Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1909, Síða 43

45
Tunguna litlu ganga undan. í þessu rjóðri eða sandbreiðu sjást þó
enn 2 glöggar rústir, svo sem eftir 2 byggingar og er dáiítið bil,
nokkrir faðmar á milli þeirra. Sú nyrðri er minni og fornlegri,
uppblásin mjög, ei. hin syðri er lengri og nýlegri, og eftir því sem
Br. Jónssyni hefir verið skýrt frá hefir þar verið bygt sauðahús á
seinni tímum; getur verið að svo sé, þótt mér virðist það ótrúlegt.
I þessari tóft og undir þeim báðum er ahmikil mold og jarðvegur
enn eftir. Litla tóftin má ætla að sé kirkja Bjarna Sturlusonar. —
Rétt hjá henni fann eg lítið beinbrot og allsveran járnnagla, mjög
ryðbrunninn, um 7 sm. langan. Kippkorn fyrir austan tóftina er
allmikið af gulleitum steinum á víð og dreif, er það til að sjá sem
óreglulegur hringur. Þetta er | að sem J. H. á við með »hvidguul-
agtig Steenmasse«, og er það ócfað rétt, að þetta sé aðflutt grjót
ofan úr Tungufelli1). I þessari breiðu fann eg leifar af 2 dysjum
með nokkurra faðma millibili. Sneri önnur frá útnorðri til ia. d-
suðurs, en hin frá landnorðri til útsuðurs. Við an >an endann, lin-
lega höfuðendann, var stór steinn i þeim báðum. í hinni siðar-
nefndu voru allmörg beinabrot, mjög fúin, leggja- og hnútu brot, og
brot af tönnum úr einhverjum skepnum, þó ekki fullorðnum stórgrip-
um; þau voru svo smá, að erfitt var að ákveða þau með vissu. Stór
og þykk hella var yfir miðju, en utan með margar þunnar hellur
og steinai’ í óreglulegri röð; mátti þó sjá að þær voru færðar sam-
an. Hin dysin vai með svipuðum útbúnaði, nema að því leyti, að
hellan var lögð þar upp að steininum við annan endann og höfðu
undir hana verið lagðir 3—4 leggir úr manni og fleiri beinabrot.
Þunnar hellur voru lagðar hér í röð í litla breiðu, um, 5—6 feta
langa og um 2 feta breiða, en litlir hraunsteinar utan með í röð.
Hlutir fundust engir í dysjunum eða nokkur vottur járns. — Það er
ekkert scm mælir á móti því að þetta sé »kristinna manna reitur«
eða byrjun til kirkjugarðs. Kirkjan mun naumast hafa verið bygð
hér upp aftur eftir að sú var fallin, er Bjarni bygði, og í »kirkju-
garði« hér munu ekki aðrir hai'a verið grafnir en heimamenn á
Bjarnastöðum á þeirri sömu tíð, þ. e. að eins örfáar persónur. Ekki
sáust fleiri dysjaleifar en tveggja nú. Að líkindum hafa dysjar
hinna fyrstu kristnu hér á landi verið að öllu svipaðar dysjum heið-
inna manna hér, að nokkrum heldri manna haugum undanteknum,
nema að því leyti, að öðruvísi mun hafa verið búið um sjált' líkin
‘) Svo kalla eg, og Kálund einnig (Isl. Beskr. I. 337 1. 9), fell þið sem tungan
mikla (Kalmanstungan sjálf) myndast af, og eg held að Sturlustaðir hafi staðið ein-
hversstaðar hér „uppi undir“ þessu felli (shr. Arh. ’93, hls 74—75); á korti Björns
Gunnlögssonar stendur nafnið Túnga á fellinu.