Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Page 117

117
fræðingur hefði áhrif á hann og þvert ofan í það, að hinn lærði prest-
ur á Utskálum taldi kumlin dysjar Kristjáns skrifara og hans fylgd-
armanna. Þekking vor á þessu kumli er þannig mjög sæmilega ýtar-
leg, og það er að þakka góðri eftirtekt bóndans.
4. kuml. (Dysið nr. II). Ekki verður hið sama sagt um hin
kumlin. Skýrslan segir um 4. kuml, að það hafi verið skammt írá
hinu og ,,snéri í landsuður", sem vafalítið ber að skilja svo, að höfuð
hins dauða hafi verið í suðausturenda kumlsins. Umbúnaður var
annars sá sami og í öllum hinum kumlunum. Skýrslan telur, að í
þessu kumli hafi fundizt spjótsoddur (Þjms. 573, 4. mynd), og úr
því sé einnig höfuökúpan Þjms. 574. En eitthvað er bogið við þetta.
Eftir rannsókn Jóns prófessors Steffensens virtist miklu líklegra, að
hauskúpan væri úr konu, og þetta sannaðist til fullnustu við eftir-
leitina, er við vorum svo heppnir að finna aftur þetta kuml með vel
flestum beinunum. Það kom þá í ljós, að hauskúpan átti við þau. En
öll voru beinin á tjá og tundri, eins og vænta mátti, og hundsbein á
tvístringi innan um, enda voru samkvæmt skýrslunni hundsbein og
hrossbein til fóta í kumlinu. Af forngripum fundum við brot af venju-
legum kambi úr horni, þrjár glerperlur, eina hnöttótta og glæja, aðra
bláa (báðar á 2. mynd) og þriðju græna, og loks fingurhring úr silfri
(2. mynd), gerðan úr flötu, óskreyttu bandi með örlítið mjókkandi
endum, sem undnir eru saman á venjulegan víkingaaldarhátt. En
þessir gripir sanna það, sem beinagrindin raunar einnig sýnir, að 4.
kuml er konukuml, en ekki karls, en af því leiðir, að spjótsoddurinn
er ekki úr því, heldur einhverju hinna kumlanna. Hann er raunar
falbrotinn og örðugt að greina hann, en hann er þó áreiðanlega ekki
af K-gerð, og fjöðrin lítur helzt út fyrir að vera af G-gerðar spjóti.
5. kuml. (Dysið nr. III). Þetta kuml var 4 álnir á I. og 2 á br.
(ca 2,50 og 1,25 m) og snéri hér um bil eins og hið síðast nefnda.
Þar voru beinagrindur úr manni og hundi, en engin hestbein. Eini
forngripurinn var spjótsoddur af K-gerð (4. mynd). Um afstöðu er
ekkert sagt, en bóndinn tekur fram í skýrslunni, að hausinn af mann-
inum hafi verið settur milli þjóa. En það er vel líklegt, að þetta kuml
hafi verið hreyft og athugasemd bóndans eigi rætur að rekja til
lestrar Islendingasagna eða þá þeirra munnmæla, sem gengið hafa
um meðferðina á líkum þeirra Kristjáns skrifara. Finnst mér því ekki
mark takandi á athugasemdinni.
6. kuml. (Dysið nr. IV). I því voru mannsbein og hundsbein, en
ekkert annað. Önnur vitneskja er ekki um kumlið.
7. —9. kuml. (Dysin nr. V—VII). ,,Þau voru eins og með sams