Eimreiðin - 01.01.1898, Blaðsíða 21

21
ekki unnið fyrir sjer. Slíkir ómagar skiptust aptur i tvo höfuðflokka:
erfðaómaga og þjóðfjelagsómaga.
1. Erfðaómagar kölluðust þeir, er nánasti ættingi átti fram að
færa, eða sá, er næstur mundi hafa staðið til erfða eptir ómagann, ef
hann hefði dáið. Ef erfinginn sjálfur var svo fátækur, að hann hafði
ekki annað fyrir eríðaómaga sinn að leggja en handbjörg sína eða vinnu,
kallaðist þurfalingurinn kandmegins-ómagi hans.
2. fgjóðfjelagsómagar greindust í þessa undirflokka:
a. Hreppsómagar kölluðust þeir, er hreppurinn átti frarn að færa.
Stæði svo á, að framfærsluskyldan hvildi á fleirum en einum hrepp,
kölluðust þeir skiptingarómagar.
b fnngsbmagar vóru þeir, er ein þingsókn eða þinghá átti fram
að færa.
c. Fjórðungsómagar kölluðust þeir, er heill landsfjórðungur átti
fram að færa.
d. Landsómagar þeir, er allt landið átti að ala.
e. Sektarómagar kölluðust þeir, sem verið höfðu erfðaómagar manna,
er dæmdir höfðu verið fjörbaugsmenn eða skógarmenn. Sektarómagar
vóru ýmist þingsómagar eða fjórðungsómagar, eptir því hvort frændur
þeirra höfðu verið dæmdir á vorþingi eða á alþingi.
II. J>urfamenn nefndust fátækir búendur eða húsfeður, er ekki
vóru sjálfir ómagar, en gátu þó eigi af eigin rammleik staðið straum af
hyski sínu, og urðu þvi að þiggja nokkurn sveitarstyrk af hálfu hinna
betur megandi hreppsbúa.
Skipting framfærsluskyldunnar. i. Framfærsluskyldan hvildi
fyrst og fremst á nánasta erfingja ómagans; gæti hann ekki annast
framfærsluna, hvildi skyldan á þeim, sem þá stóð næstur til erfða, o. s. frv.
svo langt sem ættartakmarkið náði. Þegar hinn nánasti erfingi er frá
skilinn, vóru þó frændur ómagans ekki skyldir að taka hann að sjer,
nema þeir ættu nóg fynr sig að leggja, hinir náskyldari i 2 ár og hinir
fjarskyldari i 3 eða 4 ár o. s. frv. Þeir vóru og því að eins skyldir að
ala hann, að þeir gætu alið hann á fje sinu. Aptur var hinn nánasti
erfingi ómagans ekki að eins skyldur að taka hann að sjer, þegar hann
átti tveggja missira björg, heldur einnig, .þó hann ætti ekki svo mikið
eða ætti alls ekkert; hann var þá skyldur til að vinna fyrir honum, eða
láta nokkuð af því, sem hann fjekk fyrir vinnu sína (handmegin, verk),
ganga sem meðgjöf til þess ættingja, er næstur honum var skyldur til
framfærslu og í hans stað tók ómagann að sjer. Sömu skyldu höfðu
og systkini ómagans, þótt þau stæðu ekki næst til arfs eptir hann. Enn
harðar var gengið að börnum með að ala önn fyrir foreldrum sínum.
Þegar þau áttu ekki nóg fyrir þau að leggja, þá urðu þau að vinna