Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2001, Blaðsíða 26

26
LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2001
Helgarblað
Víð mælum með
Ljóö ungra skálda.
Sölva Birni Sigurðs-
syni hefur tekist með
þessu safnriti að
skapa svipmynd af
skáldskap yngstu
skáldakynslóðarinnar.
Mál og menning.
Sigríður Dúna
Kristmundsdóttir:
Björg. Hnausþykk og
vönduð ævisaga
merkrar konu sem
hingað til hefur verið
sýnt ómaklegt fálæti.
JPV útgáfa.
Bréf Vestur íslend-
inga I. Böðvar Guð-
mundsson bjó til
prentunar. Bréf frá al-
þýðufólki og valds-
mönnum sem gefa
glögga og oft óvænta
mynd af örlögum einstaklinga í
nýju landi. Máil og menning.
Alfrún Gunnlaugs-
dóttir: Yfir Ebrofljót.
Mögnuð saga ungs is-
lensks kommúnista
sem berst með lýð-
veldissinnum í borg-
arastyrjöldinni á
Spáni í lok 4. áratug-
arins og neyðist sem gamall maður
til að horfast i augu við þaö sem
skeði þá. Mál og menning.
Inga Lára Baldvins-
dóttir: Ljósmyndarar
á íslandi 1845-1945.
Glæsileg bók um ís-
lenska Ijósmyndun í
eina öld. Tímamóta-
verk í sjónlistasögu okkar. JPV út-
gáfa.
Valið er byggt á umsögnum I DV í vikunni.
Ekkert hræddur
við Reykjavík
í viðtali við Kolbrúnu Bergþórsdóttur ræðir Sigurður Geirdal, bæjarstjóri í
Kópavogi, um uppbyggingu Kópavogs, bæjarstjórastarfið og ljóðagerð
Sigurður Geirdal, bæjarstjóri
í Kópavogi, fer senn aö ljúka
þriðja kjörtímabili sínu og hef-
ur engan áhuga á aö láta stað-
ar numið í pólitíkinni. Sigurð-
ur virðist vera eintak af hinum
dæmigerða framsóknarmanni:
er með próf frá Samvinnuskól-
anum, starfaði hjá Kron og var
í ungmennafélagshreyfingunni.
Hann harðneitar því hins veg-
ar að hafa verið alinn upp til
að verða framsóknarmaður.
„Nei, þvert á móti,“ segir hann.
„í móðurætt eru sjálfstæðismenn
og í föðurætt eru vinstri menn. Ég
átti afskaplega erfitt með að trúa
þvi að allt sem mamma segöi væri
rétt og allt sem pabbi segði væri
rangt - eða öfugt. Sannleikurinn
hlaut að liggja þarna einhvers
staðar á milli. Það er bara rökrétt
niðurstaða í pólitík. Ég varð því
fyrsti framsóknarmaðurinn sem
ég veit um í minni ætt. Ég gerðist
snemma þátttakandi í íþróttum og
gekk í félög, þar á meöal ung-
mennafélag. Þegar ég kom inn í
pólitíkina í Kópavogi 1962 var ég
frjálsíþróttamaður og þá var hér
lítil aðstaða til íþróttaiökana. Við
félagamir vildum bæta hana og ég
sá fyrir mér að slík uppbygging
myndi gerast í gegnum bæjar-
apparatið, þannig að ég kom mér
„Reykjavík er óhemju voldugt sveitarfélag á Islandi, miðaö við þær aðstæður sem hér eru.
Reykjavík hefur hins vegar veriö svo rík og voldug að það hefur enginn þoraö að seilast í eitthvaö sem hún ætlar sér.
Það gerum viö í Kópavogi hins vegar hvenær sem okkur sýnist. i Reykjavík eru menn búnir að deila í átján ár um
staösetningu tónlistarhúss. Þaö er ekki hægt aö bíöa svona lengi. “
....
