Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 17

i7
það farið löglega fram, að því er séð verðr, enn alt í einu fékk
það nokkuð undarlega og stórkostlega breytingu, sem þau mestu
stórtíðindi gerðust af, sem eru í þessari sögu. Sá síðasti kafli í
málinu, sem hér á eftir fylgir, er einkar-merkilegr, því hann mun
sýna oss í réttri og upprunalegri mynd, hvernig hér fram fór eða
gekk til við endalykt þessara miklu málasókna.
„mörðr nemndi sjer vátta ok beiddi dómendr at dæma um mál
þetta. þá mælti gissurr hvíti ‘fleira munt þú, mörðr, eiga at at gera;
því at eigi munu fernar tylftir dæma eiga‘. flosi mælti nú við eyj-
ólf ‘hvat er nú til ráða?‘ eyjólfr svarar ‘nú er ór vöndu at ráða, enn
þó skulu vjer nú bíða — því at ek. get, at nú geri þeir rangt í
sókninni; því at mörðr beiddi þegar dóms á málinu. enn þeir eigu
at nemna ór dóminum sex menn, síðan eigu þeir við vátta at bjóða
okkr ór at nemna dóminum aðra sex mann. enn vit skulum þat
eigi gera; því at þá eigu þeir at nemna ór þá sex menn — ok mun
þeim þat yfir sjáz. er þá únýtt mál þeira, ef þeir gera þat eigi;
því at þrennar tylftir eigu um at dæma málit*. flosi mælti ‘vitr
maðr ert þú, eyjólfr, svá at fáir munu standa á sporði þjer'. mörðr
valgarðsson nemndi sjer vátta, ‘nemni ek í þat vætti', sagði hann, ‘at
ek nemni þessa sex menn ór dóminum' ok nemndi þá alla á namn,
‘ann ek yðr eigi at sitja í dóminum. nemni ek yðr ór at alþingis-
máli rjettu ok allsherjar lögum'. eptir þat bauð hann þeim flosa
ok eyjólfi við vátta at nemna ór aðra sex menn ór dóminum, enn þeir
flosi vildu eigi þá ór nemna. mörðr Ijet þá dæma málit. ok er
dæmt var málit, þá nemndi eyjólfr sjer vátta ok kallaði únýttan
dóm þeira ok allt þat er þeir höfðu at gört — fann þat til, at
dæmt hefði hálf fjórða tylft þar sem þrennar áttu at dæma; ‘skulu
vjer nú sækja fimmtardómssakar várar á þá ok gera þá sekja'. gissurr
hvíti mælti þá við mörð valgarðsson ‘allmjök hefir þjer yfirsjez,
er þú skyldir þetta rangt gera. ok er slíkt úgæfa mikil. eða
hvat skal nú til ráða taka, ásgrímr frændi?‘ segir gissurr. ásgrímr
mælti ‘nú skulu vjer enn senda mann jpórhalli syni mínum ok vita,
hvat hann leggr til ráða með oss“.
peir vildu þó enn ekki hætta við málasóknirnar, og ber það
vott um það, hvað mikið traust menn báru þá til laganna, og að
enn kynni að mega bjarga við málinu; enn þegar sendimaðrinn
kom til þórhalls, og hann heyrði hvernig alt var komið, „at þeir
mörðr valgarðsson mundu sekir görvir allir, enn eytt öllu vígsmál-
inu“, brá honum svo við, að hann mátti engu orði upp koma, enn
spratt upp úr rúminu, þreif spjót sitt og rak í gegnum fót sér,
stökk út úr búðinni og alt upp til fimtardómsins, vann þar hið
fyrsta víg, og varð þá bardaginn, sem kunnugt er. jpannig lykt-
aði nú þetta mál.
J>egar vér berum þennan síðasta kafla saman við Grágás, Kb.
3