Eimreiðin - 01.01.1898, Blaðsíða 78

78
hve miklu liði J. Ó. hafi á þroskaárum sínum orðið ættjörð sinni, en um ást hans
á henni og umönnun fyrir framtíð hennar getur enginn með rjettu efazt. Ættjarð-
arástin hefur á æskuskeiðinu verið svo rík í huga hans, að umhugsunin um hana
brýzt alstaðar fram, jafnvel þó hann sje að hugsa um allt annað, hvort sem
hann er að lýsa haustinu í Rvík (»Haustvísur«), kvöldroðanum uppi á Kalda-
dal (»Loptið rauðri litar glóð« o. s. frv.) eða hann er að yrkja þorrablótsvísur í
Khöfh (»því Fjandinn eptir Islands stjórnarlögum — er dbyrgöarlaus, þó hann gefi
ráðt). Þetta er engin uppgerð, og vjer getum því vel tekið undir með höf. þar
sem hann óskar Islandi að eignast »marga sonu, er elska þig sem eg, — en
eru meiri skapstillingarmenn«. Hjá J. Ó. kemur fram mikið lífsfjör og hann er
síungur í anda. Hann »æðrast ekki, þótt inn komi sjór, þó að endur og sinn
gefi á bátinn«. Hann getur að visu fengið þunglyndisköst og andvarpað, en
ljettlyndið og kjarkurinn fær skjótt yfirhönd. Hann stendur upp og hristir sig og
segir: »Lítt mun ráð að lækka sig — né láta undan síga; — heimurinn mun
þá hrækja á mig, — á hálsinn á mjer stíga«.
Hin nýja viðbót við kvæðin er yfirleitt síður en hin eldri kvæði, og sum
kvæði eru þar, sem alls ekki hefði átt að prenta, að minnsta kosti að svo stöddu
(t. d. »Skálkaskjól« og »Ofurlítil uppboðs-ríma«). Einna bezt eru kvæðin »Augna-
bliks-vopnahlje* og »Ritstjóra-rúnir«, enda eru þau auðsjáanlega kveðin af meiri
tilfinning en önnur.
SIGURÐUR J. JÓHANNESSON: LTÓÐMÆLI. Winnipeg 1897. (164 bls„
með mynd höfundarins). Kvæði þessi eru eptir ómenntaðan (eða rjettara sagt
dskdlagenginn) alþýðumann, eitt af alþýðuskáldum vorum, eða öllu heldur hinn-
ar íslenzku nýlendu í Vesturheimi. En þótt höf. hafi nú um langan aldur dval-
ið fyrir vestan haf, eru kvæðin jafníslenzk í anda fyrir því og málið á þeim
hreint og látlaust. Það er meira að segja furða, hvað það er hreint. Engin
bögumæli og engin enskusletta, nerna ef telja skyldi vísuorðið: sfólkið hafði
góðan timann« (^bls. 80), sem varla mun skiljast á íslandi (to have a good time =
skemmta sjer vel). En þetta vísuorð er í gamankvæði og fer því ekki illa á því.
Kveðandin er yfileitt góð og röng áherzla eða aðrir þess konar rímgallar mjög
óvíða. Einstaka sinnum bregður fyrir rangri beygingu orða (t. d. þengil f. þengli
(bls. 27), meinvœttur f. meinvættir (bls. 67), hilmir f. hilmi (bls. 122) o. s. frv.),
en slíkt er þó undantekning, og getur jafnvel stundum verið prentvilla, þar sem
það kemur fyrir. Mörg af kvæðunum eru tækifæriskvæði og hafa fremur lítið
og sum ekkert skáldlegt gildi, en þau eru lipur og yfirleitt laus við smekkleysur.
Hins vegar eru þó í safninu líka reglulega góð og falleg kvæði, og viljum til
þess nefna fyrst og ífemst »Til tjallkonunnar«, »Miðnætursólin« og »Draumur«.
Þá eru og )>Skipskaðinn á Skagaströnd«, »Vorvísur«, »Sannleikur og lygi«, og
»Minni Þórs« góð kvæði og svo mætti fleiri telja.
Aptur þykir oss kvæði þau, er ort eru út af efni i fornsögum vorum, hafa
tekizt miður vel, að undantekinni hinni síðustu vísu í »Fall Þórólfs Kveldúlfs-
sonar«, og tveim hinum síðustu i »Höll Hrólfs kraka«, sem eru skáldlegar. Mörg
af kvæðunum lýsa einlægri ættjarðarást og áhuga á ífamförum íslands. Ekki
virðist höf. heldur vera á þeim skoðun, að ekki megi lifa eins góðu lífi á íslandi
eins og í Ameríku, því hann tekur það skýrt fram (bls. 9), að hann hafi »alla
æfi eigi sjeð unaðslegri búmannsreit« en sumstaðar á íslandi og kennir það
»öfugstreymi örlaganna«, að hann hafi flutt vestur um haf. — Hinn ytri ffá-
gangur á kvæðunum er góður, góður pappír og prent og mynd höfi, sem þeim