Ný félagsrit - 01.01.1853, Side 135

UM GODORD.
135
að seu hinir elztu konúngar, þó þab væri orbib svo í Noregi
löngu fyrir dagallaralds hárfagra, ab jarl væri ei nema einn,
eba í hæzta lagi tveir, í hverju fylki og abeins um-
boösmaöur konúngsins, en hersar margir (fjórir eöa fimm
o. s. frv.) og, ab minnsta kosti aí> nokkru leiti, handgengir
konúngnum *); ver&ur því nú og mjög merkileg hin
upprunalega þýbíng í or&inu tiginn og tign. þaö er
víst, ab Norömenn hafa eptir daga Haraldar hárfagra
aöeins kallab þá menn tigna, sem annabhvort voru kon-
úngar eÖa jarlar, en þaö er aptur ósannaö aö þetta hafi
líka veriö svo áöur, og miklu líklegra aÖ hersar hafi þá
og veriö kallaöir tignir, því þaö hefir aö minnsta kosti
veriö álitiö rett aö kalla goöorösmenn á íslandi svo, eins
*) paö er alkunnugt, aö ein hin algengasta konúngs kenníng er aö
kalla þá „hersa drnttna". og, aö þetta terÖnr aö vera gamalt,
sözt bezt á Atlamálum, eins og þaÖ, sem þar segir, líka er
sönnun fyrir, aö þau seu kveÖin í Noregi. Guörún Gjúkadóttir
segir viö Atla, aö þau syzkin hafl fariö austur meö Siguröi og
fellt þar konúng frá landi, og bætir hún þá viö, til þess aö
sýna aÖ þau hail unniÖ þar konúngsríki: „hersar oss á
hönd gengu", og sýnir þetta að þaö heflr veriö álitiö
nauösynlegt, er kvæÖiÖ var kveöiö, aö sá réÖi yflr mörgum
hersum, er konúngur vildi heita. En þetta getur þó ei veriö
hiö upprunalega, og er þaÖ miklu fremur upprunalegt, sem f
Ketils sögu hængs fegir, aö Ketill réöi lengi fyrir Hrafnistu,
því stærri hafa hin elztu konúngsríki ei veriÖ og naumast meir
eun eitt hersisdæmi; eru þaÖ menjar frá þessu upprunalega
ástandi, þegar rfkiö varla var nema eitt höfuÖból, aö ein tegund
skröksagna byrjar æflnlega á því, aö einu sinni hafl veriö kóngur
og drottníng í ríki sínu og karl og kerlíng í garöshorni
o. s. frv. Hitt er anuaÖ, aÖ konúngs nafniö kunni ei aÖ
hafa komiö upp fyrr enn einn einslakur fór aö breiÖa út ríki
sitt yflr mörg hersdæmi, því vér tölum aÖeins um, aö hers-
arnir hafl eins áöur veriÖ konúngar í raun og veru, þ. e.
haft öll þau störf og réttindi, sem konúngdómnum fylgdn.