Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2001, Blaðsíða 34

34
LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2001
Helgarblað
I>V
Hasi í kvosinni
Burt með óeiröasegginn!
Sveinn Rúnar Hauksson, nú læknir, lét oft tiísín taka í mótmælum gegn stríösrekstri Bandaríkjastjórnar á þessum
árum. Hér sést lögreglan fjarlægja Svein af vettvangi mótmæla.
í bókinni Á hnífsins egg,
sem nýlega hefur komið
út hjá Eddu, segir Sigurð-
urA. Magnússon frá því
þegar hann var handtek-
inn ásamt fleira fólki fyr-
ir að scekja fund til að
mótmœla stríðsrekstri
Bandaríkjamanna í Ví-
etnam. „Handtökurnar
vöktu mikla reiði meðal
almennings, sem og ann-
að framferði lögreglunn-
ar, en Morgunblaðið, Vís-
ir og Alþýðublaðið ásamt
sjónvarpi og útvarpi
löptu upp slefburð Bjarka
Elíassonar sem rangfœrði
og laug einsog honum
vœri borgað fyrir það -
og víst var honum borgað
fyrir það!“ segir Sigurður
A. meðal annars í einkar
forvitnilegum kafla sem
hér birtist lítillega
styttur.
Ég var nýkominn til landsins og
Svanhildur enn á fæðingardeildinni
að gangast undir ófrjósemisaðgerð,
þegar Æskulýðsfylkingin og Félag
róttækra stúdenta boðuðu til fundar
í Tjamarbúð laugardaginn 21sta des-
ember til að mótmæla stríðsrekstri
Bandaríkjamanna í Víetnam. Ásta
tengdamamma hafði tekið að sér
heimilishald meðan Svanhildur var
forfóliuð, þannig að ég var tiltölulega
frjáls ferða minna og afréð að sækja
fundinn í Tjamarbúö ásamt vini
mínum, Pétri Behrens. Fundurinn
var fjölsóttur og góður rómur gerður
aö máli ræðumanna, sem voru
bandarískur stúdentaleiðtogi og
Sveinn Rúnar Hauksson, stjómar-
maöur i Stúdentafélagi Háskóla Is-
lands. Ennfremur var lesið víet-
namskt ljóð í þýðingu Þorsteins
Valdimarssonar og ljóð eftir Hannes
Sigfússon.
í lokin var fundarmönnum kunn-
gert að stór hópur lögregluþjóna
hefði umkringt húsið til að fram-
fylgja banni Jóhanns Hafsteins dóms-
málaráðherra og Sigurjóns Sigurðs-
sonar lögreglustjóra við mótmæla-
göngu um miðbæinn að bandaríska
sendiráðinu við Laufásveg. Var því
borið við að ekki væri veijandi að
leyfa göngu um miðbæinn í miðri
jólaösinni, en á sama tíma árið áður
hafði Æskulýðsfylkingin efnt til hóp-
göngu um miðbæinn eftir fund á Hót-
el Borg, frá Alþingishúsinu að banda-
ríska sendiráðinu, og ekki komið til
neinna óspekta. Hér var því um að
ræða hreinan fyrirslátt og tengdist
vísast vaxandi óróleik í samfélaginu
vegna mikils atvinnuleysis og land-
flótta. Bann ráðherra og lögreglu var
skýlaust brot á þeirri grein stjómar-
skrárinnar, sem kveður svo á að ekki
sé hægt að leggja bann við því að
borgarar safnist saman óvopnaðir á
almannafæri í friðsamlegum til-
gangi.
Svívirðilegt lögregiuofbeldi
Þegar fundarmenn komu útúr
Tjamarbúð blasti viö þeim heil hers-
ing lögregluþjóna og allmargir lög-
reglubílar, öðm nafni Svartar Marí-
ur. Við Pétur hugðumst ganga útá
Austurvöll og sjá hveiju fram yndi,
en heyrðum þá einn lögregluþjóninn
hrópa: „Við skulum taka forsprakk-
ana, þá verður ekkert úr þessu!“ Við
höfðum ekki gengið nema nokkur
skref þegar fyrir mig gekk Guðmund-
ur Hermannsson aðstoðaryflrlög-
regluþjónn og tilkynnti valdsmanns-
lega að mér væri óheimilt að fara útá
Austurvöll. Hann virti Pétur ekki
viölits. Meðþví mér var áskapað of-
næmi fyrir hverskyns valdi og vald-
beiting eitur i mínum beinum varð
ég snakillur og svaraði því til, að
hann væri sannkallaður ‘idjót’ ef
hann teldi sig geta svipt mig stjómar-
skrárbundnum réttindum. Bað hann
mig endurtaka orðiö og ég bætti um
betur, kallaði hann ‘kraftidjót’.
