Skírnir - 01.12.1907, Qupperneq 85

Ritdómur.
ISLANDSK RENÆSSANCE. I Hundredaaret for Jónas Hallgrimssons Föd-
sel. Et Stykke Litteraturhistorie. Af Olaf Hansen. Köbenhavn. V.
Pios Boghandel 1907.
Þetta er góð bók. Hver sem byrjar á henui les hana til
enda, því hún er auðlesin, skemtileg og hl/r yfir henni blærinn.
Höf. hefir komið miklum fróðleik fyrir í stuttu máli, í ljósum og
léttum dráttum. Upphaflega hafði hann að eins ætlað sór að rita
stutta æfisögu Jónasar Hallgrímssonar í sambandi við úrval af
kvæðum hans í danskri þ/ðingu. En efnið laðar hann inn á víð-
tækara svið. Þegar hann fer að skrifa um Jónas, skilst honum
fljótt að skáidið verður að skoðast í sambandi við sögu þjóðar
sinnar, að líta verður á ástand Islands fyrir og um daga Jónasar
og sjá upp úr hvaða jarðvegi þær hugsjónir spruttu sem hann
gaf líf og litu í kvæðum sínum. Höf. hefir því ráðist í að 1/sa
þjóðarhögum íslendinga á 18. öld og í byrjun 19. aldar. Um 18.
öldina styðst hann einkum við rit Jóns Jónssonar um Skúla fógeta
og »Island i det 18. Aarhundrede«, eftir Magnús Stephensen.
S/nir höf. í lifandi myndum örðugleikana sem þjóðin átti í höggi
við: einokun, illa stjórn og óáran. Hann segir frá Skúla fógeta
og frá Eggert Ólafssyni og þ/ðir nokkur erindi úr »Búnaðarbálki«.
Svo kemur 19. öldin: Magnús Stephensen, bókmentasmekkurinn,
rímurnar, Bjarni Thorarensen. Og loks áhrif Júlíbyltinganna á
hugi manna í Danmörku. Baldvin Einarsson. Fjölnismenn. Jón
Sigurðsson. Baráttan um Alþingi o. s. frv.
í þessari umgerð dregur svo höf. upp mynd af Jónasi Halb
grímssyni. Hann notar kvæði hans og greinar þær sem til eru
eftir hann á íslenzku og dönsku, svo og bréf hans, til að leiða í
ljós líf hans og skáldeðli; er það vel og lipurlega af hendi leyst.
Alstaðar finnur lesandinn hið hl/ja þel höf. til efnisins. Hann