Skírnir - 01.08.1905, Page 88

2?0
Hljóðbærar hugsanir.
um að ætla, að jarðlífið gæti að eins miðað að frekari þróun lífsins-
á jörðunni, eins og það hefði verið af heims-jarðfræðingi að álykta
— áður en lífið birtist á jörðunni — að jarðmyndun væri eina
starfsemin, er gæti átt sér stað á þessum hnetti.
Síðan lifandi verur komu í ljós á jörðunni, hefir saga þeirra
ekki að eins sýnt, hvernig þær smámsaman löguðu sig eftir
þektu umhverfi, heldur og hvernig þær uppgötvuðu smám-
saman umhverfi, sem fyrir var, en ókunnugt áður. Upphafleg við-
kvæmni þeirra var í raun og veru óljós alsherjarskynjun. I þeirri
gáfu voru möguleikar fólgnir, en í fyrstu varð hún þeirra áhrifa
einna vör, sem hún kunni svör til. Eftir því sem lifandi verum
óx skyn og vald yfir hreyfingum sínum, opinberaðist þeim smám-
saman umhverfi, sem þær í fyrstu gátu enga hugmynd haft um.
Það er þá fyrst og fremst sennilegt, að langflestir forfeður vorir
hafi ekki þekt neitt annað umhverfi en blátt áfram heitt vatn.
Meiri hluta þess tíma sem lff hefir átt sér stað á jörðunni mundi
það hafa talist fjarstæða að láta sér til hugar koma, að vér gætum
lifað nokkursstaðar nema í heitu vatni. Það var merkisdagur í
sögu vorri, þegar einn af forfeðrum vorum skreið upp úr sjónum,.
sem smámsaman var farinn að kólna, eða þó heldur, þegar áður
óvæntur hæfileiki til að anda loftinu beint að sér leiddi það smátt
og smátt í ljós, að vér höfðum um langan aldur andað að oss lofti
í vatninu, — og að vér værum mitt í afar-víðáttumiklu umhverfi —
andrúmslofti jarðarinnar. Það var aftur merkisdagur, þegar annar
forfaðir fann til sólargeislanna á litblettum sínum, eða þó enn held-
ur, þegar áður óvæntur hæfileiki til að skynja ljósið sýndi það, að
ljósið hafði um langan aldur haft áhrif á oss eigi síður en hitinn,
og að vér værum mitt í aíar-víðáttumiklu umhverfi — uppljómuð-
um geimi, sem nær út fyrir vetrarbraut. Það var merkisdagur,.
þegar fyrsta skatan (ef það annars var skata) fann óþekt afl
streyma frá sér yfir í einhvern orminn eða leðjufiskinn, eða þó enn
heldur, þegar áður óvæntur næmleiki fyrir rafmagnsáhrifum sýndi
það, að rafmagnið hafði um langan aldur haft áhrif á oss engu
síður en hiti og ljós; og að vér lifðum í óskiljanlegu, takmarka-
lausu umhverfi — Ijósvakanum, sem þrunginn er af ótæmaudi afli
og smygur um og nær út yfir hinzta lmf myrkursius og út fyrir
yztu stjörnu. Alt þetta — ef til vill öðru vísi orðað — játa allir
satt vera. Megum vér þá ekki ætla, að til séu enn önnur umhverfi,.
aðrar skyringar, er koma í ljós, þegar gáfur, sem enn eru ómeðvita,
vakna til vitundar og þroskast við frekari notkun. Yæri það £