Eimreiðin - 01.01.1898, Blaðsíða 36

36
einskonar toppsegl, sem þeir drógu upp á knerri sínum. Úr hon-
um sjálfum gjörðu menn skröksögupersónu, er átti í brösum við
djöfulinn, en bar þó jafnan hærra hlut.
Hinn ástsælasti maður nútímans, og ef til vill fremsti önd-
vegishöldur þjóðarinnar, er aptur skáld, litlu yngra en Shelley og
Byron, Henrik Wergeland. Hann er einn af hinum stórfeldu
óðskáldum heimsins, en frægð hans, sem orti á tungu svo fá-
mennrar þjóðar, sem vjer erum, varð »örn við bjargið bundinn.«
En öllum, sem þessa tungu læra til að komast niður í hinum nýju
bókmenntum hennar, — það, sem fyrst ber þeim fyrir augu, er
hvíta seglið hans, og logandi fáni í tíbrá yfir því. Hann er holl-
vættur nýnorska skáldskaparins, eins og hann er hollvættur þjóð-
arinnar. Draumar hans eru einkadraumar vors unga frelsis. Allt,
sem í því er auðugt af fyrirheitum, hefir fyrst fengið búning hjá
honum, eða hann hefir spáð því fyrir, eða gefið þvi blessun sína.
Hann dró landslagið upp; svo bætum vjer við, þar sem hann hætti.
Hafi sú þjóð, sem býr í hrjóstrugu landi, er hún verður ár
hvert að leggja undir sig á ný, ekki sigurvegarans örugga hug-
rekki, geti hún ekki flutt boðskap hollrar siðkenningar og traustr-
ar trúar á lífið, — þá er ekki góðs að vænta.
Hafi nýnorsku bókmenntirnar upp á síðkastið framleitt sitt af
hverju, er óheilbrigt mætti virðast, þá ber þó þess að gæta, að
hjá minniháttar rithöfundum hefir þetta átt rót sína að rekja til
óhollra útlendra áhrifa; en hjá einum mikilhæfum höfundi, sem
allir kannast við, er þetta eigi fyrir sjúkleika sakir, heldur er það
beizkt meðal; það eru andmæli gremjufulls anda, sem heldur upp
á sa-mveikislækningaraðferðina. En yfir höfuð eru bókmenntirnar
heilbrigðar og glaðar í bragði. Einmitt hinir síðustu, sem nú eru
á uppsiglingu og eru svo atkvæðamiklir, að vjer höfum ástæðu
til að vænta margra á eptir þeim (í bókmenntum endar sem sje
aldrei neitt tímabil á atkvæðamönnum), einmitt þeir eru hraustir
eins og fuglinn í loptinu og fiskurinn í sjónum.
Og það sem með rangnefni er kallað »þjóðkveðskapur« (rjett
eins og »þjóðkvæði«, og »þjóðlög« væru ekki að efni og formi
verk einstakra manna, engu síður en hver annar skáldskapur) —
hve auðugur er sá skáldskapur eigi af tápmiklu jafnvægi um leið
og hann er svo óumræðilega einkennilegur. í sumum æfintýrunum
er eins og vjer værum staddir í stórum skógi og heyrðum þar
bergmál lífsins umhverfis, glettnisfullt, en þó andríkt. í öðrum