Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1984, Side 38

42
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Jaen“ til Hólmsins hafnar með byggingarefnið og iðnaðarmennina
fimm sem byggja áttu dómkirkjuna, þeas. þrjá múrarasveina, einn
timbursvein og einn snikkarasvein. Levetzow stiftamtmanni hafði ekki
verið gert viðvart og varð hann því all forviða þegar fimm ókunnir
menn leituðu hann uppi og kröfðust húsnæðis og fyrirframgreiðslu
launa sinna. Reykjavík var ennþá aðeins smáþorp og ekki var hlaupið
að því að frnna mönnunum húsnæði og koma þeim í fæði. Stiftamt-
maður greip því til þess ráðs að hýsa þá í tugthúsinu.18 Ekki vitum við
hvort iðnaðarmennirnir tóku húsnæðinu möglunarlaust eða ekki en þrír
þeirra, Marius Holm timbursveinn, Christian Möller snikkarasveinn og
einn múrarasveinanna gripu til eigin ráða. Þeir kvæntust íslenskum
stúlkum og settust að í Reykjavík. Hinir múrarasveinarnir tveir bjuggu
í tugthúsinu á meðan á dvöl þeirra stóð.
Tugthúsið var vel í sveit sett í nágrenni hinnar nýju dómkirkju sem
skyldi vera á gamla kirkjustæðinu. í minnisatriðum sínum til rentu-
kammersins dags. 2. október 1787|y leggur stiftamtmaður því til að
fjárhaldsmanni tugthússins, Hans Scheel, verði falið að færa reikninga
byggingarinnar, annast launagreiðslur og allt daglegt eftirlit með bygg-
ingunni gegn 50 rdl. árlegri þóknun. Rentukammerið féllst á þessa til-
lögu en taldi þó 20 rdl. hæfilegri þóknun. Vegna þessa svars rentu-
kammersins skrifaði Scheel stiftamtmanni ítarlegt harmkvælabréf og
stiftamtmaður sendi rentukammerinu nýtt minnisblað og ítrekaði enn
frekar að ekki væri völ á betri'manni til starfans.211 Og auðvitað fékk
Hans Scheel sína 50 árlegu ríkisdali.
Frá fyrstu tíð var ætlunin að byggja nýju kirkjuna utan um þá gömlu
svo að hún nýttist söfnuðinum sem lengst.21 Þegar byrja átti að grafa
fyrir undirstöðum nýju kirkjunnar um miðjan september kom babb í
bátinn. Umhverfis gömlu kirkjuna voru grafir þeirra sem orðið höfðu
fórnarlömb bólusóttar sem nýlega hafði herjað og Bjarni Sveinsson
landlæknir lagðist eindregið gegn því að hreyft yrði við gröfunum
vegna smithættu. Stiftamtmaður ákvað því upp á sitt eindæmi að velja
kirkjunni annan hentugan stað fyrir utan kirkjugarðinn og tilkynnti
hann rentukammerinu þá ákvörðun sína hinn 2. október.22
Nú virtist ekkert því til fyrirstöðu að húsasmíðin gæti hafist en þá
skutu nýjar hindranir upp kollinum. Múrarasveinarnir kunnu alls ekkert
til steinsmíði. Hinn 23. febrúar sendi Levetzow rentukammerinu enn
eina skýrsluna23 og greinir frá því að múrarasveinarnir þrír hafi fengið
greidda um það bil 280 rdl. frá 13. september til 18. febrúar en á sama
tíma hafi þeir aðeins höggvið 55 hleðslusteina sem hver um sig var ein
alin á hæð og ein á breidd. Af þessum steinum voru nokkrir með 2 eða