Skírnir - 01.08.1905, Page 64

Verndun fornmenja og gamalla kirkjugripa.*)
Forfeður yor íslendinga hafa arfleitt oss að því dýr-
mætasta, sem vér eigum; enda ætti það að vera oss kær-
ast og helgast, sem þeir hafa skilið oss eftir til merkis og
minningar um sig og sína tíð. Þeir námu sér og sínum
eftirkomendum, oss, ættjörðu vora, sem oss er öllu öðru
helgari; þeir »reistu sér bygðir og bú« og »hörg ok hof
hátimbruðu«; þeir urpu hauga yfir hetjur sínar og höfð-
ingja meðan þeir voru ásatrúar; þeir helguðu þingstaði og
bygðu sér þar búðir.
Enn í dag finnast leifar alls þessa á Islandi, þótt fá-
vizka vor, hirðuleysi og ræktarleysi hafi valdið oss sorg-
legu tjóni í þessu sem öðru. Margar af þessum fornmenjum
og fornhelgu stöðvum voru fallnar í gleymsku áður en
áhugi vor vaknaði til þess að vernda þær.
Hugur vor snerist miklu fyr að öðrum fornmenjum,
sem voru að sumu leyti yngri, en þó engu ómerkari:
handritunum frá miðöldum vorum, er geymdu snildarverk
fornskáldanna og hinar gullfögru, ómetanlegu frásagnir í
bundnu máli og óbundnu um ættir og æfi forfeðra vorra,
hreystiverk þeirra og viðburði á þeirra tíð. Þessar forn-
menjar hafa varpað ævarandi ljóma á ættjörðu vora og
þjóð, og þessar bókmentir hafa gefið oss óteljandi dæmi
til skemtunar, umhugsúnar og eftirbreytni. En vér vorum,
sem kunnugt er, sviftir eign og umráðum yfir flestum
*) Margt af því sem hér segir tók höf. fram i fyrirlestri um þetta
málefni, er hann flutti í Félagi ísl. stúdenta í Khöfn 9. VI. 1905, og sendi
þá fél. áskorun tii alþingis þessu máli viðvíkjandi.