Eimreiðin - 01.01.1903, Blaðsíða 4

4
arskrármálið sérstaklega, þá er enginn vafi á því, að allir skynugir
menn, sem athuga það hitalaust, hljóta að sjá, að stefnubreytingin
var nauðsynleg, ef nokkur árangur átti að verða af hinni löngu
baráttu. Pað var fyllilega búið að sýna sig, að þó ídealistiska
stefnan væri í sjálfu sér fögur og freistandi fyrir þjóðernistilfinn-
inguna, þá reyndist hún þjóðinni sem »flagð í fögru skinni«, þar
sem hún árlega bakaði landinu stórtjón, en gat ekki leitt til neins
árangurs, af því við ofurefli var að eiga. Peir urðu því altaf fleiri
og fleiri, sem sáu, að opportúnistiska stefnan var orðin þjóðar-
nauðsyn, og það var því engin ástæða til að reyna að leyna því,
þegar hún hafði algerlega sigrað.
En hvort sem hér hefir nú ’ einungis verið urn blindni eða
óeinlægni að ræða hjá Heimastjórnarflokknum, þá varð afleiðingin
sú, að flokkarnir gátu ekki runnið saman á þinginu, þó allur ágrein-
ingur í því máli, sem flokkaskiftingin bygðist á, væri horfinn. Og
þar sem Stjórnarbótarflokknum var ljóst, að greining í flokka eftir
fortíðarpólitík einni væri svo hlægilegur afkáraskapur, að ósam-
boðið væri virðingu þingsins, að láta slíkt lengi standa, þá afréð
hann að beitast fyrir nýrri flokkaskipun, sem hefði aðeins fram-
tíðarpólitík landsins fyrir augum. Jafnskjótt og stjórnarskrár-
málið því hafði náð einróma samþykki beggja þingdeildanna, gaf
hann út »ávarp til Islendinga«, þar sem hann lýsti því yfir, að
tilverurétti sínum sem stjórnarbótarflokks væri nú lokið, og
setti fram nýja stefnuskrá fyrir framtíðarpólitík sinni, sem hann
vænti að gæti komið.á eðlilegri flokkaskipun í landinu. Par sem
nú stefnuskrá hans öll gekk í framsóknaráttina, þá tók hann sér
nafnið »Framsóknarflokkur*, sem hann reyndar öðruhvoru hafði
kallað sig áður, einkum þegar ræða var um stefnu hans í öðrum
landsmálum en stjórnarskrármálinu.
Pess hefði nú mátt vænta, að svo mikill pólitiskur þroski hefði
komið fram hjá hinum kjörnu fulltrúum þjóðarinnar, að allir frjáls-
lyndir framsóknarmenn þingsins hefðu getað orðið ásáttir um að
ganga í þennan flokk og skrifa undir stefnuskrá hans, en allir
afturhaldsmenn og íhaldsmenn þingsins skipað sér í annan flokk
með annarri stefnuskrá. En þetta fór á annan veg. Peir fram-
sóknarmenn, sem hingað til höfðu staðið í fylkingu með aftur-
haldsliðinu í Heimastjórnarflokknum, vóru nú orðnir svo flæktir í
neti þess og leiðtoga þeirra, að þeir þóttust ekki geta frá þeim
skilist, meðan valdaspurning sú, sem lá afturhaldsliðinu þyngst á