Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1976, Blaðsíða 22

geta að stökkmorið lifir yfirleitt í grassverðinum en fer lítið
niður í hinn eiginlega jarðveg. Gullmorið (Sminthuridae)
hittist aðeins að vorinu árið 1973, en árið 1970 var það í
greinilegu hámarki um mitt sumar.
Brynjumaurar (Oribatei) eru yfirleitt um helmingur af
heildartölu maura í sýnum frá 1973, og einstakar ættir þeirra
fylgjast einnig nokkuð vel að. Aðeins Camisidae eru í há-
marki fyrst að vorinu. Sumarið 1970 virðist þetta hafa verið
breytilegra, en þá var reyndar ekki greint nákvæmlega á
milli einstakra ætta.
Fróðlegt er að athuga hvernig hlutfallslegur fjöldi smá-
dýranna í mismunandi dýpi í jarðveginum breytist eftir
árstíðum. Meginreglan virðist vera sú, að því fleiri dýr ein-
hvers flokks sem finnast í yfirborðslagi jarðvegsins því fleiri
eru einnig í neðri lögunum, (og fara því dýpra niður). Hjá
flestum flokkum virðist einnig gæta tilhneigingar til fjölg-
unar í neðri lögum jarðvegsins að haustinu, einkum í okt./
nóv. Einna skýrast kemur þetta fram hjá maurunum, en þar
er að jafnaði þriðjungur til fjórðungur fjöldans neðan yfir-
borðslagsins í haustsýnunum. Samt er svo að sjá sem bæði >
maurar og mordýr fari að jafnaði lengst niður um mitt
sumarið, en grynnst að vorinu.
Þessi hegðun dýranna er skiljanleg út frá tíðarfari og frosti
í jarðveginum. Að vorinu þiðnar moldin einkum ofan frá,
og hitinn er mestur við yfirborðið. Þar eru því lífsskilyrðin
best. Um miðsumar jafnast hitastigið í jarðveginum, og
neðri lögin verða jafnheit og þau efri. Síðsumars snýst hita-
fallið við, svo yfirborðið verður að jafnaði kaldara, unz það
tekur að frjósa ofan frá í okt./nóv. (línumynd 1).
Það er naumast efamál, að langflest jarðvegsdýr, sem á
annað borð tóra yfir veturinn hér um slóðir, hljóta að frjósa
með moldinni. (Það er reyndar ekki fátítt að hitta á frosin
mordýr í mold). Sýni sem tekið var 7. marz 1972 á Víkur-
bakka staðfestir þetta álit. Jörð var þá að mestu frostlaus,
nema dálítill þeli í 3—7 sm dýpi. í sýninu fundust alls 14
mordýr og 16 maurar. (Maurarnir voru allir í yfirborðslag-
inu og 11 af mordýrunum).
24