,:V
Klám í sparifötunum
Jóna
Ingibjörg Jónsdóttir
skrifar um kynlíf fyrir
DV og Spegilinn
- hugleiðing 1 tilefni málþings
Rannsóknarstofa í kvennafræð-
um átti tíu ára afmæli á dögunum.
Til að halda upp á daginn hélt stof-
an málþing sem það nefndi „kynja-
myndir í klárni". Reyndar var þarna
líka erindi um vændi (hverjir kaupa
og hvers vegna?). Að sjálfsögðu ark-
aði mín upp í Háskóla til að upplifa
smá vitræna fróun um klám og
vændi. Þessir tveir málaflokkar eru
annars klassískir sem byrjunarum-
ræðuefni í sexólógíunni innan æðri
menntastofnana. Umdeild efni, á
borð við klám og vændi, virðast á
einhvern hátt réttlæta umfjöllun
um kynlíf. Það er svo sem allt í lagi
en mikið hlakka ég til þess dags
þegar t.d. eöli ástríöna eða kynlöng-
unar verður talið verðugt rannsókn-
arefni hérlendis. Ekki virðist þörf á
ef eitthvað er að marka allan þann
fiölda para sem kvartar viö mig um
„áhugaleysi í kynlífi" (æ, þarna datt
ég svo sjálf í réttlætingarpyttinn -
svona er maður samdauna!)
Siðferðisskelfir
Auglýsingaplakat málþingsins
skartaði mynd af Anne Sprinkler,
alræmdum siöferðisskelfl og pomó-
drottingu, í líki indverskrar kynlífs-
gyðju. Ef innihald málþingsins yrði
eitthvað í samræmi við myndefnið
lofaði það góðu! En áður en ég held
lengra langar mig að upplýsa hvern-
ig ég skilgreini klám. í minum huga
er klám kynferðislega opinskátt efni
sem getur virkað kynferöislega
örvandi eða er ætlað að vera það,
punktur basta. Þetta er náttúrlega
afskaplega opin skilgreining og laus
við allar siðferðisskilgreiningar -
varla hægt annað því smekkur
manna er svo mismunandi í þessum
efnum. Enda vitnuðu fyrirlesarar
málþingsins hvað eftir annað í um-
mæli bandarísks dómara sem varð
frægur að endemum fyrir að segja
að hann gæti ekki skilgreint klám
með nokkru móti - en hann vissi
það þegar hann sæi það! Ég vil líka
taka fram, svo það sé á hreinu, að
fyrir mér er greinarmunur á klámi
og kynferðislegri misnotkun. Klám-
efni sem sýnir böm eða dýr er fyrst
og fremst kynferðisleg misnotkun,
færð í klámbúning.
Klám í sparifötum
Eftir margra ára starfsreynslu í
sexólógíunni fmnst mér bilið milli
kláms og erótíkur bjánalegra. Eró-
tík er líka það kynferðislega opin-
skátt efni sem getur virkað eða er
ætlað að virka kynferðislega
örvandi. Helsti munurinn á klámi
og erótík er að erótík er bara klám
í sparifótunum (jú, jú, ég veit allt
um það að klám er talið stuða meira
en erótík, vandinn er bara sá aö það
sem stuðar blygðunarkennd eins
getur gert annan brjálaðan af losta).
Það hefur oft fariö í taugamar á
mér hvað umræða um kynferðislega
opinskátt efni er yfirborðsleg. Ef þú
ert ekki á móti klámi þá hlýtur þú
að vera fylgjandi klámi - og ekki
bara einhverju ákveðnu klámþema
heldur öllu heila klabbinu. Bara
tveir möguleikar í stöðunni en það
finnst mér einum of ferkantað. Það
var því kærkomin tilbreyting að
heyra aðra minnast á þessa eins-
leitu umræðu og nefna þörfina á að
skoða fleiri blæbrigði um notkun,
innihald og tilgang klámefnis. Geir
Svansson bókmenntafræöingur
minntist m.a. á mikilvægi þess að
greina klám en efnistök og innihald
kláms er æði fjölbreytt og hægt að
nota í margvíslegum tilgangi. Ég sé
fyrir mér í anda valáfanga á fram-
haldsskólastigi sem héti Klámgrein-
ing 101 - í fúlustu alvöru!
