Skírnir - 01.08.1914, Blaðsíða 64

288
Áhrif klaustranna á íslandi.
í klaustrunum er að mestum parti saminn hinn mikli
sagnabálkur, Biskupasögur svonefndar. En þær eru ómet-
anlegar fyrir sögu landsins, og fylla þar upp stóra eyðu.
Ketill Hermundarson, ábóti að Helgafelli, mun vera höf-
undur Hungurvöku, Þorlákssögu og Pálssögu, en þær rekja
sögu Skálholtsbiskupa frara yfir 1200. Gunnlaugur Leifs-
son munkur á Þingeyrum ritaði Jónssögu helga. Lamb-
kárr ábóti í Hítárdal prestssögu Guðmundar Arasonar og
Arngrímur ábóti Þingeyrum biskupssögu hans. Styrmir
fróði, sem var meira og minna riðinn við 3 klaustur,
Þingeyra, Helgafells og Viðeyjar, mun hafa samið þætti
af Þorvaldi víðförla og Isleifi biskupi og eiga mikinn þátt
í Kristnisögu. Hann hefir og ritað Landnámu nokkra og
hann var í verki með Karli ábóta við samning síðari
hluta Sverrissögu, og loks var hann með Snorra Sturlu-
syni i Reykholti.
Þá mættu Norðmenn vera þakklátir klaustrunum ís-
lenzku, einkum Þingeyraklaustri1). Enginn vafi á þvi, að
þar hefir snemma verið til mikill fróðleikur um sögu Nor-
egs, og í tíð Karls ábóta rituðu munkarnir Oddur Snorra-
son og Gunnlaugur Leifsson báðir Olafssögur og Karl
sjálfur hina ágætu Sverrissögu. Og ekki er gott að vita
hve víðtæk áhrif það kann að hafa haft á Heimskringlu,
að Styrmir, sem vafalaust hefir verið ódæma fróðleikssjór
og minnugur, skyldi dvelja þar í klaustrinu og í kunn-
ingsskap við alla þessa fróðu menn, og fara því næst í
Reykholt til Snorra. Það er alls óvíst að Heimskringla
væri það sem hún er, ef þetta atriði hefði ekki komið til.
Gullöldin í bókmentum íslendinga varð ekki löng. Að
því er til kirkjunnar kemur er henni lokið að mestu
snemma á 13. öldinni. Eg hygg að ástæðan til þess sé
auðsæ. Og hún er sú, að vald kirkjunnar er farið að
’) Annars hafa Islendingar fengið meira að reyna ásælni Norð-
manna en þakklátssemi í þessn efni. Þeir vilja eigna sér Eddukvæðin,
sagnritunina upphaflegu og Stjórn o. fl. Leiðinlegt fyrir þá að geta
ekki náð Heimskringlu, enda ekki örvænt um það! Stjórn t. d. her
nafn Brands Jónssonar og samt hafa Norðmenn viljað krækja í hana.