Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 98

102
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Ekkert virðist hafa orðið úr hugmyndinni um minnismerki Hann-
esar biskups, en vera má, að hún hafi þó orðið til þess, að séra Sæ-
mundur Hólm teiknaði rauðkrítarmynd sína af biskupinum, þá sem
nú er í Mannamyndadeild Þjóðminjasafnsins nr. 175. Hún er að
minnsta kosti gerð árið 1798, sama ár og áðurnefnd bréfaskipti áttu
sér stað. Þessa mynd seldi Þórður Finsen Þjóðminjasafninu í árs-
byrjun 1912. Matthías Þórðarson hefur skrifað á kvittunina: „að sögn
af Hannesi biskupi Finnssyni". Blaðið, sem myndin er á, er 19x22,5
sm að stærð, kringlótta (eða nær kringlótta) umgjörðin um myndina
er 19 sm á hæð og 18 sm á breidd. Neðan við stendur: Delin. 1798
S M Holrn (8. mynd).
Það hlýtur að vera þessi mynd, sem Steingrímur biskup Jónsson
sendi Jóni Sigurðssyni til Hafnar með bréfi dags. 19. febr. 1845. Þar
segir Steingrímur biskup:24
„Eg sendi þér hér með þær einu þrjár merkra manna myndir, sem
eg hefi; lta þá, sem þú vissir til, rauðkrítarmynd af biskupi, NB
Hannesi, eftir sr Sæmund Holm, tekna úr höfði hans 1798 o: 2 árum
eftir hann dáinn. Eg neita ekki, að svipurinn, helzt yfir enni og auga-
brár, líkist, en myndin yfirhöfuð þyki mér heldur óskapleg. Yrði hún
tekin öll fínari, mætti hún að eg held standast".
í bréfinu kemur skýrt fram, að séra Sæmundur hefur gert myndina
eftir minni og að Steingrími biskupi hefur þótt hún afleit. En ö'ðru
var ekki til að dreifa, og því hefur Jón Sigurðsson látið Helga Sig-
urðsson teikna hana upp undir steinprentun og síðan látið steinprenta
hana og gefa út framan við 9. árgang Nýrra félagsrita, einnig sér-
prentaða. Teikning Helga er í mannamyndamöppu í Landsbókasafni
og önnur tilraun er í Listasafni nr. 141, báðar gerðar með blýanti.
Allar mvndir af Hannesi biskupi, sem birtar eru í bókum, eiga rætur
að rekja til steinprentuðu myndarinnar, sem gerð er eftir rauðkrítar-
mynd séra Sæmundar.
Myndin af Hannesi biskupi er vafalaust ekkert lík honum. Stein-
grímur Thorsteinsson kallaði hana „falsmynd". Hann segir eftir
ömmu sinni, frú Valgerði Jónsdóttur, ekkju Hannesar biskups, að
myndin líkist ekki hi'ð minnsta að hennar dómi og frekar gæti hún
verið af séra Halldóri Finnssyni, bróður biskups. Enn fremur á frú
Valgerður að hafa sagt, að heldur hefði átt að birta mynd af Jóni
Finsen, syni Hannesar, hún hefði líkzt meira.23
24 Lbs. 427 fol.
26 Skírnlr 1906, bls. 190. Þar er einnig lýsing á Hannesi biskupi.