að
með færri föngum í klefa verði
meiri hætta á illri meðferð.
Paul O’Neill
Jólagjafir fyrir alla!
Fuíl búð
af vönduðum fatnaði
á góðu verði!
Nýkomið glæsilegt úrval
af kvenfatnaði!
Munið raftækin, lækkað verð!
Nýttkortatímabil
' Opið virka daga 10-18
Laugardaga 11-18
Sunnudaga 12-18
I húsi Fálkans, Suðurlandsbraut 8, sími: 533 50 90
Þar sem gæði og gott irerð fara saman
Reuters
Herþyrla sveimar yfir Umraniye-fangelsinu í Istanbúl, eina fangelsinu
þar sem herinn hafði ekki náð völdum í gær.
DKPH-C hefur lýst ábyrgð á
hendur sér vegna morða á hers-
höfðingjum, lögreglumönnum og
opinberum starfsmönnum.
Forseti beitti neitunarvaldi
gegn lögum um sakaruppgjöf
Tyrkneska þingið samþykkti í
gær lög um sakaruppgjöf fanga
sem gera munu kleift að fækka um
allt að helming í fangelsum í Tyrk-
landi, sem nú hýsa 72.000 fanga.
Fangar sem dæmdir hafa verið
fyrir þjófnað og morð munu njóta
góðs af lögunum en þau ná ekki til
fanga sem sitja inni fyrir nauðgun,
spillingu, eiturlyfjasmygl og þeirra
sem sitja inni fyrir glæpi gegn rík-
inu, eins og hryðjuverk.
Forseti Tyrklands, Ahmet
Necdet Sezer, neitaði að skrifa
undir lögin í síðustu viku þegar
þingið samþykkti þau, á þeirri for-
sendu að þau brytu í bága við
grundvallareglur um jafnrétti fyrir
lögum. Hann varð hins vegar að
skrifa undir þau í gær vegna þess
að forseti getur ekki beitt neit-
unarvaldi tvisvar.
Tyrknesk yfirvöld hafa sagt það
bráðnauðsynlegt að fækka í tyrk-
neskum fangelsum. Að þeirra sögn
hefur gífurlegur fjöldi fanga leitt
til þess að slaknað hefur á gæslu,
fangar ráði lögum og lofum viða og
meini jafnvel fangavörðum aðgang
að sölum sínum. Þeir múti einnig
fangavörðum sem smygli ýmsum
varningi til fanganna.
Komið hefur til mótmæla í
Tyrklandi vegna aðgerða hersins
en þrátt fyrir það er almenn
ánægja með þær, vegna þess að
pólitískur málstaður fanganna nýt-
ur lítils stuðnings auk þess sem
margir Tyrkir hafa áður gagnrýnt
stjórnvöld fyrir að taka ekki til
hendinni í fangelsismálum.
Mesta úrval landsins
af aringrindum og arináhöldum
Grandagaröi 2 | Reykjavík | sími 580 8500
Arinkubbar,
kassi meö 6
Stór: 1.560
Lítill: 1.056
Arinkubbar
arinviður: 1.050
Aringrind
5.990
Arinskúffa 50x30
2.990
Næg bílastædi