Skírnir - 01.08.1905, Qupperneq 70

262
Verndun fornmenja og gamalla kirkjugripa.
Til þess að framk\Tæma og sjá um fornmenjafriðanir,
og hafa eftirlit með friðuðum fornmenjum, er nauðsynlegt
að skipa að minsta kosti einn mann, er hafi vit á að leita
íornmenja og rannsaka þær og jafnframt fé til þess alls. —
Enda þótt lög yrði gerð um verndun og friðun fastra forn-
menja, væi'i óhjákvæmilegt að skipa mann til að benda á
þær fornmenjar, er lögin. næðu yfir og rannsaka þær að
nokkru leyti, ef lögin ættu að koma að nokkru gagni. —
Kæmi það í ljós, að menn vildu ekki góðfúslega friða
fornmenjar, mætti siðar gera lög, er skylduðu menn til
að friða þær fornmenjar, sem hinn skipaði umsjónarmaður
áliti þess verðar. — Auðvitað ætti ráðaneytið að setja
þessum umsjónarmanni reglur og hafa eftirlit með störfum
hans, og sömul. biðja sýslumenn og önnur ytirvöld um að
styrkja hann í framkvæmdum hans og líta eftir því að
fyrirmæium hans og friðunarsamningum væri framfylgt.
Það sem nú er þegar tekið fram, viðvíkur einkum
föstum formnenjum; þær hafa mest gildi í vísindalegu til-
liti og varðar mestu að þeirra se vel gætt. En auk þeirra
eru enn til margir gripir á Islandi, er nefna mætti
lausar fornmenjar.
íslendingar hafa gert tiltölulega meira til þess að
vernda þær en fastar fornmenjar. Fornmenjanefndin
danska sá um að stjórnin (Det kgl. danske Cansellie) skrif-
aði 19. IV. 1817 öllum amtmönnum vorum og biskupi um
fornmenjar á Islandi og fyrirskipaði, að ekki mætti selja
gripi frá kirkjum o. s. frv.*) Nefndin skrifaði og ýmsum
embættismönnum á Islandi um fornmenjar o. íl. 5. IV.
1817.**). — Fornmenjanefndinni voru og sendar margar
skýrslur um íslenzkar fornmenjar og margir íslenzkir
forngripir. Því miður eignuðust Islendingar sjálfir ekki
forngripasafn fyr en 1863***). Stofnun þess var mest að
*) Sjá Lovsamling for Island 7. b., bls. 667—671; sbr. stjórnarbréf
26. IV. 1817, í sömu bók, bls. 673—674.
**) Sjá Lovsamling for Island 7. b., bls. 658—661.
***) Um tildrög safnsins og stofnun þess o. fl. sjá Skýrslu um forn-
gripasafn Islands I, bls. 5—36.