Skipti þá engum togum að hann og
félagi hans tóku mig fastan og leiddu
mig mótþróalaust í eina Svörtu Mar-
íuna. Reyndist ég vera fyrsti fanginn
og sat um stund einsamall í bílnum,
en brátt bættust fleiri í hópinn. Kom-
ið var með Ragnar Stefánsson hand-
jámaðan og í kjölfar hans komu Sig-
urður Jóhannsson, Leifur Jóelsson,
Stefán Unnsteinsson og einhveijir
fleiri sem ég bar ekki kennsl á. Leif-
ur sat aftast í bílnum og neitaði að
færa sig frammeftir. Lét þá lögreglu-
þjónn númer 37 kylfuna ríða á höfði
hans og heröum og síðan hvar sem
verkast vildi, þegar Leifur beygði sig
í keng til að hlífa höfðinu. Blóðið lag-
aði úr höfði hans. Kom fyrir lítið þó
við hinir reyndum að koma vitinu
fyrir fólið og benda á, að jafnvel
bandarískir lögregluþjónar væru
varaðir við að lemja menn í höfuðið.
Hafði ég ekki fyrr orðið vitni að því-
líku lögregluofbeldi á Islandi, en
kannaðist við það frá Grikklandi.
Síðar kom á daginn að fara varð
með Leif á Slysavarðstofuna. Sama
máli gegndi um Bimu Þórðardóttur
sem særst hafði á Austurvelli þegar
lögreglan reyndi aö hrifsa af henni
fánastöng. Varðist hún einsog sönn
valkyija, en Bjarki Elíasson yfirlög-
regluþjónn lét sér sæma að dreifa
þeirri gróusögu til fréttamiðla, að
hún hefði reynt „að sparka upp í
milli fóta lögregluþjónunum" (Mbl.).
Varð sá kvittur fleygur og Bima ým-
ist hyllt sem ný Jóhanna af örk eða
nídd sem ókind.
Kommalýður
Háttemi Guðmundar og Bjarka var
eftir öðru í framferði lögreglunnar,
einkenndist af fljótfæmi og mótsögn-
um. Ljóst var að tiltal mitt til Guð-
mundar var ekki næg ástæða til að
taka mig fastan, en þá kom Bjarki til
skjalanna og staðhæfði opinberlega, að
minnstakosti i tvígang, að ég hefði ver-
ið handtekinn fyrir að hvetja fólk til að
óhlýðnast lögreglunni og halda útá
Austurvöll. Það vora rakalaus ósann-
indi, en ef svo hefði verið, hversvegna
bað Guðmundur mig þá að endurtaka
orðið ‘idjót’ áðuren hann tók mig fast-
an?
I Svörtu Mariu varð löng og óþægi-
leg bið þartil öll átta sætin vora fullset-
in. Þá var ekið inní Síðumúla og fang-
amir lokaðir inní klefa. Sæti vora ein-
ungis fyrir fimm - þrir urðu að standa
eða sitja á gólflnu. Við reyndum að fá
upplýsingar um sakargiftir, en fengum
þau svör hjá viöstöddum lögregluþjón-
um að þeir vissu ekkert um málavexti.
Þá báðu þrír bandingjanna um að fá að
hringja, en var synjað um það, enda-
þótt enginn vissi hve lengi okkur yrði
haldið. Hinsvegar varð varðstjórinn
við ítrekuðum tilmælum mínum og
hringdi heim til mín. Þar varð tengda-
mamma fyrir svörum og fékk þær upp-
lýsingar einar að ég væri í haldi hjá
lögreglunni. Nánari upplýsingar gæti
hún fengið á lögreglustööinni. Þar
veitti Axel Kvaran varðstjóri þær upp-
lýsingar að ‘kommalýður’, "Ijamar-
götuskríll’ og annar óþjóðalýður hefði
staðið fyrir óspektum í miðbænum;
þessvegna væri ég í haldi. Daginn eftir
hringdi hún í Sigurjón Sigurðsson lög-
reglustjóra og kvartaði yfir munnsöfn-
uði varðstjórans, en fékk þau svör að
hann væri kurteis og siðprúður starfs-
maður. Lögreglustjóri lét þess getið að
fúll ástæða hefði verið til að handtaka
mig, enda hefði hann fjölda vitna að
framferði mínu. Ef ég hefði í hyggju
málsókn, kvaðst hann geta upplýst, að
hún væri vitavonlaus; ég mundi ekki
hafa betra af að efna til málaferla!
Andskotinn með úldnum skít...
Þegar bandingjamir höfðu verið í
haldi röska klukkustund og nöfh okk-
ar, fæðingardagar og heimilisfóng
skráð, var okkur sleppt skýringalaust.
Þegar ég spurði hvort ekki lægi fyrir
ákæra eða önnur röksemd fyrir hand-
tökunni, var því svarað með afgæð-
ingi. Við stigum útí frelsið í senn fegn-
ir og sárgramir, en enginn varð til að
fagna okkur nema Jóhann S. Hannes-
son skólameistari sem kominn var til
að sækja Sigurð son sinn og hafði það
eitt að segja að við værum þokkapiltar.
