Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Blaðsíða 44

48
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Kvarðinn er strikaður með 4 samhliða strikum hvorum megin, fylgja 3 annarri brún,
en eitt hinni. Ná deilistrik hinna stærri eininga alla leið að staka strikinu, en deili-
strik smærri eininga enda við hin strikin, en skipting kvarðans er gerð með mjög
grunnum strikum og ofan i þau eru negldir örlitlir látúnsnaglar. Skipting er báðum
megin á kvarðanum. Öðrum megin er honum skipt í tvennt, í tvö kvartil með S-
mynduðu flúri á deilistrikinu, kvartilin eru 14,90 sm og 14,95 sm löng. Hvoru kvartili
er aftur skipt í 5 þumlunga, 1. 2,98 sm — 3,00 sm. Með strikum, sem ná að þriðja
langstriki er þessum þumlungum skipt til helminga, 1. 1,48 sm —1,50 sm. Loks er
öllum þumlungunum skipt í 10 línur hverjum að 1. 0,28 sm — 0,31 sm, er línunum
skipt með látúnsnöglum í 1. striki. Hinni hliðinni er skipt í 4 jafnlöng bil, hálf
kvartil, auðkennd með smánöglum settum í tígul um deilistrikið. Þessi bil eru
að 1. 7,44 sm — 7,49 sm, hverju bili er skipt í 3 þumlunga, 1. 2,49 sm. Hverjum þuml-
ungi er skipt i tvennt, hálfa þumlunga með strikum, sem ná upp að 3. langstriki.
Þessi bil eru að 1. 1,22 sm —1,25 sm. Enn er þessum bilum skipt í tvennt í % úr
þumlungi og þeim aftur í tvennt í eins konar línur, sem þá eru 8 í hverjum þuml-
ungi, en línurnar eru þá að 1. 0,30 sm — 0,33 sm. Eðlilegt er að líta á þennan kvarða
sem 1 fet eða % alin, sem væri þá heil að 1. 59,70 sm. Á annarri hlið kvarðans væri
henni skipt í 4 kvartil, 20 þumlunga og loks í 10 linur hverjum þumlungi. Á hinni
hliðinni væri skipt í 8. hluta úr alin og 24 þumlunga og væru þar 8 línur í hverjum
þumlungi. Þennan kvarða hefir átt „apótekarasveinn nokkur i Nesi, Halldór að
nafni" (upplýsingar seljanda 1908, en hann segist hafa kvarðann frá Halldóri). Hér
er vafalaust átt við Halldór Árnason lyfsalasvein I Nesi, Ormssonar frá Selalæk.
Halldór er fæddur um 1772 og hefir lifað fram yfir 1825.
Þjms. 6788. Kvarði úr látúni og mahogný, látúnsblað, sem leggja má inn í
mahognýskaft, líkt og á rakhnífum. Hjölt eru á skaftinu og er hið aftara úr látúni,
nokkuð brotið og vantar eina hliðina, fremra hjaltið, sem þolinmóðurinn gengur
í gegnum, er úr eiri. Blaðið er með tveimur strikum með jöðrum fram á annarri
hliðinni, en að öðru leyti er kvarði þessi óskreyttur. Lengd skafts er 16,2 sm, br. 1,2
sm og þ. 1,0 sm, lengd blaðs alls 14,5 sm, br. 1,3 sm og þ. 0,2 sm. Lengd alls kvarð-
ans, skafts og blaðs er 29,6 sm, honum er skipt í 12 þumlunga á þeirri hlið, sem
blaðið er strikað, með látúnsnöglum á skafti, en með þrykktum deplum á blaði. Við
þriðja hvern þumlung eru hálfkvartil afmörkuð með 3 nöglum eða deplum. Á
miðjum þumlungabilunum standa tölurnar 1—12 og er fyrsti þumlungur við aftur-
hjalt á skafti merktur með stærri tölustaf cn hinir þumlungarnir og virðist þessi
tölustafur betur gerður en hinir og er ef til vill eldri. Þumlungarnir eru að 1. 2,40 —
2 49 sm, en hálfkvartilin 7,4 sm — 7,5 sm. Á bakhlið kvarðans eru enn merktir 11
þumlungar, samtals að 1. 28,9 sm. Byrjar sú röð á blaðinu og eru þumlungaskilin
mjög grunnt og óljóst krotuð og ekki standa neinir tölustafir í þeim, en á skaftinu
standa tölurnar 6 —11. Þumlungarnir eru að 1. 2,54 sm — 2,72 sm. Þetta eru danskir
þumlungar og svara til álnar, sem væri heil 63.0 sm. Ekki leikur vafi á, að þessi
skipting kvarðans er yngri en hin; hefir kvarðinn upphaflega verið 1 fet eða hálf
alin, sem heil hefði verið 59,2 sm að lengd. Kvarði þessi kom frá Birni M. Ólsen
prófessor, en hefir áður tiiheyrt Andrési bónda Fjeldsteð á Ferjubakka og að sögn
hefir Magnús sýslumaður Ketilsson átt hann áður.
Þjms. 7591. Kvarði úr mahogný eða líkum viöi, ferstrendur og frammjór, þ.
efst 1,4 sm, fremst 1,0 sm, br. efst 1,5 sm, neðst 1,0 sm, 1. alls 60,2 sm. Þetta mun
vera álnarkvarði, en skaftið er brotið af og líklega rúmir 3 sm í viðbót. Mælieining-
arnar eru afmarkaðar með látúnsnöglum og auk þess eru innsett tvö eins konar
hjörtu úr látúni fyllt með annars konar viði og á milli hjartnanna er innlögð þynna
úr ljósum viði negld niður á brúnunum með 8 látúnsnöglum. Kvarðanum hefir verið
skipt í 2 fet með 5 látúnsnöglum. Fremra fetið er enn óskert og er það að 1. 31,4
sm. Fetunum hefir verið skipt I kvartil með 4 nöglum, eru enn 3 kvartii heil,