Eimreiðin - 01.01.1903, Blaðsíða 5

5
hjarta, væri óútkljáð. Og til þess að marka þessa afstöðu sína,
gaf allur Heimastjórnarflokkurinn í þinglok út nýtt »ávarp til ís-
lendinga«, sem hefir á sér öll hin sömu einkenni, sem vön eru að
prýða ávörp allra afturhaldsflokka í hverju landi sem er. Pessi
einkenni eru jafnan þau, að menn þora ekki að ganga í berhögg
við þær framfara- og umbótatilraunir, sem menn vita að eru orðnar
fjölda kjósenda áhugamál, og segja hreint og beint, að þeir séu
á móti þeim, heldur reyna að draga alt á langinn með því að
segja, að þeir vilji styðja þær »á sínum tíma«, en ekki sé holt
að hrapa að neinu, ekkert liggi á. Og þegar til þeirrar spurn-
ingar kemur, á hvern hátt þeir muni vilja styðja framfaramálin,
þegar þeim nú loksins kunni að þykja tími til kominn að sinna
þeim nokkuð, þá forðast þeir eins og heitan eld að láta nokkuð
uppi um það, svo altaf sé sá vegurinn opinn til þess að koma
öllu fyrir kattarnef, að þeir hafi nú ekki hugsað sér það svona,
heldur einhvernveginn öðruvísi. Pegar alt annað bregzt, þá er
gripið til þess að segja, að það og það sé ekki nógu þjóðlegt;
það geti verið gott í öðrum löndum, en það eigi ekki við þessa
lands sérstöku hagi. Auðvitað getur stundum verið nokkur sann-
leiksneisti í þessu fólginn, og einmitt hann verður til þess að villa
mönnum sjónir. En miklu oftar er þetta helber bábilja, sem
fundin er upp til þess, að kitla þjóðernistilfinning fáfróðra kjós-
enda, í því skyni að girða með kínverskum múr fyrir öll útlend
áhrif, varna því, að nokkur útlendur framfaraandvari nái að blása
inn yfir landið og dreifa þokunni og lognmollunni, sem öllum
afturhaldsmönnum er svo einkar kær. Hjá engri þjóð hefir aftur-
haldsflokkunum tekist eins vel að leika þessa list, eins og hjá Kín-
verjum, enda eru þeir nú orðnir langt á eftir öllum öðrum þjóðum,
sem nokkra menningu hafa. Og það eiga þeir fremur öllu öðru því
að þakka, hve afturhaldsmenn þeirra hafa verið fram úr öllu lagi
»þjóðlegir«. Ekki einu sinni útlenda peninga hafa þeir mátt
brúka, þó lífið lægi við, hvað þá heldur annað. Pví auðvitað var
betra að deyja hrönnum saman úr hungri, en að þiggja framboðna
peninga, sem ekki vóru með kínversku keisaramyndinni.
Öll þessi einkenni, sem hér hefir verið bent á, mun nú mega
finna í ávarpi Heimastjórnarflokksins, ef það er lesið vel niður í
kjölinn, þó reynt hafi verið að sveipa þau í svo feldar umbúðir,
að sem minst bæri á þeim. Ástæðan til þess virðist að hafa
verið sú, að það er orðinn almennur sjúkdómur á Islandi, að eng-