Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2001, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2001
Helgarblað
DV
Nýjar sparnaðartillögur ríkisstjórnarinnar tilbúnar eftir helgi:
F æðingarorlof inu
verður vart frestað
- mikil andstaða og skiptar skoðanir um „matseðil“ sparnaðartillagna
Fæöingarorlofiö blífur
Margt bendir nú til þess aö ríkisstjórnin velji ekki þann kost aö fresta fæöingarorlofinu í sparn-
aöarskyni en fari þess í staö aörar leiöir.
Talsverðs titrings hefur gætt
bæði innan og utan Alþingis vegna
þeirra sparnaðartillagna sem boð-
aðar hafa verið við þriðju umræðu
um fjárlög. Sérstaklega hafa hug-
myndir um frestun fæðingarorlofs-
ins vakið upp hörð viðbrögð og er
nú svo komið, samkvæmt traust-
um heimildum DV, að nær öruggt
er að að hætt verði við þá frestun.
Milljarður umfram þörf
Aðdragandi málsins var sá að
sérstök niðurskurðarnefnd, sem
raunar hefur verið kallaður
„óformlegur vinnuhópur", fór yfír
fjárlagafrumvarpið og gerði tillög-
ur um niðurskurð upp á tæpa fjóra
miUjarða króna. TiUögur nefndar-
innar voru ekki formlegar eða end-
anlegar tiUögur, heldur meira hug-
myndir, og hefur raunar verið lýst
sem „matseðli spamaðartiUagna“.
Á þessum matseðli voru tiUögur
um mun meiri spamað en nauð-
synlegur þótti, eða um miUjarð um-
fram þörfina. Þannig var búið tU
svigrúm til að velja og hafna „rétt-
um af þessum matseðli“ eins og
það var orðað í samtali við DV. í
þessum óformlega vinnuhópi áttu
sæti formaður og varaformaður
ijárlaganefndar Alþingis, þeir Ólaf-
ur Örn Haraldsson og Einar Oddur
Kristjánsson, auk Baldurs Guðlaugs-
sonar ráðuneytisstjóra í fjármálaráðu-
neytinu og annarra embættismanna
þaðan. Vinnuhópurinn skilaði síðan
tiUögum sínum til ríkisfjármálanefnd-
ar ríkisstjómarinnar en í henni eiga
sæti formenn og varaformenn stjóm-
arflokkanna sem síðan fór með málið
fyrir ríkisstjórnina í heUd. Hin póli-
tíska ákvörðun um hvaða spamaðar-
leiðir verða á endanum valdar af mat-
seðli vinnuhópsins verður tekin í
þessari ríkisfjármálanefnd ríkis-
stjómarinnar. Hins vegar hefur verið
þreifað á þingflokkum stjórnarliðsins
og tiUögurnar eða matseðUlinn kynnt-
ur þar án þess þó að honum hafi ver-
ið stiUt upp sem neinum lokatiUögum.
Samkvæmt upplýsingum DV hafa
menn verið að vonast tU að það
skýrist um helgina eða strax eftir
helgina hvemig niðurskurðarpakkinn
muni líta út og þá yrði sú tiUaga
kynnt fjárlaganefnd þingsins strax. í
gær töldu þó ýmsir viðmælendur
blaðsins líklegt að málið gæti dregist
fram eftir vikunni því erfiðlega gengi
að ná lendingu í því.
Niðurskurðartillögur
Þær tiUögur sem vinnuhópurinn
setti á matseðilinn skiptu nokkrum
tugum en þó vora nokkrar þeirra, eða
um tugur, talsvert stærri en hinar og
hlupu á tugum eða einhverjum hund-
urðum miljóna hver. Nokkrir tugir
tillagna hins vegar tilheyrðu smærri
hópnum og dreifðust á ráðuneyti.
Langstærsta einstaka niðurskurðartil-
lagan var títtnefnd frestun á fæðingar-
orlofi en hún átti að skila um 770
milljónum króna sparnaði ein og sér.
Dæmi um aðrar tillögur em frestun á
framkvæmdum við skála Alþingis og
lítils háttar niðurskurður á vega- og
hafnarframkvæmdum, „sem auðvelt
væri að auka og gera að stærri lið“
eins og einn heimildarmaður blaðsins
orðaði það. í þeim efnum er þó til þess
að líta að í frumvarpinu sjálfu er heil-
mikill niðurskurður á þessum liðum.
Hins vegar er ljóst að hægt er að ná
fram talsverðurm spamaði á stórum
framkvæmdum, s.s. jarðgangavinnu
og því um líku með frestun innan árs-
ins og byrja seinna á árinu á verki en
áformað hafði verið. Þá hefur DV upp-
lýsingar um að ýmsir liðir séu á þess-
um matseðli sem engar athugasemdir
hafa verið gerðar við og séu það þá
fyrst og fremst verkefni eða fram-
kvæmdir sem enn era ekki famar af
stað.
