Eimreiðin - 01.09.1914, Síða 62

2l8
ur alls einu sinni fyrir í fornum bókum, í norskri þýðingu af útlendu
riti, þar sem orðið er brúkað í sérstakri merkingu (um djöfulinn):
sf’ví at svá hræðiligan gný ok hark ok háreysti gerðu þessir bölvaðu
úvinsins limir«. (Karl. 157). En ekki er meiri ástæða til að taka þá
norskuslettu upp í íslensku en t. d. i>bölvahu<t (f. bölvuðu), sem stend-
ur í sömu setningunni.
En þar sem dr. G. F. segir, að »viður« beygist eins og »liður«,
sem stundum hafi myndina »liðs« í eignarfalli, og vitnar í því efni í
málfræði Nóreens, þá er þar »öllu snúið öfugt þó, aftur og fram (
hundamó«. Nóreen segir, að »viður« beygist eins og tvöndurz (sem
er beygingardæmi hans), en að orðið »liður« (sem einnig beygist sem
»vöndur«) sé að því leyti frábrugbih, að það geti stundum haft »liðs«
í eignarfalli. Þetta er dálítið annað, og sést af því, að dr. G. F.
leyfir sér að hafa alveg hausavíxl á hlutunum, er hann segir, að »við-
ur« beygist eins og »liður«. Hann gerir undantekninguna að að-
alreglu og vill láta ahalregluna lúta henni. Samkvæmt slíkri hausa-
víxlareglu ættu menn þá eins að geta sagt, að »vöndur« og >;fjörður«
(beygingardæmin hjá Nóreen) beygðust eins og »liður« og gætu því
haft nvönds* og j.fjörbs« í eignarfalli, eða að »armur« beygðist eins
og »dagur« (þáguf. »degi«) og gæti því haft »frwf« (f. »armi«) í
þáguf, eða að »vík« beygist eins og »tík« og gæti því haft >wíkart
í eignarf., eða »mjólk« eins og »mörk« og gæti því haft s>mjólkar<t. í
eignarf. — Dáindisgóður íslenzkukennari að tarna!
»Að »búa e-ð« þekkir hvert mannsbarn«, segir dr. G. F., »t. d.
búa skip, beð, öndvegi, hús, stofu, borð, ferð, mál«. Já, auðvitað.
En hvað kemur það því máli við, hvort »býr höfuðfald« og »býr
öltur« sé rétt mál hjá E. B. ? Hjá honum er »búa e-ð« notað í alt
annarri merkingu, og það er því ekkert annað en helber loddaraskap-
ur hjá dr. G. F. að bera það saman við »búa skip« o. s. frv. En
hann verður nú samt líklega aldrei >hátigni. fyrir þann loddaraskap.
Og alveg sama máli er að gegna, þar sem hann er að reyna að
verja öll hin álappalegu og óhæfilegu þáguföll hjá E. B. með því, að
finna megi í fornum kvæðum setningar eins og »raufa e-m bijóst«,
»e-m er lítt etit«, »e-r verður aiinn e m«. Slíkt kemur málinu ekkert
við, með því þar er um alt abrar sagnir að ræða, og getur því
með engu móti réttlætt, að »e-m finst e-ð« sé haft í merkingunni »e-ð
er fundið af e-m«, »falla beinum« fyrir »falla fyrir beinum« (eða bein-
örvum), o. s. frv. Hvert mannsbarn þekkir líka að »þoka e-m« og
það er fyllilega rétt mál i merkingunni að »flytja e-n úr stað«; en
þegar það er látið merkja alveg það öfuga: að »þoka fyrir e-m« o:
flytja sjálfan sig úr stað, en ekki aðra, þá -er það rangt mál. Sam-
kvæmt reglu dr. G. F. ættu menn að geta sagt »að kveðja manni«,
af því sagt er »að heilsa manni«.
Þá vill dr. G. F. verja að »hníga e-m« í merkingunni »hníga
fyrir e-m« (falla) með því, að það sé fornt mál og finnist í Alexand-
erssögu. En þetta er helber misskilningur. Að »hníga e-m« þýðir
þar, eins og annarsstaðar, að »lúta e-m«, og þannig hefir líka útgef-
andi Alexanderssögu, prófessor Unger, þýtt það í orðasafni sínu aftan
við söguna (»böje sig, bukke«). Eins þýðir Eiríkur Jónsson það(»hníga