Handtökumar vöktu mikla reiði
meðal almennings, sem og annað fram-
ferði lögreglunnar, en Morgunblaðið,
Vísir og Alþýðublaðið ásamt sjónvarpi
og útvarpi löptu upp slefburð Bjarka
Elíassonar sem rangfærði og laug
einsog honum væri borgað fyrir það -
og víst var honum borgað fyrir það!
Þegar sýnt þótti að ekki fengist nein
leiðrétting á söguburðinum hjá helstu
fjölmiðlum landsmanna tóku nokkrir
Sakamaðurinn
„Lögreglustjóri lét þess getið að full
ástæða hefði verið til að handtaka
mig, enda hefði hann fjölda vitna að
framferði mínu. Efég hefði i hyggju
málsókn kvaðst hann geta upplýst
að hún væri vitavonlaus; ég mundi
ekki hafa betra af aö efna til mála-
ferla!“
okkar til eigin ráða og sömdu bréf til
samborgaranna undir fyrirsögninni
émannréttindií og létum fjölrita þaö í
tugþúsundum eintaka sem borin vora
á hvert heimili í borginni með dyggri
aðstoð sjálfboðaliða úr Háskólanum og
menntaskólunum.
Einsog nærri má geta vakti bréfið
margvísleg viðbrögð. Ég fékk á annan
tug bréfa frá viðtakendum. Nokkrir
endursendu bréfið athugasemdalaust.
Aðrir sendu það með viðeigandi um-
mælum. Aftaná einu stóð: einfaldlega:
„Jettann sjálfur.“ Annar sendi vísu eft-
ir Bólu-Hjálmar, reyndar afbakaða:
„Aldrei til þín upp ég lít,/ertu líkur
fifli./Andskotinn með úldnum skít/á
þér kjaftinn stífli. Þinn kæri samborg-
ari!“ Þriðji sendi stutt bréf: „Hr? Sig-
urður A. Magnússon. Það mundi
klæða yður að eiga heima á Kleppi en
á Kleppsvegi 2.“ Fjórði breytti yfir-
skrift bréfsins úr ‘mannréttindi’ í
‘samréttindi’ og skrifaði kringum text-
ann: „Hver er fær um að dæma það,
hvort Víet-Cong er frelsishreyfmg? Ef
til vill sam-kjaftur-vinnan. Hvað er
skálmöld í ykkar augum? Gerðir ann-
arra??? SAM. Reyndu ekki að gera þig
að manni. Það er of seint, svo skortir
þig gáfur til þess. Reyndu að læra Gils-
bakkaþuluna betur. STEINHALTU svo
þínum ljóta kjafti og hugsaðu um konu
þína fyrverandi og þin lýðréttindi, og
mundu að hæfir skel. P.s. Þú mættir
reyna að nota pappírinn til þarfari
hluta. Reyndu að gera eitthvað að viti,
svo menn sýni þér samúð. EINN SEM
EKKI ER BUNDINN."
Mao-flensan
Nokkrir viðtakendur heiðraðu mig
með lengri tilskrifum. Þrjú dæmi
skulu tilfærð. Hjördís Jensdóttir hús-
móðir skrifaði: „Kæri samborgari. Hér
með endursendi ég blað það er fleygt
var inn á heimili mitt - og vinsamleg-
ast benda yður á - þar sem þér virðist
hafa áhuga á mannréttindum - að
fyrsta krafa til almennra mannrétt-
inda sem hinn almenni borgari gerir
er friðhelgi heimilisins. Þar sem þér og
fleiri mætir menn virðist ekki hafa
annað að gera en semja svona flugurit
og eftirapa erlenda óróaseggi þá skal
ykkur bent á hjálparsöfnun Rauða-
kross íslands til handa hungraðum
bömum í Biafra og fleiri stöðum í
heiminum. Það væri þarfara að fara
með peninga ykkar í það en svona
snepla sem engan tilgang hafa annan
en kanske í einstaka tilfellum að æsa
upp unglinga á gelgjuskeiði sem ekki
fá útrás í öðra en taka þátt í starfsemi
félagssamtaka þeirra er til flestra
óeirða stofna hér á landi. Mætti heim-
ili mitt og annara fá frið fyrir fleiri
dreifimiðum."
Ein utanflokka skrifaði: „Ég end-
ursendi ykkur þetta bréf, ásamt smá
athugasemd. Svar mitt er, að það
gladdi mig að fmna að það er til lög-
regla í þessu landi. Við hinir almennu
borgarar höfum alltof lengi orðið að
þola, að allskonar óþverri fengi að þró-
ast hér, og þar sem þið hafið ekki virt
þær reglur sem ykkur vora settar, þá
ber ykkur að taka afleiðingunum og
þar sem þið notið ykkur óþroskaða
unglinga og æsið þá upp í allskonar
skrílslæti, svo sem eggjakast og ólæti
og truflið fólk sem var í jólaundirbún-