Skírnir - 01.08.1914, Blaðsíða 52

276
íhald og framsókn.
inga fyrir stétt þeirra og atvinnu. Þessi flokkur hefir
þannig beitt sér fyrir að brjóta niður tollmúra þá; er land-
eigendur liöfðu fyr reist; þeir hafa barist fyrir frjálsri
verslun, greiðum samgöngum og því láns- og trygg-
ingarfyrirkomulagi, sem heimsverzlunin nú byggist á.
Hálfbreytingamennirnir eru kjarninn í frjálslyndum flokk-
um þingstjórnarlandanna, sem eiga í sífeldum brösum við
íhaldsmenn, er með kyrstöðuvenjum sínum eru þeim víða
til hindrunar. En að þessu undanskildu fylgja þeir íhalds-
stefnunni fast, ef verjast þarf róttækari féndum.
Nokkur skyldleiki er roilli sterkra trúarhneigða og
íhaldsskapsmuna, því að hver breyting er því erfiðari sem
fleiri bönd þarf að rjúfa, áður en henni er framkomið, en
trúin hlýtur, eftir eðli sinu, að binda mörg hin öflugustu
bönd. Framsóknarandinn heflr verksvið sitt hér í lífl, en
trúaði maðurinn álítur sig fyrst og fremst borgara í al-
heimsríki. Jarðlíflð er trúuðum manni eins og agnar-
punktur, fyrsta þrepið í fullkomnunarstiga tilverunriar.
Það er evmda- og sorgadalur, næstum einkisvert, nema
sem undirbúningur annars lífs. Yflr bæði sýnilegum og
ósýnilegum heimi ræður almáttugur og alvitur andi; ekk-
ert höfuðhár er skert án vilja hans og vitundar. Maður-
inn er sífelt undir alvísri og algóðri handleiðslu hans.
Hví skyldi þá aumur og veikur rnaður þykjast þess um-
kominn, að standa í breytingum og stórræðum ? Hví skyldi
hann misnota undirbúningstímann, með því að gera
hann að aðalatriði, og taka fram fyrir hendur alheims-
valdsins? Trúhneigðin styður íhaldið á annan hátt, en
með því að draga huga hans að eilifðarmálunum. Hún
gerir manninn stjórnvanan. Sá sem beygir sig skil-
yrðislaust fyrir æðra valdi á einu sviði, verður undanláts-
samari um fleiri hluti. Þetta vissi Napoleon og endur-
reisti kirkjuna, skömmu eftir að hann náði völdunum (en
fáum mánuðum áður var hann í þann veginn að taka
Múhamedstrú). Hann sagði að kirkjulausri þjóð væri
óstjórnandi, sökum einstaklingssjálfræðis. — Aldrei síðan
veruleg menning hófst, hefir verið meiri kyrstaða en á