Ný félagsrit - 01.01.1853, Síða 153

UM GODORD.
153
enska -jiiry- svarar beinlínis til flómsins, er innan vébanda
sat og gobar nefndu, og ættu menn því ei, ef menn vildu
velja hæfilegt orf), ab kalla enska dóma _kvibdóma“, en
miklu heldur „nefndardóma“, því þab er hif) einkennllega
vib forna norræna og enska dóma, aib gobinn, eba í kon-
tíngsríkjum erindisreki kondngdómsins, leggur ei sjálfur
beinlinis ddm á, en nefnir menn, sem til þess þykja
hæfir, til aö segja álit sitt um málife, og bæbi sækjendur
og verjendur mega hrinda þeim af þessum mönnum, sem
þeir geta haft eitthvab á móti mefe lögum. I þessari
abferb liggur frelsi og þaö, sem skapar muninn á þeim
og öllum einvaldsdómúm; hitt er ekkert a&aleinkenni,
hverja a&ferb menn hafa til afe verja eba sækja mál fyrir
slíkum dómi, og eru þab því undur og mein mikiö, ab
lögfræbíngar skuli hafa misskilib forn norræn og ensk lög
svo hraparlega, ab bera _jury“ saman vif) kvif) í staÍJinn
fyrir vif> fornan dóm, er go&ar settu*). Fornmenn gátu,
sem sagt, ei ímyndab sér nokkurn annan dóm enn me&
þessu móti, og vilji menn því tala í þeirra anda, þá eiga
') þa& er engia mótbára herámót þó enskir lögfræ&íngar Tilji ei
kalla kvi& ei&svaranefndarinnar „dóm“, því þeir hef%u eptir
þessu ei heldir kallaf) svo neiua forna dómsályktun. En máls-
venja þeirra er í þessu tilliti röng, og gera þó or& æ liti& til.
Ensk dómnefnd segir, hvort ma&ur sö sýkn e&a sekr, og fornir
dómar átta ei heldur a& segja anna& enn já e&a uei, iivort
ma&ur skyldi hí&a þá sekt, sein honum var stefnt til, e&a ei,
og var þetta eiumi%t kalla& a& dæma. Enskir menn kalla nú
álit yíirdómaraus, þess sem dómin setti í uafni drottníngar og
öldúngis svarar til go&ans, um þa&, hverja hegníngu lögin velji
vi& því og því afbroti, ,,dóm“, og er þa& miklu fremur rángt,
því ,,dæma“ merkir upprunalega a&eins a& ræ&a, rá&gast um ;
„drukkum vi& ok dæmdum dægur mart saman,“ steudur í
fornu kvæ&i, og ví&ar kemur þa& fyrir í þessari frummerkíngu.