Femínistar gegn ritskoöun
Þorgerður Þorvaldsdóttir kynja-
fræðingm- kynnti sjónarmið fem-
ínista gegn ritskoðun. Þær komu
fram á sjónarsviðið í Bandaríkjun-
um árið 1982 og vildu að femínistar
tækju erótík með inn í myndina i
fræðum sínum en þeim blöskraði
framferði femínista sem vildu rit-
skoða klámfengið efni. Feministar
gegn ritskoðun telja að stjórnvöld-
um sé ekki treystandi til að ákveða
hvers konar myndir megi birta af
kynferðislegri tjáningu meðal fólks.
Sjálfri hefur mér fundist Leonore
Tiefer, bandarískur læknir og sál-
fræðingur, orða þetta einna best
þegar hún segir að konum stafi
meiri hætta af banni á kynferðis-
lega opinskáu efni en sé það leyft.
Þetta finnst mér vera kjarni málsins
og full ástæða fyrir femínista hér-
lendis að skoða þetta nánar.
Ástríður, kynferðisleg löngun,
losti eða girnd - sama hvaða nöfn-
um viö kjósum að nefna fyrirbæriö
- virðist enn vera hálfgert tabú,
ekki síst í blessaðri klámumræð-
unni. Síðastliðið vor gerði ég litla
viðhorfskönnun meðal lesenda á
Speglinum á Vísir.is. Lesendur voru
spurðir eftirfarandi spumingar: „Er
hægt að nota klám (kynferðislega
opinskátt efni) í jákvæðum til-
gangi?“ Alls svöruðu 1068 manns og
86,8% merktu við svarmöguleikann
„Já, á því leikur enginn vafi“ en
13,4% merktu við „Nei, þaö finnst
mér óhugsandi". Ég orðaði vísvit-
andi spurninguna með þessum
hætti, í og með sem meðvitað andóf
við boðskap þeirra sem vilja einfald-
lega banna klám. (Ég hefði alveg
eins getað orðað hana svona: „Er
klám meðvitaður glæpur gegn
mannkyninu?" því spyrjandinn er
jú aldrei hlutlaus).
Klám á forsendum kvenna
Gunnhildur Kristjánsdóttir og
Hildur Fjóla Antonsdóttir, sem hafa
gert könnun hérlendis á viðhorfi til
kláms, bentu á að ekki færi mikið
fyrir skilgreiningu á klámi í ís-
lenskum lögum og er það kapítuli út
af fyrir sig. í máli Gunnhildar og
Hildar Fjólu kom m.a. fram að ís-
lenskir karlar líta klámefni, al-
mennt séö, ekki jafnneikvæðum
augum og konur. Einn gesta á mál-
þinginu kom meö komment eitt-
hvað á þá leið að klám væri oftar en
ekki sviðsettar fantasíur (aðallega
karla) og að ritun klámefnis væri í
raun ein grein innan bókmennta-
fræðanna. Þetta fékk mig til að
hugsa að það væri meira vit í því
fyrir konur að reyna að umbreyta
klámi og sviðsetja sínar uppáhalds
fantasíur í stað þess bara að setja
allt klámefni í einn kassa og sparka
því út í hafsauga. Candida Royalle
er dæmi um konu sem er einmitt
ein þeirra sem hefur tekið þessari
áskorun opnum örmum en hún er
fyrrum klámmyndaleikari og nú-
verandi klámmyndaleikstýra- og
framleiðandi.
Eftir þingið var boðið upp á veit-
ingar og lenti ég í hláturmildu
spjalli við tvo heimspekinga þar
sem við meðal annars brutum til
mergjar það sem „stuðar" í klám-
efni. Eftir nokkrar góðar stundir,
þennan föstudagseftirmiödag í Há-
tíðarsalnum, rölti ég svo sæl og rjóð
heim á leið.