Velferðarkerfi hlíft
Það virðist þó nokkuð skýrt að orð
Ólafs Amar Haraldssonar, formanns
fiárlaganefndar, í
þinginu fyrir
aðra umræðu,
um að heilbrigð-
is- og félagskerfi-
inu verði hlíft og
ekki farið inn í
viðkvæm velferð-
armál, munu
ganga eftir. í það minnsta ef fram-
sóknarmenn fá einhverju ráðið. Það
kemur fram með áberandi hætti í
samtölum við þá aö þar séu menn
komnir inn á pólitísk jarðprengju-
svæði sem flokkinn langi ekki til að
ganga út á.
I umræðunni hefur það talsvert
verið gagnrýnt að fiárlaganefnd hafi
komið með tiilögu um rúmlega
tveggja miljarða útgjaldaaukningu í
framvarpinu við aðra umræðu, á
sama tíma og það liggi í loftinu að
skera eigi niður um þrjá milljarða við
þá þriðju. Viðmælendur DV í stjórn-
arflokkunum segja hins vegar mjög
ólíklegt að þeir liðir sem hækkaðir
hafi verið við aðra umræðu verði
skornir aftur við þriðju umræðu.
Ekki nema þá einstaka liður - megin-
þorrinn muni haldast inni enda sé
ljóst að um 75% af þessum hækkunar-
tillögum séu komin beint frá ráðu-
neytum vegna brýnna mála en um
25% séu hækkunarmál frá fiárlaga-
nefndinni.
Fjóröungur sparnaðar
Eins og áður segir munar langmest
um frestun fæðingarorlofsins af ein-
stökum tillögum á matseðli hins
„óformlega vinnuhóps". Þessi ráðstöf-
un ein og sér jafngildir um fiórðungi
af áætluðum niðurskurði. Þetta er
hins vegar líka sú einstaka ráðstöfun
sem mætir hvað mestri og almenna-
stri andstöðu, bæði innan og utan
þings. Fjölmargt mælir gegn því að
ráðast í þessa aðgerð og samkvæmt
góðum heimildum er nú líklegra en
ekki að ríkisfiármálanefnd ríkis-
stjórnarinnar - þ.e. for-
menn og varaformenn
stjórnarflokkanna - kjósi að
fara ekki þessa leið. Eru
fyrir því ýmsar ástæður,
m.a. sú að í þvi felist vera-
leg röskun á áætlunum sem
fólk og fyrirtæki hafa verið
að gera og lögfræðiálit, sem
fengin hafa verið, ráða
heldur frá þessu vegna
hugsanlegra bótakrafna á
hendur ríkinu. Auk þess er
mótspyman við þessa að-
gerð mun sterkari og al-
mennari en menn áttu von
á í fyrstu. Þannig hefur Al-
þýðusambandið lýst því
yfir að með þessu væri ver-
ið að ganga gegn yfirlýsing-
um sem fylgdu kjarasamn-
ingagerð á sínum tíma og
einn stjórnarliði orðaði það
svo að það væri eitthvað
það vitlausasta sem menn
gerðu í þessari stöðu að
stofna til frekari illinda við
ASÍ og var þar að vísa til
hins viðkvæma ástands á
vinnumarkaði og að samn-
ingar hanga á bláþræði.
Mótmæli ASÍ
Og sjónarmið Grétars Þorsteinsson-
ar, forseta ASÍ, staðfestir að þótt ASÍ
sýni viðleitni stjómvalda til að spara
skilning og samúð þá sé þetta útspil
ekki fallið til að stuðla að friði. Hann
segir að menn hafi séð þetta á sínum
tíma sem tilraun til að rétta dálítið
hlut ASÍ-fólks sem hafði allt aðra
stöðu í þessum efnum en starfsfólk á
opinberam markaði og menn myndu
taka því illa ef stjórnvöld breyttu
þessu með einhliða ákvörðunum. „Við
sjáum þá heldur ekki samhengið í því
að menn séu að setjast yfir hlutina í
einhverju sam-
ráði ef með hinni
hendinni er síðan
allt tekið sem
þetta varðar,"
segir Grétar.
Hann segist auk
þess ósammála
því að fæðingar-
orlofið geti skilað því sem ríkisstjóm-
in er að vonast eftir, nær lagi væri að
tala um 500 milljón króna sparnað.
Erfiö fæðing
En auk gagnrýni ASÍ, sem vissu-
lega hlýtur að vega einna þyngst
vegna hinnar viðkvæmu stöðu í kjara-
málum, hafa einstök stéttarfélög, ung-
liðar stjómmálaflokka og síðast en
ekki síst BHM harðlega mótmælt
þessum hugmyndum. Þannig leggst
allt á eitt að mæla gegn frestun fæð-
ingarorlofsins og það virðist ætla að
verða ofan á. Ljóst er að svigrúmið er
fyrir hendi og samningsstaða rikis-
stjómarinnar er að því leyti góð að
með því að eftir fæðingarorlofið verð-
ur erfiðara að gagnrýna annan niður-
skurð. Þannig era horfur á að með því
að bjarga fæðingarorlofinu muni rík-
isfiármálanefnd rikisstjómarinnar
eiga auðveldara með að selja stjómar-
liðum og verkalýðshreyfingunni nið-
urskurðarpakkann að öðra leyti.
