Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1898, Síða 23

Eimreiðin - 01.01.1898, Síða 23
23 og ala hann þar, eða að koma honum fyrir hjá öðrum og gefa með honum (fela inni, selja til framfærslu). Að því er snertir meðferð ómag- anna, hvort sem þeir vóru hreppsómagar eða aðrir, var það ákveðið, að bændur skyldu ala þá eins vel og vinnufólk sitt og sjá þeim fyrir fötum, og varðaði fjörbaugsgarð, ef út af var brugðið. Ætti hreppsómagi svo illa aðbúð hjá einhverjum búanda, að honum yrði ekki við vært, þá gat hver sem vildi tekið ómagann að sjer og krafizt tvöfaldrar með- gjafar af bóndanum. Þegar svo stóð á, að einhver bóndi var ekki svo efnum búinn, að honum yrði gert að skyldu að ala ómaga heilt ár i einu, eða ómagarnir vóru ekki svo margir, að þess gerðist þörf, þá var eldinu skipt niður á menn, þannig að fleiri bændur áttu að ala sama ómagann, og skyldi hann ganga milli þeirra og dvelja hjá þeim til skiptis, ákveðinn tima hjá hverjum, eptir því sem hreppstjórnarmenn tiltóku samkvæmt efnahag hvers búanda. Þetta var kallað að fara i hrepp og þess konar skiptingareldi för i hrepp, sem var allt annað en almennt flakk, sem síðar skal getið. Hvorugum hinum sveitargjöldunum, þurfamannatíund og matgjöfum, var varið til ómagaframfærslu, heldur einungis til styrktar þurfamönnum. Þurfamannatíundin var ^/i af hinni almennu lögtíund, sem greiddist eptir eiðfestu framtali af allri eign, löndum og lausum aurum, og var hjer um bil 1 °/0 af eign manna, eða, þar sem hinir lögákveðnu vextir af fje vóru 10 %, um x/io af vöxtunum. Allri lögtíundinni var svo skipt i fjóra hluti, og fengu þurfamenn einn þeirra, en hina biskup, kirkja og prestur. Þó átti þessi skipting á tíundinni sjer þvi að eins stað, að hún öll næmi einum eyri eða meira, og var hún þá kölluð skiptitíund. Næmi lögtiundin ekki fullum eyri, fengu þurfamenn hana alla. Hreppstjórarnir (eða sóknarmennirnir) úthlutuðu þurfamannatíund- inni og ákváðu, bæði hve mikið hver þurfamaður skyldi fá og hver skyldi greiða honum það, og áttu þeir í þvi efni að fara eptir því, hve þurfandi hver og einn var. í’urfamannatíundina skyldi greiða í þess konar munum, er þurfalingurinn gæti notað beinlinis til að bæta úr skorti sínum, nefnilega: vaðmálum, vararfeldum, ull, gærum, mat eða kvikfje, öllu nema hrossum (auðsjáanlega af þvi að hrossakjötsát var bannað). Þurfamannatíundina skyldi greiða á haustin (fyrir Marteins- messu) eða i síðasta lagi næsta vor, þannig að hver einstakur gjaldandi greiddi hana beinlinis þeim þurfamanni í hreppnum, er sóknarmenn höfðu til tekið. Vanalega fengu þeir einir hlutdeild i þurfamannatíundinni, er bjuggu í sjálfum hreppnum, en hreppsþingin gátu þó samþykkt að veita ibúum annars hreppsfjelags hlutdeild í henni, ef þeim virtist brýna nauð- syn bera til, af því að þeir væru svo frámunalega bágstaddir. Matgjafirnar stóðu i sambandi við föstu þá, er halda átti þrjá

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.