Skírnir - 01.08.1905, Side 4

Verzlun íslendinga og samvinnufélagsskapnr.
Erindi, flutt við Þjórsárbrú 30. júli 1905,
eftir
BOGA TH. MELSTEI).
Arið 1884 var í ríkisþmginu danska rætt utn verzl-
unarsamning við Spán. Kaupmenn þeir, sem búsettir
eru í Kaupmannahöfn og verzlun reka á Islandi, gerðu
það, sem þeir gátu, til þess að samningur sá yrði sem
hagkvæmastur fyrir sölu á íslenzkum saltíiski til Spánar.
Hagur þeirra var þá eins tilfinnanlega í veði eins og hagur
landsmanna og fyrir því lögðu hinir beztu menn á meðal
þeirra sig fram. Spánverjar ætluðu að leggja þungau
toll á íslenzka saltfiskinn eins og aðrar innfluttar
vörur, nema því að eins að þeir fengju tollívilnun hjá
Dönum aftur á móti fyrir vín frá Spáni.
Um þessar mundir stóð hin langvinna deila á milli
hægrimanna og vinstrimanna. Vinstrimenn réðu þá mestu
í fólksþinginu og vildu eigi veita hægrimanna stjórninni
tollívilnun. Kaupmenn bentu þá á, hve inikið væri í veði,
og rikið mætti eigi hafa skaða af hinum pólitisku deilum
á milli flokkanna. Atvinnuvegir manna mættu eigi bíða
tjón við það. Einn af hinum dönsku kaupmönnum, sem
þá var kunnugastur verzluninni við ísland, var stórkaup-
maður Oscár B. Muus. Hann ritaði þá í aprílmánuði
1884 um málið og sagði að sá ágóði, sem hinir stærri
»islenzku kaupmenn«*) í Kaupmannahöfn, milli-
*) Danskir og islenzkir kaupmenn, sem liúsettir eru i Khöfn og
verzlun reka á Isiandi, eru jafnan nefndir íslenzkir kaupmenn af Dönum.