Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 41

4i
kaleikrinn góði frá Skálholti, sem nú er hér á forngripasafninu,
hafi og verið einn meðal þeirra hluta, sem bjargað varð úr kirkj-
unni, því að dœma eftir því ríka og fallega verki í gotneskum stíl,
sem er á kaleiknum, er hann naumast smíðaðr seint á fyrri hluta
16. aldarinnar, heldr fyrri, og jafnvel um eða fyrir 1500.
Nú segir Espólín enn fremr, IV. bls. 10: „í þeirri ferd féck
Gissur biskup mörg bréf af konungh ráda sumir af þeim, at Christ-
ófór Hvítfeldr hafi verid í landi hér sumarid fyrir; eitt var qvitt-
un fyrir afhendíngu Clenodia oc penínga Skálholltskyrkiu til Hvit-
feldts, DCC lóda silfrs, gull-kaleiks, LX Jóachimsdala, oc XX
engelotta. J>at var seint um haustid útgéfid; hafdi konungr slegid
hendi yfir klerkaféd allt“, J»að er því mikil ástœða til að ætla,
að þetta sé hinn sami gimsteinum setti gullkaleikr, er Klœngr
biskup gaf kirkjunni. Enn hvað orðið hefir af „bríkinni miklu“,
sem hér er nefnd, verðr eigi sagt með vissu; hún mun þó hvorki
hafa verið óveglegri eða síðr stórkostleg í Skálholti enn á Hól-
um, er og kölluð sama nafni; í Skálholti er hún ekki nú, því þar
er nú als engin altaristafla í kirkjunni, og engar leifar af slíkri
töflu finnast þar, það ég til veit.
III.
Þorláksskrín.
Páll biskup Jónsson í Skálholti, 1195—1211, var rausnarmaðr
mikill, hann var og sonr Jóns Loptssonar, sem var göfugastr maðr
á landi hér á sinni tíð. þ>egar Páli biskupi þótti það fé nokkuð saman-
dragast, er menn gáfu hinum sæla J>orláki biskupi, sýndi hann
hvað honum bjó í skapi. „Hann keypti þá síðan við gullsmið,
þann er forsteinn hét ok þá var hagastr maðr at málmi á öllu
íslandi; en svá urðu tilföng af hans hendi, at ekki skorti þat, er
hafa þurfti til þeirrar smíðar, er hann vildi smíða láta. Hann lét
taka til skríngjörðar, ok lagðist þar til ógrynni fjár í gulli ok gim-
steinum, ok brendu silfri. Iíann lagði þar ok eigi minna fé til
skríns ok smíðarkaups, með tillögum annara manna, en iiijc hundraða.
Jþat smíði var mjök svá vandat, at þat bar eigi minna af öðrum skrínum,
þeim er á íslandi voru, um fegrð en um vöxt, ok var þat betr en
þriggja álna, enn ekki var annat betr en álnar langt, þeirra er þá voru
á íslandi11. Biskupas. I. bls. 134. Fjögr hundruð hundraða á landsvísu,
eru 48 þúsund krónur, þegar reiknað er eftir ríflegustu aurum; sýn-
ir þetta, að Páll biskup hefir haft mikið fé til forráða, og menn
höfðu í þá daga mikið fé, þar menn gátu gefið svo mikið. Skrín
þetta hefir því verið einhver hinn dýrmætasti gripr. I byrjun
•Svartadauða, 1402, gáfu menn „hdlfa vœtt af silfri'1 til skríngerðar
6