Skírnir - 01.08.1914, Page 59

Áhnf klaustranna á íslandi.
Eftir Magnús Jónsson.
Það er vafalaust, að klaustrin á íslandi hafa hvergi
nærri haft önnur eins feiknaáhrif á sögu og æfiferil þjóð-
arinnar, eins og þau höfðu í flestura öðrum löndum álf-
unnar um mikinn part miðalda. Er það reyndar margt,
sem til þess bar. En þó líklega allra mest það, að sá
andi katólsku kirkjunnar, er skóp klaustur og heimsflótta,
mun aldrei hafa náð verulegri rót hjá Islendingum. Þó
að vald kirkjunnar, eða öllu heldur biskupanna, væri
orðið ægimikið á 14. og 15. öldinni, þá er þar býsna mikið
öðru máli að gegna. Það vald studdist að langminstu
leyti við hugsunarhátt þjóðarinnar. Það var aðkomið og
það var hvumleitt þjóðinni. Það sýnist svo, sem hugsun-
arhátturinn islenzki hafi stefnt allmjög í aðra átt en inn
fyrir klausturveggina. Islendingar eru of rólyndir og kaldir
til þess að flana að slíku skjótræði sem það er, að »hafna
heimi og ráðast undir regúlu«. Og það mun sanni næst, að
þeir hafi verið fleiri, er í klaustrin gengu af einhverju
öðru en beint trúarhita. En þar með var úti um »súr-
deiaskraft« klaustranna. Klaustur-hugsunarháttinn vant-
aði. Hefðu margir klausturmunkarnir verið líkir heilög-
um Þorláki, þá mundu áhrif klaustranna íslenzku á hug3-
unarháttinn hafa orðið alt önnur.
Líklega hafa klaustrin venjulega verið fremur fámenn.
Viðeyjarklaustur var t. d. stofnað með 5 kanokum, og
þegar Jón biskup Sigurðsson setti þar Benediktsreglu um
miðja 14. öld, vígði hann undir hana 6 bræður. í Þykkva-
bæ munu hafa verið 12 bræður þegar plágan mikla kom