Eimreiðin - 01.09.1914, Blaðsíða 47

203
á sama standa um, ef á kostnaðinn einn er litið. Þetta alt er
sem sé of fjár. Og hvaðan er það tekið ? Það hefir verið, og
er að mestu, tekið af almannafé, þótt svo sé, að prestum eigi nú
að launa úr sérstökum sjóði (að nafni til), prestlaunasjóði, er
mestmegnis þjóðkirkjugjaldendur fylli. En þetta almannafé —
landssjóðurmn — er ei'gn allra landsmanna, hvort sem þeir
hafa nokkur trúarbrögð eða engin, hvort sem peir eru í pjóð-
kirkjunni eða utan hennar.
Hér er því gengið óhæfilega á beinan rétt einstakra þjóðfé-
lagsborgara: alla peirra, er ekki eru, eða hirða ekki um að
vera, meðlimir hinnar ev. lút. pjóðkirkju. Peir verða, nauðugir
viljugir, að gjalda til þessarar kirkju, sem þeir ef til vili vilja ekk-
ert hafa saman við að sælda; það er tekið af þeirra fé til þarfa
hennar. Petta er hinn svæsnasti ójöfnuður, er ekki verður varinn
með neinu — ekki heldur með þýðingu lút. kirkjunnar fyrir menn-
ina, sem annars skal ekkert farið út í hér, né neinn samanburð
við annan átrúnað. — Aðalreglan hlýtur í siðuðu þjóðfélagi aó
vera sú, að að enginn purfi að gjalda til pess, sem hann að
lögum md vera laus við. Pað er ein af meginstoðum alls þjóð-
frelsis inn á við. Og þar sem 46. og 47. gr. stjskr. gera ráð fyrir,
að allir skuli hafa fult frelsi í trúarefnum, innan takmarka réttrar
þjóðfélagsskipunar, þá er það ljóst, að haft það og allsherjarkvöð,
sem leiðir af ákvæðum 45. gr., kemur beint í bdga við tiigang
nefndra greina og gerir það að verkum, að þær verða að mjög
miklu leyti meira í orði en á borði.
Auk þessa, sem vitanlega er höfuðsökin, að allir landsmenn
þurfa, nauðugir viljugir, að annast uppheldi þjóðkirkjunnar, — er
margt annað, ýms tillit, beinlínis og óbeinlínis, er borgararnir verða
að hafa, til þessara lögskipuðu þjóðfélagstrúarbragða, þótt þeir
heyri alls ekki til þeirri kirkju, tillit, sem há þeim í fullri notkun
þeirra réttinda, er þeim ber. Öll helgi er t. d. miðuð við þjóð-
kirkjuna, og lögskipað tillit verða borgararnir að taka til þess,
þótt þeir ræki alt aðra trú. Öll frœósla barna, um þessi efni, er
og í sjálfu sér miðuð við þjóðkirkjuna, þótt undantekningar megi
finna. Ymsar stöður í þjóðfélaginu eru enn þannig vaxnar (þótt
hlutaðeigandi geti ekki talist í þjónustu þjóðkirkjunnar), að líklega
mundi krafist pjóðkirkjutrúar (o: ev. lút.), til þess að geta öðlast
þær o. s. frv.
Og loks ber að geta þess, að gjaldskyldu er krafist enn