Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Page 69

ÁLNIR OG KVARÐAR
73
1 Skjólur Mældar stærðir Útreikningur Rúmmál 4,34 ltr.
Staf- hæð r. R. L. Rúm- mál V. Stafh. : (r+R) K. Stafh. r' R' L'
Þjms. 6547 a 17,1 11,3 11,6 28,6 7.030 0,75 0,8515 14,56 9,62 9,88 24,3
Þjms. 6547 b 16,0 10,8 11,0 27,0 5.970 0,73 0,8991 14,39 9,71 9,89 24,3
Þjms. 8405 19,2 13,1 13,3 32,6 10.520 0,75 0,7444 14,29 9,75 9,90 24,3
Þjms. Ásbúð A 20,6 12,6 12,9 32,7 10.520 0,81 0,7445 15,33 9,38 9,60 24,4
Þjms. Ásbúð B 20,4 12,9 16,3 35,6 13.690 0,70 0,6819 13,91 8,79 11,11 24,3
Þjms. Ásbúð C 21,1 12,0 13,6 33,1 10.870 0,82 0,7364 15,53 8,84 10,00 24,4
Árn. 286 18,6 10,8 12,1 29,5 7.660 0.81 0,8276 15,39 8,94 10,01 24,4
Árn. 365 22,3 11,5 12,7 32,9 10.270 0,92 0,7504 16,73 8,63 9,53 24,7
Árn. 376 20,8 11,4 12,6 31,8 9.400 0,87 0,7729 16,07 8,81 9,74 24,5
BHS. AH. Svínav. 15,7 12,1 12,2 28,9 7.280 0,65 0,8417 13,21 10,18 10,27 24,3
BHS. 151 A. 17,9 13,1 13,3 31,9 9.790 0,68 0,7624 13,64 9,99 10,14 24,3
BHS. 641 A. 17,8 12,1 12,4 30,3 8.390 0,73 0,8028 14,29 9,71 9,95 24,3
BHS. V. 1. Leví. 18,0 13,3 13,5 32,3 10.150 0,67 0,7533 13,56 10,02 10,17 24,3
BHS. S. a. 22,8 12,0 13,7 34,3 11.840 0,89 0,7156 16,31 8,59 9,80 24,6
BHS. S. Skálhv. 20,2 12,2 12,9 32,2 10.000 0,80 0,7572 15,15 9,24 9,77 24,3
BHS. S. b. 20,0 14,1 14,6 35,0 12.940 0,70 0,6949 13,89 9,80 10,14 24,3
gildið fæst með því að reikna með 4,28 1 rúmmáli skv. þeim mörkum,
sem Steinnes gerir ráð fyrir og skjólu með sömu lögun og t. d. BHS.
V. í. Leví, en þá verður laggarmálið 24,2 sm. Innan þessara marka
ætti laggannál katlamálsskjólu að hafa verið og væri þá líklega rétt
að ganga út frá tölunni 24,45 sm ± 0,25 sm.
I lagagreininni í Grágás stendur, að laggarmálið hafi verið 12
þumlungar áð lengd. Þá verður meðalþuml. að fornu 2,04 sm, en þar
eð hér er reiknað í heilum tölum, er hugsanlegt að rétt laggarmál,
miðað við 20 marka innihald skjólunnar, hafi verið allt frá 11,5
þuml. til 12,5 þuml. (Það var vissulega meira en 11 þuml. og minna
en 13 þuml. skv. texta lögbókanna.) Þá fást yztu lengdamörk sem
24,2 : 12,5 og 24,7 : 11,5 og verður þá forn íslenzkur þumlungur 2,0Jí
sm ± 0,11 sm.
Hvergi er með vissu unnt að sjá, hve margir þumlungar voru í
íslenzkri alin, en þær tölur, sem koma til greina eru 16, 20, 24, og
ef til vill 32. Við skulum margfalda þessar tölur með lengd þuml-
unganna: 16 þuml. myndu gera alin, sem væri 32,6 sm ± 1,8 sm, 20
þuml. gerðu 40,8 sm ± 2,2 sm, 24 þuml. gerðu 49,0 ± 2,6 sm og 32
þuml. gerðu 65,3 sm ± 3,5 sm. Jafnvel efri mörk 16 og 20 þuml. álna
34,4 sm og 43,0 sm eru of stutt til að geta hafa verið ein íslenzk
alin. 32 þuml. alin er of löng, jafnvel þó néðri mörkin 61,8 sm séu
valin. (Þetta er nálægt danskri, eða Sjálandsalin). Þá er aðeins eftir
2U þuml. alin, sem væri þá hin forna íslenzka alin — U9,0 sm ± 2,6 sm..