Eimreiðin - 01.09.1914, Blaðsíða 46

202
fyrirmynd betri. Þessi ákvæði, um frelsið, vóru að vísu í fullu
samræmi við það, sem stjórnlög og stjórnfræði annarsstaðar var
farin að innihalda (réttarsetningar, til tryggingar, svo sem í afleið-
ing af almennum mannréttindum). En í Danmörku varð einmitt
mikið þref um, hvað ætti að verða um ktrkjuna, er »frelsið«
væri innleitt — lútersku kirkjuna, er flestir játuðu þar, eins og
hér. Ýmsir gengu þess ekki duldir, að hér hlaut að verða mót-
sögn í; aðrir hugðu frelsið vera samt og jafnt, þótt »aðaltrúar-
brögð þjóðarinnar«, sem kalla mætti, yrði lögskipuð þióbfélags-
trúarbrögð. Og það varð ofan á. Evangelsk-lúterska kirkjan var
gerð þar að ríkiskirkju, þjóðkirkju. Var því ekki við öðru að bú-
ast, er oss var stjórnarskráin gefin, en að ákvæðið yrði hið sama
hér um þetta. Allur þorri þjóðarinnar hélt sig líka, opinberlega,
til þessa átrúnaðar.
Annnars mun óhætt að ganga frá því sem vísu, að hér heima
hafi það þótt sjálfsagt, að þessi atriði væri með sama umbúnaði
í stjórnarskránni og Grundvallarlögin höfðu komið þeim í (í
Danmörku).
Við frumsmíð þessara ákvæða vakti það óefað fyrir mönnum,
að sem mest yrði réttlætið gagnvart þjóðinni í heild, í þessu
skipulagi. Pað þótti víst skylt, að vernda sérstaklega og hlynna
að þeim trúarbrögðum, er menn vissu, að meiri hluti þjóðarinnar
aðhyltist, — jafnframt því, óefað, að í huga ýmsra hefir enn þá
sú hugmynd verið rík, er þeir hófðu sogið inn með móðurmjólk-
inni, að ev. líit. trúin væri hin eina rétta og sdluhjdlþlega trú,
og væri »æðri skylda* að halda henni að fólkinu, þó ekki væri
nema óbeinlínis. Pví að beinlínis þótti það ekki kleift, enda ekki
vilji manna, þar eð »trúarþvingunin« var einmitt, og átti að vera,
afnumin með trúfrelsisákvæðum stjórnlaganna.
En — það er óhætt að segja það þegar, að þessum mönn-
um skjátlaðist, að þetta væri »réttlæti« í fylsta skilningi, á þessu
sviði. Eað er hér eins og í öllu öðru: Ef einum erugeýinfor-
réttindi, er gengið d rétt allra hinna, /
Með ákvæði 45. gr. stjskr. er það lögskipað og lögskylt, að
þjóðýétagið (ríkið) haldi við þessari einu kirkju, hinni ev. lút. Pað
er því skyldugt að veita henni fé, til viðurhalds, og láta henni í
té alt, er óhjákvæmilegt er til þess, að hún sé við lýði, svo sem
kennimenn, er það launar o. s. frv. o. s. frv. Eins og allir vita, er
hér ekki um neitt smáræði að tefla, er hver og einn geti látið sér