Á endanum er það þó spumingin
um hvemig stjórnarmeirihlutinn
lendir fiárlögunum í lok næstu viku
sem ræður mestu um það hvort ríkis-
stjómin nær að skapa tiltrú á fram-
vinduna í efnahagsmálunum. Um það
virðast allir vera sammála, bæði
stjómmálamenn og aðilar vinnumark-
aðarins. Hins vegar verður það erfið
fæðing að ná samstöðu um þann 3,5
milljarða afgang sem að er stefnt þótt
fátt bendi til þess nú í vikulokin að sá
fiárlagaafgangur veröi kostaður með
því að fresta eða fóma fæðingarorlofi
feðra.
Af tilefni útqáfu þriqqja nýrra bóka um
hin sívinsælu
BJÓÐA ÞAU í
ÚTGÁFUPARTÍ
að Stangarhyl 4
Partíbókin
Bráðsmellin og bráðnauðsynleg
Síðasta náttfatapartíið
Sjötta bókin um Evu og Adam
Félagar mínír
Bókin sem er flett aftur og aftur
Jón Jósep söngvari
úr hljómsveitinni í svörtum fötum
áritar vinningsbækur og stjórnar partfinu
Allir aðdáendur EVU og ADAMS velkomnir
ÆSKAN
- góðar faækur fyrir gott fólk
Birgir
Guðmundsson
fréttastjórí
1

Innlendar fréttir víku
Samvinnuferöir gjaldþrota
Samvinnuferðir-Landsýn urðu
gjaldþrota á þriðjudag og nema
skuldir fyrirtækisins hartnær 900
milljónum króna. Guðjón Auðuns-
son framkvæmdastjóri segir að eng-
inn rekstrargrundvöllur hafi lengur
verið fyrir hendi. Röð ófyrirséðra
atburða hafi valdið gjaldþroti.
Margir fara illa út úr gjaldþrotinu
en ýmsir sýna áhuga á kaupum á
þrotabúinu. Fjöldi fólks hefur leitað
til samgönguráðuneytis til að fá
endurgreiddar ferðir.
Jón I yfirheyrslu
Jón Grímsson, sem grunaður er
um að vera fyrirmynd styttunnar
Leirfinns, mætti til yfirheyrslu hjá
Láru V. Júlíusdóttur, sérstökum
saksóknara í Geirfinnsmálinu, í
gær, fostudag. Sannist aö Jón sé fyr-
irmynd styttunnar er talið að rann-
sókn á því hvemig Magnús Leó-
poldsson flæktist inn í þetta dular-
fulla sakamál sé í uppnámi. DV
QaOaði ítarlega um rannsóknina á
hvarfi Geirfinns fyrir 27 árum í
fréttaskýringum í vikunni og ljóst
er að enn er margt á huldu.
Tónlistarkennarar semja
Tónlistarkennar-
ar undirrituðu á
þriðjudagsmorgun
nýjan kjarasamn-
ing við launanefnd
sveitarfélaga.
Kennsla í tónlistar-
skólum landsins
hófst víða samdæg-
urs, eða á miðvikudag. Hinn nýi
kjarasamningur, sem gUdir til árs-
ins 2004, færir tónlistarskólakenn-
urum verulegar kjarabætur.
Feöraorlof skoriö niður?
Ríkisstjómin ætlar að skera nið-
ur útgjöld í fiárlagafrumvarpinu
upp á 3,5 miUjarða króna. Meðal
þess sem skoðað hefur verið að
skera niður er feðraorlofið svo-
nefnda en það mun kosta ríkið um
800 miUjónir króna árlega. Hug-
myndir um niðurskurð í þessum
ranni hafa fengið hörð viðbrögð,
ekki síst af hálfu jafnréttissinna og
verkalýðshreyfíngar.
Eldur í Lýsi
TugmiUjóna króna tjón varð á
fostudagsmorgun í stórbruna í verk-
smiðju Lýsis við Grandaveg í
Reykjavík. AUt tUtækt slökkvUið
fór á vettvang, enda var mikiU eld-
ur í húsinu. Um tíma var fólki í
nærliggjandi Qölbýlishúsi gert að
yfirgefa íbúðir sínar. Eldurinn kom
upp í rannsóknarstofu á annarri
hæð. „Þetta er óskapleg reynsla,"
sagði Katrin Pétursdóttir, forstjóri
Lýsis, við DV.
Undlrboö á áburði
Norsk Hydro var í vikunni sakað
um að stunda undirboð í áburðar-
sölu á íslenskum markaði. Bæði
Bændasamtök Islands og Áburðar-
verksmiðjan í Gufunesi telja sig
hafa sannanir fyrir slíkum undir-
boðum. í framhaldi málsins upp-
lýsti DV 1 gær að Áburðarverkmiðj-
an hygöi á útflutning á áburði
Norsk Hydro frá íslandi tU Noregs.
Er það talið borga sig þar sem
norskir bændur borgi mun hærra
verð fyrir áburð en þeir íslensku.
-SBS