Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 22

JÓN STEFFENSEN
'
HUGLEIÐINGAR UM EDDUKVÆÐI
Hið merka kvæðasafn, sem kennt er við Sæmund fróða, er eina
heillega heimildin, sem varðveitt er um norræna guði, vættir og
hetjur.1 Hér er sagt „heillega", en það á aðeins við í samanburði við
aðrar heimildir um þetta efni, en í rauninni eru þessi kvæði aðeins
leifar einar úr hugarheimi hins forna átrúnaðar. Eddukvæðin eru nú
varðveitt í tveim skinnbókum, Konungsbók (Gl. kgl. saml. 2365, 4to),
skráðri um 1270, og AM. 7481, 4to, skráðri um 1300. Textar beggja
handritanna eru náskyldir og runnir frá sömu skrifuðu heimild, en
um hana segir Einar Ól. Sveinsson svo: „Merkilega rannsókn á Kon-
ungsbók hefur Gustaf Lindblad gert, aðallega varðandi skrift og
réttritun. í heild sinni telur hann óhætt að fullyrða, að Konungsbók
sé eftir handriti, sem eigi hafi verið yngra en 1240 og eigi eldra en
1210. Hann kveður réttritunina mjög breytilega frá einu kvæði til
annars, og kemur það heim við skoðun Wesséns, að margir hafi lagt
hönd að söfnuninni" (bls. 186). Það mun álit flestra þeirra, sem mest
hafa fengizt við rannsókn eddukvæðanna, að þau hafi verið í munn-
legri geymd fram til þessa tíma. Látum svo vera, en þá verður að
gera ráð' fyrir, eins og Wessén gerir, að margir hafi lagt hönd að
söfnuninni, á annan veg verður þá ekki skýrð hin mismunandi staf-
setning á kvæ'ðum Konungsbókar. Nú mun það hafa verið þeim, er
sá um ritun frumhandritsins að Konungsbók, manna kunnugast, að
um samtíða uppskriftir eftir munnlegri geymd var að ræða og því
vita tilgangslaust að halda mismunandi stafsetningu. Ég sé ekki, að
snurðulaust sé hægt að koma þessum þrem atriðum heim cg saman —
munnlegri geymd, stafsetningu og söfnun.
> Það sem hér verður sagt um Eddukvæðin almennt er tekið cftir: Einari Öl.
Sveinssyni, Islenzkar bókmenntir í fornöld, Rvík 1962, nema annars sé látið getið.
Til einstakra eddukvæða er vitnað samkv. útg. Sophusar Bugge: Norræn forn-
kvæði, 1965. 1 Snorraeddu er vitnað samkv. útg. Sveinbjarnar Egilssonar: Edda
Snorra Sturlusonar, 1848.